Dialogue with Photography
Dialogue with Photography
(Paul Hill & Thomas Cooper, Dialogue with Photography, Dewi Lewis Publishing, London, 1998)
Γράφει ο Ανδρέας Κατσικούδης,
δάσκαλος φωτογραφίας
Ο Ανδρέας Κατσικούδης διαβάζει το Dialogue with Photography, ένα βιβλίο με συνεντεύξεις μερικών από τους ανθρώπους που καθόρισαν τη σύγχρονη φωτογραφία, και αντιγράφει (μεταφράζοντας στα ελληνικά) ότι του έκανε εντύπωση.
«Διάβασα κάπου ότι ο Minor White ισχυρίστηκε ότι χρειάζονται είκοσι χρόνια για να γίνεις φωτογράφος. Νομίζω ότι είναι λίγο υπερβολικό αυτό. Θα έλεγα, κρίνοντας από τον εαυτό μου, ότι χρειάζονται τουλάχιστον οκτώ με εννιά χρόνια. Αλλά δεν απατούνται τόσα χρόνια όσα για να μάθεις πιάνο ή βιολί!». Paul Strand, σελ. 12
«Όλη η υψηλή τέχνη είναι αφαιρετική στη δομή της». Paul Strand, σελ. 14
Paul Strand
«Πιστεύω ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ότι λέει ο καλλιτέχνης για το τι πρόκειται να κάνει ή για ότι έχει κάνει, δεν είναι ικανοποιητικό και δεν έχει ιδιαίτερο νόημα. Το θέμα μας είναι η δουλειά του η ίδια κι έτσι ίσως δεν πρέπει να ρωτούν τον καλλιτέχνη για τη φιλοσοφία στην οποία βασίζει τη δουλειά του. Η δουλειά είναι η βάση. Η δουλειά του μόνη της είναι το σημαντικό». Paul Strand, σελ. 16
Οι άνθρωποι ρωτούν: «Ποια κάμερα χρησιμοποιείς;». Απαντώ: «Δεν ρωτάς ένα συγγραφέα ποια γραφομηχανή χρησιμοποιεί». Man Ray, σελ. 19
Man Ray
«Κατέληξα τελικά ότι δεν υπάρχει σύγκριση ανάμεσα στη φωτογραφία και τη ζωγραφική. Ζωγραφίζω ότι δεν μπορεί να φωτογραφηθεί, κάτι που πηγάζει από τη φαντασία ή ένα όνειρο ή κάτι από το υποσυνείδητο. Φωτογραφίζω τα πράγματα που δεν θέλω να ζωγραφίσω, πράγματα που ήδη υπάρχουν». Man Ray, σελ. 17
Ο Man Ray μιλώντας για μερικούς από τους αμερικάνους εκδότες: Τους λέω: «Αυτή είναι η δουλειά μου. Αν θέλεις να κάνεις κάτι διαφορετικό, υπόγραψέ το με το όνομά σου, δημιούργησε κάτι, αλλά μην προσπαθείς να αλλάξεις τη δουλειά μου». (σελ. 21).
«Η τεχνική παίζει το μικρότερο ρόλο στη φωτογραφία. Είναι απλά το ξεκίνημα. Πιστεύω ότι θα πρέπει να έχεις την τέλεια τεχνική για να εκφράσεις τον εαυτό σου όπως επιθυμείς και ύστερα να ξεχάσεις την τεχνική». Andre Kertesz, σελ. 45
André Kertész
Ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Magnum και διάσημος φωτογράφος μιλάει για τη φωτογραφική εκπαίδευση (βρίσκοντας ότι έχει νόημα μόνο για όσους ενδιαφέρονται για την εμπορική φωτογραφία κι όχι για τη δημιουργική):
«Δεν έχω παρακολουθήσει ποτέ μου κάποιο μάθημα φωτογραφίας… Πιστεύω ότι υπάρχει κάποιο είδος φωτογραφίας που με ενδιαφέρει, κάποιο είδος δημιουργικής φωτογραφίας που δεν μπορεί στα αλήθεια να διδαχτεί. Μπορείς να μάθεις μόνο το τεχνικό μέρος του. Αν θέλεις να γίνεις φωτογράφος μόδας, γάμου ή φωτογράφος για τη βιομηχανία, υπάρχουν πολλά πράγματα για να μάθεις σε μία σχολή, αλλά όλο αυτό δεν είναι το είδος φωτογραφίας που θα με ενδιέφερε ποτέ». George Rodger, σελ. 63
Goerge Rodger
«Κατά τη γνώμη μου, υπάρχει ένα κοινό σημείο αφετηρίας στη ζωγραφική και στη φωτογραφία: η πράξη της παρατήρησης. Από κει και πέρα όμως διαφοροποιούνται, η ζωγραφική είναι μια ανάπτυξη της πραγματικότητας, όταν η φωτογραφία, για μένα, είναι η σύλληψη μιας σπουδαίας στιγμής σε μία λήψη». H.C. Bresson, σελ. 67 (Ο φωτογράφος που επηρέασε όσο λίγοι την τέχνη της φωτογραφίας είχε ξεκινήσει ως ζωγράφος την επαφή του με την τέχνη)
«Ο καθένας πρέπει να παίρνει φωτογραφίες με το μεγαλύτερο σεβασμό για το θέμα του και τον εαυτό του». H.C. Bresson, σελ. 67
Henri Cartier Bresson
Στην ερώτηση γιατί δεν επιτρέπει στους άλλους να τον φωτογραφίζουν ο H.C. Bresson απαντάει (σελ. 68): «Για να μπορείς να παρατηρείς, πρέπει να είσαι αφανής, να περνάς απαρατήρητος. Αυτός είναι ο μόνος λόγος».
«Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα στη στατική φωτογραφία και στην κινηματογραφική εικόνα. Στον κινηματογράφο, η φωτογραφία είναι φευγαλέα, όπως μια λέξη στην ομιλία. Στη φωτογραφία, είναι πιο κοντά στο μονόλογο, στη λιθογραφία, στη ζωγραφική». H.C. Bresson, σελ. 68
«Πρέπει να αφήνεις το θεατή να νιώθει ελεύθερος, να τον ελευθερώνεις για το ταξίδι. Προσφέρεις το σπόρο και ο θεατής τον καλλιεργεί μέσα του. Για πολύ καιρό πίστευα ότι πρέπει να δώσω όλη την ιστορία στο κοινό μου. Έκανα λάθος». Robert Doisneau, σελ. 79
Robert Doisneau
«Η φωτογραφία είναι πολύ υποκειμενική. Η φωτογραφία δεν είναι κατάλληλη για να κάνεις μια αντικειμενική καταγραφή. Είναι μια υποκειμενική καταγραφή. Η φωτογραφία είναι ένας ψευδής μάρτυρας, ένα ψέμα». Robert Doisneau, σελ. 91
Γράφει ο δάσκαλος του Μπάουχαουζ και καλός φωτογράφος Herbert Bayer για το Βερολίνο του μεσοπολέμου:
«Υπήρχαν ανταλλαγές δεξιοτήτων και ιδεών ανάμεσα σε καλλιτέχνες, φωτογράφους και κινηματογραφιστές. Οι φωτογράφοι είχαν γίνει αποδεκτοί και θεωρούνταν καλλιτέχνες». (σελ. 9)
«Θα ήθελα να δω (τη φωτογραφική εκπαίδευση) λιγότερο θεσμοθετημένη, λιγότερο επηρεασμένη από τους κατασκευαστές, και λιγότερο ρουτινιάρικη και χωρίς συνηθισμένες εικόνες», λέει ο Henry Holmes Smith που αφιέρωσε τη ζωή του στη διδασκαλία φωτογραφίας.
Henry Holmes Smith
Στην ερώτηση ποια ήταν η προσέγγισή του στη διδασκαλία φωτογραφίας, ο σπουδαίος Μεξικανός φωτογράφος Manuel Alvarez Bravo δηλώνει: «Ένα μέρος της διδασκαλίας είχε να κάνει με συζητήσεις που δεν έχουν άμεση σχέση με τη φωτογραφία. Χώρισα τα μαθήματα σε δύο μέρη – συζητήσεις πάνω στη λογοτεχνία, τη μουσική, τη ζωγραφική κ.ά. και σε πρακτική δουλειά».
Manuel Alvarez Bravo
«Πιστεύω ότι για να μπορεί κάποιος να αποκτήσει προσωπικό στιλ πρέπει να είναι οικονομικά ανεξάρτητος ή να έχει μια άλλη παράλληλη δουλειά να τον στηρίζει. Συνήθως οι φωτογράφοι δεν μπορούν να ζήσουν μόνο από τη δημιουργική δουλειά τους και έτσι δυστυχώς οι ωραίες ιδέες θυσιάζονται για να φτιάξουν ένα μεγάλο εμπορικό όνομα». Manuel Alvarez Bravo (δήλωση του 1976, παρακαλώ!)
W. Eugene Smith
O W. Eugene Smith προτιμούσε τα περιοδικά (ήταν συνεργάτης του Life) από τα βιβλία, γιατί έτσι η δουλειά του έφτανε σε περισσότερα σπίτια. Στην ερώτηση ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να δείξει τη δουλειά του απαντάει: «Πιστεύω ότι είναι ένα βιβλίο, γιατί μια έκθεση δεν διαρκεί μεγάλο διάστημα. Δες το βιβλίο “Let Us Now Praise Famous Men”, by James Agee and Walker Evans. Η πρώτη έκδοση πούλησε μόνο 400 βιβλία κι όμως ήταν ένα επιδραστικό βιβλίο. Ακόμη κι αν είχαν κυκλοφορήσει μόνο λίγα αντίτυπα θα ήταν επιδραστικό». (σελ. 218)
Minor White
Όπως γράφει ο Minor White (φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας, επιμελητής και κριτικός) (σελ. 282): «Πολλοί νέοι φωτογράφοι κάνουν την επιμέλεια μόνοι τους. Αυτό είναι φανταστικό γιατί είναι απίστευτα δύσκολο να το μάθεις και πολύ λίγοι φωτογράφοι ξέρουν το παραμικρό για αυτό το θέμα».
O Ansel Adams σχολιάζοντας την εξέλιξη του εξοπλισμού το 1975 (!) βρίσκει ότι δεν υπάρχει ανάλογη εξέλιξη στην αισθητική, αλλά μετριότητα γιατί οι φωτογράφοι βασίζονται πολύ στις δυνατότητες της φωτογραφικής για να βγάλουν καλές φωτογραφίες και προσθέτει: «Τώρα οι άνθρωποι αγοράζουν κάμερες και νομίζουν ότι αγοράζουν δημιουργικότητα. Πηγαίνουν στο κολέγιο, παίρνουν ένα μάθημα για την ποίηση και γίνονται ποιητές αμέσως. Μπορεί να έχουν άριστη μνήμη και να πουν απ΄ έξω όλο το «Χαμένο Παράδεισο», αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν γίνει ποιητές».
Ansel Adams
Ένα ενδιαφέρον κομμάτι του βιβλίου είναι ο σχολιασμός ιστορικών γεγονότων που άλλαξαν την πορεία της φωτογραφίας από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές τους. Για παράδειγμα ο Beaumont Newhall αναφέρεται στην ιστορική έκθεση που οργανώθηκε στη Γερμανία το 1929 “Film und Foto” και στη γερμανική φωτογραφία που ήταν τότε στην πρωτοπορία, με αποτέλεσμα στο MOMA (ΝΥ) που ήταν επιμελητής να πάρουν ιδέες για παρόμοιες εκθέσεις. Όταν αυτό το μουσείο, που γνωρίζουν και σέβονται όλοι, ασχολήθηκε σοβαρά με τη φωτογραφία, όλα άλλαξαν. Σιγά σιγά άρχισαν να θεωρούν όλοι τη φωτογραφία ως τέχνη.
