Η πρώτη σου ατομική έκθεση φωτογραφίας ή πώς θα οργανώσεις σωστά μια έκθεση φωτογραφίας

Guest Editor 13 Ιαν 2021 Photoθέσεις

Έκθεση του 1858

Γράφει ο Ανδρέας Κατσικούδης

www.akatsikoudis.blogspot.com

… Συμβουλές για νέους, αλλά και για πιο έμπειρους φωτογράφους, αφού συχνά βλέπουμε διάφορα λάθη να γίνονται και από αυτούς. Λογικό όμως αυτό, γιατί είναι διαφορετικό θέμα να είσαι καλός φωτογράφος και διαφορετικό να γνωρίζεις πώς να οργανώνεις σωστά μία έκθεση.

Ξεκινάμε με μερικά ερωτήματα:

1. Γιατί;

Σίγουρα έχεις να δείξεις κάτι πραγματικά καλό; Και μάλιστα σε ατομική έκθεση; Πρέπει να απαντήσεις σοβαρά σε αυτή την ερώτηση αφού πάρεις βοήθεια από εξειδικευμένο κοινό. Να συζητήσεις με το δάσκαλό σου, τους φίλους και φίλες που ξέρουν από φωτογραφία, αλλά δεν είναι κακό να πάρεις γνώμες και από άλλους ανθρώπους. Οι φωτογραφίες σου πρέπει να έχουν μια ενότητα για να γίνουν έκθεση (ενότητα θέματος ή ύφους ή καλύτερα ακόμη και στα δύο). Ύστερα ποιες είναι οι προθέσεις σου; Η απάντηση γενικά προβολή δεν είναι πολύ καλή. Αν για παράδειγμα θέλεις να μπεις στο χώρο της τέχνης, πρέπει σίγουρα να περάσεις κάποιες φορές από αυτό το στάδιο. Αν όμως είσαι επαγγελματίας και περιμένεις περισσότερους πελάτες, δεν έχει νόημα μια ατομική έκθεση, αλλά η παρουσία σου σε κλαδικές εκθέσεις ή άλλες δράσεις και κυρίως η έξυπνη διαφήμιση. Αν θέλεις απλά να κάνεις το ψώνιο σου, κανένα πρόβλημα, όλοι τελικά αυτό κάνουμε! Απλά στην τελευταία ειδικά περίπτωση πρέπει να δεις την ερώτηση 2.

Ο αντίλογος: Ατομική έκθεση ακόμη και αν είμαι στο ξεκίνημά μου; Γιατί όχι! Αν μπορείς δωρεάν ή με μικρό κόστος να βρεις ένα χώρο και να κάνεις την πρώτη σου έκθεση, ακόμη και με πρωτόλεια δουλειά, γιατί να μην το κάνεις; Αλλά, προστάτεψε τον εαυτό σου και το χρόνο μας απαντώντας στην ερώτηση 5.

Athens Photo Festival 2017

2. Πόσο;

Το θέτω ως δεύτερη ερώτηση γιατί λίγοι έχουν οικονομική άνεση στη χώρα μας. Επίσης ενώ η φωτογραφία βρίσκεται σε διαρκή ανάπτυξη, οι φωτογράφοι δυσκολεύονται οικονομικά περισσότερο από ποτέ. Οι πιο πολλοί είμαστε ερασιτέχνες, αλλά δεν διστάζουμε να ξοδέψουμε αρκετά χρήματα για μια ατομική έκθεση. Συχνά μάλιστα για να συμπεριλάβουν μία και μόνο φωτογραφία μας σε μια ομαδική. Είπαμε, το ψώνιο… Άποψη μου: κάντε έκθεση με τα ελάχιστα. Τα ακριβά τυπώματα είναι για όσους μπορούν και πουλούν και όχι απλά κάνουν απόσβεση, αλλά έχουν και κέρδος. Η ενοικίαση κεντρικών χώρων αφορά θεσμούς (π.χ. μία πρεσβεία που θέλει να προβάλει φωτογραφία από τη χώρα της). Οι καλλιτέχνες (από οποιαδήποτε τέχνη) έχουν γκαλερί να τους εκπροσωπούν. Δεν χρειάζεται επίσης να ταΐσεις 200 άτομα για να πουν «Τι ωραία έκθεση» – θα φάνε, θα πιουν, αλλά δεν θα διστάσουν να την θάψουν, αν δεν είναι καλή. Λίγα χρήματα, λοιπόν, που μπορείς άνετα να διαθέσεις και επικεντρώσου στην τέχνη!

Ο αντίλογος: Μια έκθεση θα κάνω κι εγώ και ίσως και τελευταία! Άσε με να το χαρώ… Και μπουφέ θα έχω και διαφημίσεις θα βάλω και το κρασί μου δεν θα είναι του πεντόλιτρου ασκού… Κανένα πρόβλημα! Ο καθένας μπορεί να ξοδεύει τα χρήματά του όπως κι όπου επιθυμεί και σίγουρα μπορώ να φανταστώ 10.000 χειρότερους τρόπους.

Ο JR γέμισε τις φαβέλες με τεράστια τυπώματα που είναι πορτρέτα κατοίκων

3. Πού;

Παντού! Υπάρχουν χώροι που παραχωρούνται δωρεάν. Όπως καφέ, μπαρ κ.ά. εμπορικά καταστήματα. Τους ενδιαφέρει η διαφήμιση και ο κόσμος που θα φέρεις. Σε ενδιαφέρουν κι εσένα τα ίδια πράγματα. Θα κάνουν κι αυτοί κάποια προβολή της εκδήλωσης σου; Έχουν λίστα με email κι έντονη παρουσία στα κοινωνικά δίκτυα; Περνάει αρκετός κόσμος από κει; Τους συμφέρει να προβάλουν κι αυτοί την έκθεσή σου – πρέπει να τους το θυμίσεις. Υπάρχουν ύστερα χώροι που παραχωρούνται σε προσιτό κόστος. Μια αποθήκη σε κεντρικό σημείο που μπορεί να διαμορφωθεί εύκολα δεν είναι κακή ιδέα. Γενικότερα μας ενδιαφέρει η εύκολη πρόσβαση και το πάρκινγκ όταν θέλουμε να έχουμε κόσμο. Για τους ακριβούς χώρους μιλήσαμε έμμεσα στο 2^ο ερώτημα. Μια έρευνα μπορεί να γίνει και σε επίπεδο δήμων. Αρκετοί δήμοι έχουν δικούς τους εκθεσιακούς χώρους. Ψάξτε πληροφορίες και βρείτε κάποιον γνωστό να σας βοηθήσει με τη γραφειοκρατία και την καχυποψία. Επίσης να έχετε έτοιμο το φάκελο παρουσίασης της έκθεσης (φωτογραφίες, βιογραφικό, περιγραφή της ιδέας). Όποιο χώρο όμως κι αν βρεις αν δεν υπάρχει επαρκής φωτισμός για να μπορεί ο κόσμος να δει τις φωτογραφίες υπάρχει πρόβλημα. Επίσης σε μπαρ και καφέ ίσως είναι δύσκολο όταν είναι γεμάτα, και ειδικά το βράδυ που μειώνουν και το φως, να δει κάποιος τις φωτογραφίες.

Αντίλογος: Δεν μπορώ να κάνω έκθεση σε ένα διαμέρισμα ή στο δρόμο, σε μία πλατεία, ένα εγκαταλειμμένο χώρο ή σε μία κατάληψη; Ναι, μπορείς και μου αρέσει και σαν ιδέα. Η τέχνη μπορεί να πάει και οφείλει να πάει παντού! Απλά βρες άτομα που μπορούν να σε βοηθήσουν στο στήσιμο και να συζητήσετε διεξοδικά για πιθανές δυσκολίες και κινδύνους (και για σας και για τον κόσμο που θα έρθει). Έχω δοκιμάσει όλα τα προηγούμενα ως διοργανωτής ομαδικών εκθέσεων και αυτές τις εκθέσεις θυμάμαι περισσότερο.

Σύχρονος τρόπος παρουσίασης φωτογραφίας Athens Photo Festival 2017, Μουσείο Μπενάκη

4. Πότε και για πόσο;

Τον Αύγουστο μόνο σε τουριστικά μέρη. Επίσης προσοχή μη διαλέξετε ημερομηνίες που έχουν συνδεθεί με μεγάλες γιορτές ή επετείους. Δεν είναι καλό για παράδειγμα να έχετε έκθεση που διαρκεί δυο ή τρεις μέρες γύρω από την επέτειο του Πολυτεχνείου και να είναι κοντά στο κέντρο. Πόσες μέρες; Δική μου άποψη που διαμόρφωσα μετά από διάφορους πειραματισμούς: ένα τριήμερο είναι μία χαρά! Σε μία έκθεση πρέπει να είσαι εκεί. Δεν έχει νόημα να έρχεται κόσμος να δει τη δουλειά σου, να θέλει να σε χαιρετίσει και να κάνει ερωτήσεις κι εσύ να είσαι αλλού. Εξάλλου, η εμπειρία μου από πολλές εκθέσεις στην Αθήνα λέει ότι όταν ανακοινώνεις ένα τριήμερο ή ΣΚ έχεις περισσότερο κόσμο από όταν δίνεις ένα περιθώριο δυο εβδομάδων και στο τέλος με την αναβλητικότητα και το φορτωμένο πρόγραμμα των Αθηναίων σε ξεχνούν ακόμη και φίλοι σου.

Αντίλογος: Μπορώ να έχω δωρεάν χώρο για έκθεση ένα μήνα ή περισσότερο. Τόσα έξοδα θα κάνω, να μην το εκμεταλλευθώ; Ναι, με αυτό το σκεπτικό δεν είναι κακή ιδέα. Αλλά να ανακοινώσεις μέρες και ώρες που θα βρίσκεσαι στο χώρο.

Wolfgang Tillmans, Fragile, Nairobi 2018

5. Πώς;

Α. Η επιμέλεια

α) Ποιος θα διαλέξει τις φωτογραφίες;
(Όχι τίτλους !)

Δεν πιστεύω ότι μπορεί ένας φωτογράφος να είναι αντικειμενικός με τη δουλειά του. Βλέπω συχνά καλούς φωτογράφους να κάνουν λάθη σε αυτό τον τομέα. Για αυτό και στα περιοδικά υπάρχει ο photo editor για να επιλέξει τι θα μπει και με ποια σειρά και μέγεθος. Ένας δάσκαλος φωτογραφίας, κάποιος έμπειρος φωτογράφος ή η φωτογραφική μας ομάδα (σύσσωμη με συζήτηση και ψηφοφορία) μπορεί να βοηθήσει. Πρέπει η δουλειά μας να ταιριάζει αισθητικά (ίσως και θεματικά) με αυτόν που του ζητάμε βοήθεια. Δεν είναι όλοι οι φωτογράφοι καλοί σύμβουλοι για αυτό το θέμα.

Τίτλοι; Γιατί τίτλος σε μια φωτογραφία; Δεν μιλάει από μόνη της; Θέλει εξήγηση; Ακόμη χειρότερα μην γράψεις ολόκληρη παράγραφο σχετική με αυτήν από κάτω. Αν θέλεις να γράψει βιβλίο κάντο άλλη στιγμή, τώρα ο κόσμος έρχεται να δει έκθεση φωτογραφίας και να νιώσει κάποια πράγματα μόνος του, χωρίς μεσολάβηση. Τίτλοι μπορούν να υπάρχουν σε έκθεση ταξιδιωτικής φωτογραφίας ή ντοκουμέντο. Κείμενα (εκτός από ένα εισαγωγικό που θα υπάρχει στην έκθεση και στο Δ.Τ.) μπορούν να υπάρχουν αν κινείσαι στα πλαίσια της εννοιολογικής τέχνης ή θέλεις εξαρχής να κάνει μια έκθεση τέχνης που να μην περιλαμβάνει μόνο φωτογραφία (αλλά π.χ. και λογοτεχνικό κείμενο, βίντεο, εγκαταστάσεις, μουσική, ήχους κ.ά.). Επίσης δεν είναι ωραίο οι φωτογραφίες να έχουν το λογότυπό σου πάνω τους.

Ο αντίλογος: Δική μου η έκθεση και η έκφραση και η ευθύνη. Ας κάνω και μερικά λάθη, τι έγινε; Τίποτε δεν έγινε! Μαζί σου… (τα έκανα κι εγώ στα πρώτα χρόνια, αλλά τώρα ρωτάω, παίρνω γνώμες και φυσικά συνεχίζω να κάνω λάθη, αλλά δεν είναι τα ίδια).

Wolfgang Tillmans, Fragile, Johannesburg Art Gallery Johannesburg, South Africa, 8 July 2018 – 30 September 2018

β) Ποιος θα επιμεληθεί το στήσιμο
(σειρά και τρόπο παρουσίασης στο χώρο)

Πολύ σημαντικό για να το κάνουμε μόνοι μας! Θέλει γνώσεις, εμπειρία, αισθητική και είναι από μόνο του μια μορφή τέχνης. Με ποια σειρά θα μπουν και με ποιο τρόπο (ύψος, αποστάσεις μεταξύ τους, εκμετάλλευση ιδιαιτεροτήτων του χώρου και του διαθέσιμου φωτισμού); Η σωστή επιμέλεια σε αυτό το επίπεδο μπορεί να μεταμορφώσει μια καλή έκθεση σε μία ακόμη καλύτερη ή να παρουσιάσει ένα σχετικά μέτριο υλικό σε κάτι αρκετά καλύτερο. Μπορεί να βγει ύφος κι άποψη που δεν είχε σκεφτεί ο φωτογράφος. Το στήσιμο γίνεται φυσικά πρώτα νοητά και ύστερα πραγματικά. Κάποιοι τυπώνουν μικρές φωτογραφίες και τις απλώνουν στο τραπέζι ή στο πάτωμα, ενώ άλλοι κάνουν κάτι παρόμοιο στον υπολογιστή. Δεν υπάρχει ένας τρόπος παρουσίασης για κάθε έκθεση, ούτε καν στην ίδια έκθεση. Κάποιες φωτογραφίες θα παντρευτούν για ένα λόγο και κάποιες για άλλο. Παράγοντες που μας ενδιαφέρουν: θέμα, χρώμα, γραμμές και γενικότερα γεωμετρία, φως, κοντράστ, μέγεθος (αν έχουμε διάφορα μεγέθη τυπωμένα) κ.ά.

Ο αντίλογος: Ποιος ξέρει καλύτερα από μένα το φωτογράφο; Κι αν δεν μου αρέσουν οι επιλογές του «επιμελητή»; Μα σε όλες τις τέχνες υπάρχουν επιμελητές, παραγωγοί, διορθωτές κ.ά. για να βοηθήσουν στο τελικό αποτέλεσμα! Αλλά, εντάξει, αν επιμένεις πάρε την ευθύνη και κάνε ότι θέλεις. Ρώτα όμως στη διάρκεια της έκθεσης κάποιους που φαίνεται να ξέρουν κι άκου τους προσεκτικά. Ένας λόγος που κάνεις έκθεση είναι για να γίνεις καλύτερος φωτογράφος και είναι κρίμα να χάσεις την ευκαιρία αυτή. Η ειλικρινής κριτική συχνά πονάει, αλλά πονάει περισσότερο να αφήνεις τον εαυτό σου να ζει την καλλιτεχνική του ουτοπία στη φαντασία του και μια μέρα να ξυπνήσεις απότομα – πολύ απότομα!

Έκθεση Ανδρέα Καμουτσή σε επιμέλεια Ελένη-Σουνιώ Σεβαστή στο Πολιτιστικό Κέντρο Κύπρου Αθήνα, 2017

Β. Το τύπωμα

Συνήθως επιλέγω ματ φωτογραφικό χαρτί σε διαστάσεις 30 χ 40. Αν η φωτογραφία έχει άλλο φορμά (δηλαδή διαστάσεις, για παράδειγμα εγώ φωτογραφίζω σε 16 χ 9) ζητάω από το φωτογραφείο να προσαρμόσει σε αυτό το χαρτί τη φωτογραφία χωρίς να της το αλλάξει και να κόψει το λευκό που θα περισσέψει (δεν αφήνουμε το φωτογραφείο να κροπάρει ή να παραμορφώσει τη φωτογραφία μας, συζητήστε μαζί του για περισσότερα). Δεν μπορεί όμως κάθε φωτογραφία να έχει άλλες διαστάσεις, άλλο φορμά (η μία να είναι 2χ3 , η άλλη 3χ4 ή 16χ9 ή 1χ1 ή ότι κάτσει στο ελεύθερο κροπάρισμα στον υπολογιστή). Η έκθεση πρέπει να έχει ύφος κι άποψη. Δυο ή τρία μεγέθη φωτογραφιών στην ίδια έκθεση δεν είναι κάτι ασυνήθιστο, αλλά πρέπει να φαίνεται ως συνειδητή απόφαση.

Έχω κόψει από τις εκθέσεις μου τα κάπα φιξ και σχετικά υλικά επικόλλησης. Τα θεωρώ περιττό έξοδο που δεν προσφέρουν και τίποτα στη φωτογραφία. Υπάρχει ίσως ένα κόμπλεξ από αρκετούς φωτογράφους. Πιστεύουν (μπορεί και υποσυνείδητα) ότι η φωτογραφία δεν είναι τόσο τέχνη ή νιώθουν μια ανασφάλεια για τη δουλειά τους και προσπαθούν να την αντιμετωπίσουν με ακριβά τυπώματα σε επαγγελματικά υλικά (όπως το αλουμίνιο), με κάδρα, τζάμια κλπ. Η φωτογραφία είναι τέχνη και δεν χρειάζεται τίποτα άλλο. Έχω δει εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί σε Ευρώπη και ΗΠΑ όπου υπήρχαν απλά φωτογραφίες στερεωμένες στον τοίχο.

Η δική μου πρόταση: απλή χαρτοταινία που δεν κάνει και ζημιά στον τοίχο – αποφεύγουμε εντελώς τη ταινία διπλής όψης που έχει τόσο δυνατή κόλλα που θα ξηλώσει τον τοίχο όταν ξεστήσουμε. Το χειρότερο λάθος είναι τζάμι μπροστά από φωτογραφία. Πρώτον η φωτογραφία μας δεν είναι η ΜΟΝΑ ΛΙΖΑ (να κινδυνεύει από το χρόνο και τον κόσμο) και δεύτερον αντί να την δούμε καλά θα βλέπουμε την αντανάκλασή μας (ακόμη και καλά μουσεία σαν το Μπενάκη, όταν εκθέτουν φωτογραφίες με τζάμι δεν μπορούν να τις φωτίσουν με τρόπο ώστε να μην υπάρχουν αντανακλάσεις). Κι αν βλέπεις κάπου εξωτικά τυπώματα τότε μάλλον είσαι σε γκαλερί που μπορούν και πουλούν σε τιμές που αγγίζουν τις εκατοντάδες ευρώ τις φωτογραφίες αυτές.

Γιατί τύπωμα; Ή γιατί μόνο τύπωμα; Να σκεφτούμε και άλλες μορφές παρουσίασης της φωτογραφίας. Όπως τάμπλετ, υπολογιστές, τηλεοράσεις και προτζέκτορες. Κάποιες φορές είχα, ειδικά σε ομαδικές εκθέσεις, περισσότερες φωτογραφίες με αυτό τον τρόπο. Αφού γέμιζαν οι τοίχοι, τις υπόλοιπες τις έδειχνα σε μια οθόνη.

Ο αντίλογος: Αισθητικά δεν μου αρέσει μια ξερή φωτογραφία απλά κολλημένη στον τοίχο. Έχω δει τόσο ωραίες εκθέσεις με κάδρα, πασπαρτού και άλλα που δεν θυμάμαι. Πρέπει να δείξω ότι σέβομαι τον κόσμο που έρχεται κι ένας τρόπος είναι αυτός. Ότι νομίζεις φίλη και φίλε κι εμείς περάσαμε από αυτό το στάδιο, αλλά ήμασταν νέοι στη φωτογραφία και υπήρχε και το… ΠΑΣΟΚ.

Michael Queenland η φωτογραφία ως μέρος μιας εικαστικής έκθεσης

Γ. Το Δελτίο Τύπου

Κι εδώ θέλουμε βοήθεια. Μου έλεγε ο Κωνσταντίνος Φλώρος από το περιοδικό Photonet ότι ελάχιστα δελτία τύπου που δέχεται το περιοδικό είναι σωστά γραμμένα! Έτσι πολλοί χάνουν τη δυνατότητα δωρεάν προβολής από λάθος τους. Ένα δελτίο τύπου πρέπει να είναι γραμμένο με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε όλες οι βασικές πληροφορίες να είναι μαζεμένες και κατανοητές από τους δημοσιογράφους (τι, πού, πότε, γιατί και πώς). Επίσης με απλά λόγια να υπάρχει αυτό που λέμε στον κινηματογράφο hook (αγκίστρι)! Εντάξει, δεν απευθυνόμαστε σε ψάρια, αλλά κάτι πρέπει να πείσει το δημοσιογράφο αρχικά και τον κόσμο στη συνέχεια να δείξει ενδιαφέρον για την έκθεσή μας. Ο τίτλος; Μία σύντομη περιγραφή που δείχνει ένα νέο θέμα ή μια νέα ιδέα; Κάποια έξυπνη φράση από γνωστό φωτογράφο (δεν ξεχνάμε ποτέ την αναφορά του ονόματος) που έχει σχέση με τη δουλειά μας; Όχι πολύπλοκες φράσεις, όχι πολλά λόγια, όχι αμπελοφιλοσοφίες και με τίποτα άμεση αυτοεξύψωση! Έμμεση δεν γίνεται να μην υπάρχει… Γιατί κάνω έκθεση και στέλνω πρόσκληση αν δεν πιστεύω στη δουλειά μου; Επειδή όμως μπορεί μια χαρά ένας καλός φωτογράφος να μην το έχει με τα λόγια, σίγουρα ζητάμε βοήθεια για να το γράψουμε ή έστω παίρνουμε γνώμες για διορθώσεις και διευκρινήσεις.

Ο αντίλογος: Δεν χρειάζομαι δελτία τύπου και δημοσιογράφους. Καλώ τους φίλους μου στο Facebook και έχω πολλούς! Ναι, αλλά και πάλι πρέπει να έχεις ένα μικρό καλογραμμένο κείμενο.

Wolfgang Tillmans, David Zwirner Hong Kong, 26 March – 12 May 2018

Δ. Η προβολή και διαφήμιση

Πώς θα προβάλουμε την έκθεσή μας; Μπορεί να βοηθήσει ο χώρος; Πού θα βρούμε email δημοσιογράφων για να στείλουμε το Δ.Τ.; Ποια είναι τα γνωστά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα που ασχολούνται με τη φωτογραφία; Θέλει λίγο ψάξιμο αυτό, αλλά τα στοιχεία αυτά θα τα έχουμε και για την επόμενη έκθεση. Επίσης μας ενδιαφέρει και έχουμε προϋπολογίσει κάποια χρήματα για διαφήμιση σε κοινωνικά δίκτυα; Σε ποιο συγκεκριμένο κοινό θα απευθυνθούμε; Θα τυπώσουμε αφίσες; Πού θα τις αναρτήσουμε; Πολλοί κάνουν εκδήλωση στο Facebook – καλό όμως είναι να ανεβάζουμε κάθε λίγες μέρες κάτι σχετικό με την έκθεσή μας στη σχετική σελίδα.

Lyle Ashton Harris, Appunti per l’Afro-Barocco, 2015, mixed media collage

Ε. Η παρουσία

Πρέπει να πηγαίνουμε πρώτοι και να φεύγουμε τελευταίοι από την έκθεσή μας (αυτό πρέπει να γίνεται και στις ομαδικές). Είναι ασέβεια να έρχονται επισκέπτες και να ζητούν να μας δουν (άσχετα αν είναι φίλοι ή απλά κάποιοι που θέλουν μας πουν τη γνώμη τους) κι εμείς να λείπουμε. Το έχω δει να συμβαίνει πολλές φορές. Κάνουμε έκθεση για την επικοινωνία με τον κόσμο. Για αυτό είναι καλύτερα να διαρκεί λίγες μέρες και να είμαστε εκεί συνέχεια ή τουλάχιστον να έχουμε ανακοινώσει μέρες και ώρες που θα μας βρει κάποιος.

Five French Photographers έκθεση στο MoMA το 1951 (πού είναι τα κάδρα και τα τζάμια;)

ΣΤ. Πωλήσεις

Την πρώτη φορά που μου ζήτησαν να αγοράσουν φωτογραφία, δεν την έδωσα γιατί απλά δεν είχα σκεφτεί το ενδεχόμενο αυτό και δεν ήξερα τι να πω! Εσύ να είσαι έτοιμος. Σκέψου τα έξοδα τυπώματος κάθε φωτογραφίας μαζί με το γεγονός ότι η έκθεση αυτή έχει κάποιο συνολικό κόστος. Ύστερα σκέψου ότι είσαι νέος φωτογράφος κι ότι ο κόσμος δεν δίνει εύκολα χρήματα για να αγοράσει φωτογραφία. Θα δεις ότι στην πρώτη σου έκθεση μάλλον σε συγγενείς και καλούς φίλους ίσως πουλήσεις κάτι. Εσύ πόσα θα έδινες για να αγοράσεις μια φωτογραφία κάποιου που τώρα ξεκινάει; Βάλε μία λογική τιμή και με κάποιο τρόπο ενημέρωσε το κοινό. Π.χ. βάλε ένα δακτυλογραφημένο σημείωμα κάπου στο χώρο που να λέει την τιμή ή τιμές (αν πρόκειται για διαφορετικά μεγέθη). Στις εκθέσεις ζωγραφικής αν κάποιος πίνακας πουληθεί βάζουν δίπλα του ένα μικρό στρογγυλό αυτοκόλλητο. Αυτό είναι για να μην το ζητήσει κι άλλος. Στις εκθέσεις φωτογραφίας μπορούμε να πουλήσουμε όμως το έργο όσες φορές θέλουμε (δεν θα μιλήσω εδώ για αριθμημένα αντίτυπα). Έτσι απλά σημειώνεις όνομα, τηλέφωνο και ποια φωτογραφία θέλει ο ενδιαφερόμενος και κανονίζεις πρώτα ραντεβού μαζί του κι ύστερα την τυπώνεις (ή πας αυτή από τον τοίχο αν είναι σε άριστη κατάσταση).

ConflictTime, Tate Modern by Rosie Yang

Ζ. Το τέλος της έκθεσης

α) Το “μάζεμα”:

Το ξεχνάμε, αλλά πρέπει από την αρχή να έχουμε κάνει το κουμάντο μας. Πότε ζητάει ο χώρος να πάρουμε τις φωτογραφίες μας; Σε τι κατάσταση πρέπει να τον παραδώσουμε; Σίγουρα όχι βρόμικο και με φθορές (προσοχή στους τοίχους). Πώς θα κουβαλήσουμε και με ποιον τα έργα μας.

β) Μετά τι;

Τώρα έρχεται η αυτοαξιολόγηση. Τι ακούσαμε, τι είδαμε, τι κάναμε λάθος; Πώς θα την ξαναοργανώναμε την ίδια έκθεση; Άξιζε τον κόπο;

Ένας λόγος που πρέπει κάποιος φωτογράφος να κάνει έκθεση είναι για να κλείσει ένα κεφάλαιο και να πάει στο επόμενο. Το έκανες αυτό. Πάει, τελείωσε…

Michael Queenland η φωτογραφία ως μέρος μιας εικαστικής έκθεσης

Η. Επίλογος:

Ο Γιάννης Σταθάτος γράφει: “Βέβαια, παρατηρούνται κατά καιρούς προσπάθειες να προωθηθεί μια εκδοχή povera της εικαστικής φωτογραφίας, όπως συνέβη με ορισμένους αντιπροσώπους της BritArt – θυμάμαι λ.χ. μια φωτογραφική έκθεση της Τρέησυ Έμιν στην γκαλερί Laure Genillard που αποτελείτο από δεκάδες μικρά, εμπορικά τυπώματα καρφιτσωμένα απευθείας στους τοίχους. Αναπόφευκτα, όμως, οι νόμοι της αγοράς υπερισχύουν και οι καλλιτέχνες αργά ή γρήγορα συμμορφώνονται (η επόμενη φωτογραφική εργασία της Έμιν είχε διαστάσεις 65χ81 εκατοστά και διετίθετο σε έκδοση δέκα αριθμημένων αντιτύπων)”.
Από το βιβλίο: Ηρακλής Παπαϊωάννου (επιμ.) Η Ελληνική Φωτογραφία + Η Φωτογραφία στην Ελλάδα, σελ. 339.

Βέβαια εδώ αναφερόμαστε στην εικαστική φωτογραφία που φιλοξενείται σε γκαλερί με στόχο την πώληση. Το ότι ακόμη κι αυτή μπορεί να μιμηθεί τέτοια “φτωχή” παρουσίαση δίνει την άνεση στον ερασιτέχνη να μη φοβηθεί κάτι ανάλογο – δεν χρειάζεται να αποδείξεις ότι έχεις χρήματα, αλλά ταλέντο και άποψη!