1 διά 2 – Φωτογραφική διαλεκτική: Περσεφόνη Μίχου – Ευδοξία Ράδη
Αυτός που γνωρίζει να γράφει, γνωρίζει προφανώς και να διαβάζει. Όποιος όμως τραβάει φωτογραφίες δεν γνωρίζει αναγκαστικά να τις ερμηνεύει
Vilem Flusser, Προς μια φιλοσοφία της φωτογραφίας
Στο photologio «μιλάμε για τη φωτογραφία» και ενδιαφερόμαστε για τον τρόπο ανάγνωσης των εικόνων καθώς και για τον παραγωγικό διάλογο.
Με το σκεπτικό αυτό έχουμε εγκαινιάσει τη νέα στήλη «1 διά 2 – Φωτογραφική διαλεκτική».
Σκοπός της στήλης είναι να δούμε μέσα από την ανάγνωση μας φωτογραφίας τις σκέψεις των προσκεκλημένων φωτογράφων, την άποψή τους για τη συγκεκριμένη φωτογραφία, τον τρόπο ανάγνωσής τους, τα συναισθήματα τους και γενικά ό,τι έχουν να πουν για τη συγκεκριμένη φωτογραφία, να διαπιστώσουμε τις τυχόν συγκλίσεις ή αποκλίσεις και να προάγουμε έτσι τον οπτικό εγγραμματισμό.
Μια φορά τον μήνα δύο φωτογράφοι, που συχνά έχουν και την ιδιότητα του δασκάλου φωτογραφίας ή του επιμελητή εκθέσεων, θα προχωρούν, παράλληλα και ανεξάρτητα, στην ανάγνωση μιας φωτογραφίας, που θα τους δίνεται.
Για σήμερα, φωτογραφία του Nadav Kander, που δόθηκε προς “ανάγνωση” στις Περσεφόνη Μίχου και Ευδοξία Ράδη.
Nadav Kander
| Περσεφόνη Μίχου | Ευδοξία Ράδη |
| Στην εικόνα Old Fengdu II (Looking at New Fengdu) του Nadav Kander, βλέπουμε έναν ηλικιωμένο άντρα να κάθεται στην όχθη του ποταμού Yangtze και να κοιτάζει την απέναντι πλευρά. Ο άνθρωπος εμφανίζεται σχεδόν γυμνός και η φιγούρα του μικρή μέσα στο κάδρο. Η αίσθηση που αποπνέει η σύνθεση είναι πως ο άντρας βρίσκεται ανήμπορος απέναντι στο επιβλητικό τοπίο. Ένα τοπίο βυθισμένο στην ομίχλη — σαν σκηνή από ταινία του Αγγελόπουλου — που αλλάζει ραγδαία κάτω από την πίεση της ανάπτυξης. Όμως αυτό που θυμίζει ομίχλη μοιάζει περισσότερο με το νέφος της ρύπανσης, σημάδι μιας προόδου που κυλά ασταμάτητα, όπως τα νερά του Yangtze, και μολύνει το φυσικό τοπίο. Δεν μπορούμε να διακρίνουμε το πρόσωπο αυτού του άντρα, με αποτέλεσμα να έχει χάσει την ταυτότητά του. Η επιλογή αυτή του φωτογράφου παραπέμπει στο άτομο που χάνεται μέσα στη συλλογική κοινωνία και στον άνθρωπο που προσπαθεί να βρει τη θέση του σε μια νέα τάξη πραγμάτων.
Η φωτογραφία συνομιλεί με τον χρόνο. Ο ηλικιωμένος άντρας κοιτάζει από την «παλιά» Fengdu προς τη «νέα» εκδοχή της πόλης, ένα βλέμμα που γεφυρώνει το παρελθόν και το μέλλον. Είναι ένας σιωπηλός παρατηρητής αυτής της μετάβασης, ανίκανος να σταματήσει την αμείλικτη πορεία της εκβιομηχάνισης, της ανοικοδόμησης και της μεταμόρφωσης μιας ολόκληρης χώρας. Η ατμόσφαιρα μου θυμίζει σκηνικό από ταινία cyberpunk που απεικονίζει ένα δυστοπικό μέλλον, όπου η φύση και ο άνθρωπος απειλούνται από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Σε αυτό το μέλλον κυριαρχούν η μοναξιά και η αποξένωσή, ενώ ο άνθρωπος συνειδητοποιεί πως ό,τι δημιούργησε τελικά έγινε ο μεγαλύτερος εχθρός του. Ο Kander, με τη γνώριμη μελαγχολική του ματιά, αποτυπώνει το τοπίο της απέναντι όχθης θολό, συμβολίζοντας το αβέβαιο και δυσοίωνο μέλλον της ανθρωπότητας. |
Κοιτάζω τη φωτογραφία και προσπερνώ βιαστικά τις αναδυόμενες συνειρμικά συνδέσεις με τον Thinker (1986) του Jeff Wall και την τοπιογραφία της Αμερικής του φωτογράφου Richard Misrach. Το ίδιο σύντομα εγκαταλείπω οποιαδήποτε ερμηνεία θα μπορούσε να στηριχτεί στην οργάνωση του φωτογραφικού πεδίου και την αισθητική της εικόνας, τη γύμνια, τη θέση και το μέγεθος της ανθρώπινης φιγούρας.
Στέκομαι όμως επίμονα στον τίτλο της: Η παλιά Fengdu κοιτώντας την νέα Fengdu… Η νέα πόλη Fengdu, παρούσα στο φωτογραφικό κάδρο, διαγράφεται ως ένα αχνό, σύγχρονο, δυτικού τύπου αστικό τοπίο. Παρατηρώ πως η ατμοσφαιρική προοπτική, το χαμηλό κοντράστ και η χαμηλή ευκρίνεια σε αυτήν την περιοχή της φωτογραφίας τείνουν να εξαϋλώνουν τα κτήρια και να αδυνατίζουν την υλικότητά τους. Αναρωτιέμαι γιατί δεν εμφανίζεται στην εικόνα και η παλιά Fengdu; Η παρουσία του ηλικιωμένου άνδρα ως σύμβολο μιας άλλης εποχής από το παρελθόν δεν μου αρκεί. Ανατρέχω στο google map. Εκεί η παλιά Fengdu τοποθετείται ακριβώς πίσω από την πλάτη της ανθρώπινης φιγούρας και αυτή του φωτογράφου, στο εκτός πεδίου της φωτογραφίας. Βρίσκεται εκεί από την εποχή της δυναστείας των Χαν και θεωρείται πόλη των φαντασμάτων, αφιερωμένη στη μεταθανάτια ζωή. Κορεσμένη πλάγια γνώση σκέφτομαι. Αυθαίρετα και σχεδόν αυτόματα αναδιατυπώνω τον τίτλο της φωτογραφίας Η πόλη των φαντασμάτων κοιτώντας την πόλη φάντασμα. Κάτω από αυτόν τον τίτλο, βλέπω ξανά το ποτάμι και με το νου στις πρόσφατες εικόνες από τις πόλεις της Παλαιστίνης αναλογίζομαι το πώς περπατήσαμε εκείνη τη γέφυρα, περνώντας οριστικά από τους τόπους των ταυτοτήτων στις φαντασμαγορικές δυστοπίες ενός παγκοσμιοποιημένου πλανήτη. |
Περσεφόνη Μίχου
Η Περσεφόνη Μίχου γεννήθηκε το 1995 στα Ιωάννινα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Φωτογραφία και Οπτικοακουστικές Τέχνες στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Το 2020 η πτυχιακή της εργασία The Perfect Blue συμμετείχε στο Athens Photo Festival στην έκθεση «Νέοι Έλληνες Φωτογράφοι» και έκτοτε έχει συμπεριληφθεί σε διεθνείς εκδόσεις και εκθέσεις. Το 2022 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Arts, Policy & Cultural Entrepreneurship του University of Groningen στην Ολλανδία και το 2023 εξέδωσε το φωτογραφικό βιβλίο If I forget you, I will love you again σε συνεργασια με το Zoetrope Athens. Την ίδια χρονιά βρέθηκε στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης (MoMA), με υποτροφία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, και εργάστηκε για έναν χρόνο στο ερευνητικό τμήμα International Program, ενώ σήμερα ζει στην Αθήνα.
Website: https://www.persephonemichou.com/
Instagram: https://www.instagram.com/persephone.michou/
Ευδοξία Ράδη
Η Ευδοξία Ράδη σπούδασε στο Παρίσι Πλαστικές Τέχνες με έμφαση στη φωτογραφία. Πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε ομαδικές, εντός και εκτός Ελλάδας. Μετά από πολυετή ενασχόλησή της με τη διδασκαλία της φωτογραφίας, ασχολείται πλέον με τη φωτογραφία αρχιτεκτονικής και την επιμέλεια φωτογραφικών λευκωμάτων.
Instagram: https://www.instagram.com/evdoxia.radi
Facebook: https://www.facebook.com/EvdoxiaRadi
