Η περιβαλλοντική “συνείδηση” της φωτογραφίας
Η περιβαλλοντική “συνείδηση” της φωτογραφίας
Γράφει και φωτογραφίζει η Ματένια Σακάρη*
Η μεγαλοπρέπεια του φυσικού τοπίου πάντα γοήτευε τους ανθρώπους. Η απεικόνιση του ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή και αγαπημένα θέματα πολλών ζωγράφων πολύ πριν την φωτογραφική εφεύρεση.
Η θέαση της φύσης, ακόμα και σε κάδρο, αποτελεί μία ευχάριστη νότα και μια οπτική απόδραση σε ένα όμορφο κόσμο, τον οποίο κορυφαίοι ζωγράφοι και φωτογράφοι αναπαρέστησαν εικαστικά, αφήνοντας μας παρακαταθήκη μοναδικά έργα τέχνης, όπως έναν από τους διασημότερους πίνακες στον κόσμο την “Έναστρη νύχτα” του Vincent Van Gogh (1889).
Η αγνή και ανεπιτήδευτη μορφή του φυσικού τοπίου δημιουργεί στον άνθρωπο μιαν εσωτερική γαλήνη και θέλοντας να ξεφύγει από την πεζή πραγματικότητα αντλεί θεματολογία και ερεθίσματα από την ομορφιά του για να δημιουργήσει και να εκφραστεί. Δεν είναι τυχαίο που σημαντικοί καλλιτέχνες έχουν εμπνευστεί από αυτό.
Είτε ως θέαση καλλιτεχνικής δημιουργίας είτε ως πραγματικότητα η επίδραση της φύσης στον άνθρωπο ήταν, είναι και θα είναι ιαματική.
Η απλότητα και η αρμόνια που επικρατεί στο φυσικό περιβάλλον δύναται να αποφορτίσει το μυαλό, να χαλαρώσει και να αναζωογονήσει την σκέψη.
Με λόγια που περιγράφουν τα οφέλη της φύσης ο Henry David Thoreau (φιλόσοφος και φυσιοδίφης) γράφει:
“Έκανα μια βόλτα στο δάσος και βγήκα ψηλότερος από τα δέντρα”
Όταν αναφερόμαστε σε φυσικό περιβάλλον σκεφτόμαστε όμορφα γαλήνια τοπία ανέγγιχτα από τον άνθρωπο και τις κατασκευές του.
Τα τοπία αυτά ήταν από τα βασικά θέματα που μαγνήτισαν το βλέμμα και κέντρισαν το ενδιαφέρον των πρώτων φωτογράφων, ψάχνοντας το φως, την ατμοσφαιρικότητα και εν τέλει την καλλιτεχνική αποτύπωση τους.
Πέραν όμως από την ομορφιά της φύσης πολλοί επέλεξαν με τα έργα τους να απεικονίσουν την εύθραυστη παροδικότητά της και την επιτακτική ανάγκη για την προστασία της.
Για παράδειγμα, ο κορυφαίος φωτογράφος τοπίου Ansel Adams. Εξερευνητής της φύσης με ακτιβιστική προσέγγιση και με οικολογική αισθητική, οι φωτογραφίες του έχουν διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην διάσωση και ανακήρυξη πολλών εθνικών πάρκων της Αμερικής, ως προστατευόμενες περιοχές.
Αρκετοί μεταγενέστεροι φωτογράφοι, καταγράφοντας την τελειότητα της φύσης ή το δυσοίωνο μέλλον της , με την φωτογραφία να αποτελεί ένα ισχυρό οπτικό υπόμνημα, έχουν επιστρατευτεί στον αγώνα προστασίας της,
Όλο και πιο συχνά δυστοπικές περιβαλλοντικές οπτικές αφηγήσεις, προβάλλουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το περιβάλλον, με στόχο την ενημέρωση, αλλά κυρίως και ως ένα κάλεσμα για δράση.
Η φωτογραφία είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά και ισχυρά εργαλεία που διαθέτουμε για να αφηγηθούμε πολύπλοκες ιστορίες, και η ιστορία της κλιματικής αλλαγής είναι μια απ’ αυτές
Cristina Mittermeier (φωτογράφος, βιολόγος, ακτιβίστρια)
Στοχεύοντας εικόνες που αναδεικνύουν την ομορφιά του φυσικού τοπίου, αναζητώ έναν κόσμο χρωμάτων, αντανακλάσεων, σκιάς και φωτός με μια καλλιτεχνική και ποιητική θα έλεγα προσέγγιση.
Προσπαθώντας να διατηρώ περιβαλλοντική συνείδηση, απαθανατίζω μεν μια φύση με αστερόσκονη, αλλά συχνά και απόκοσμη, επιδιώκοντας με τον τρόπο αυτό να εκφράσω την έγνοια μου για το περιβάλλον. Αποτυπώνοντας και προβάλλοντας περιβαλλοντικές καταστροφές, προσπαθώ να εκφράσω την ανησυχία μου ότι ο κόσμος πλέον καθορίζεται μέσα από αυτές.
Οι φωτογραφίες που επιλέγω να μοιράζομαι και να επικοινωνώ, είναι εικόνες που δίνουν υπόσταση στην αγάπη αλλά και στον προβληματισμό μου για τη φύση.
Κουφάρια καμένων δέντρων σε μιαν αέναη χορογραφία, εικόνες που θα μπορούσε να δει κανείς ως καταγγελία ή ως πρόσκληση επανεκτίμησης του φυσικού περιβάλλοντος.
Ματένια Σακάρη
Δάση φωτογραφημένα σε διαφορετικές εποχές, με εναλλαγές χρωμάτων, με κάνουν να συνειδητοποιώ πόσο όμορφη είναι η φύση που μας περιβάλλει.
Ματένια Σακάρη
Ματένια Σακάρη
Εστιάζοντας στο φως ή στα σύννεφα, ξεπροβάλλουν απρόσμενα σουρεάλ πλάνα, ονειρικές εικόνες που αποτυπώνουν την ποίηση και το μεγαλείο του φυσικού στοιχείου.
Ματένια Σακάρη
Ματένια Σακάρη
Στον αντίποδα, εικόνες που απεικονίζουν ένα περιβάλλον σε αποσύνθεση. Η καταγραφή μιας ζοφερής πραγματικότητας, όπως οι φωτιές.
Ματένια Σακάρη
Ματένια Σακάρη
Το υδάτινο στοιχείο αποτελεί πηγή ζωής, αλλά και φωτογραφικής έμπνευσης. Προσφέρει δημιουργικές επιλογές, με την φωτογραφία να μας δίνει τη δυνατότητα να αντιληφθούμε την σημασία του.
Ματένια Σακάρη
Ματένια Σακάρη
Βλέπουμε όλο και πιο συχνά ποτάμια και ρέματα να επιχωματώνονται. Ο άνθρωπος ξεχνά ότι το νερό έχει μνήμη και θα επανέλθει εκεί που ήταν κάποτε, παρασύροντας ό,τι βρει στο πέρασμά του.
Ματένια Σακάρη
Ματένια Σακάρη
Τα δάση που μας απέμειναν πρέπει να τα διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού και να φροντίζουμε για τη διατήρηση, βελτίωση και επέκτασή τους.
Σπ. Ντάφης (καθηγητής Δασοπονίας)
Ματένια Σακάρη
Ματένια Σακάρη
Η ανόθευτη φύση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής.
Με την ανάδειξή της, επιδιώκεται η ανάγκη για την προστασία της, κάτι που μας αφορά όλους!
Δεδομένου ότι κάθε μορφή ζωής εξαρτάται από το φυσικό περιβάλλον και συνειδητοποιώντας την θετική αλληλεπίδραση ανθρώπου – φύσης, η προστασία του πρέπει να είναι αδιαμφισβήτητη επιλογή.
Εν κατακλείδι,
η φωτογραφία δύναται να λειτουργήσει ως ισχυρός παράγοντας περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
Ως εκφραστικό μέσο μας δίνει την δυνατότητα της έκφρασης προβληματισμών.
Η φωτογράφιση του φυσικού τοπίου και οι μεταβολές που υφίσταται, προσφέρουν στον άνθρωπο την δυνατότητα να αναγνωρίσει τα περιβαλλοντικά προβλήματα και να αντιδράσει.
Οι ανθρώπινες παρεμβάσεις και οι συνέπειες που προκαλούνται από αυτές μπορούν να οπτικοποιηθούν μέσω της φωτογραφίας, και με την προβολή τους, η περιβαλλοντική καταστροφή να πάψει να είναι αόριστη και μακρινή και να γίνει συγκεκριμένη και αναστρέψιμη.
Το περιβάλλον δεν το κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας, αλλά το έχουμε δανειστεί από τα παιδιά μας.
Ινδιάνικη ρήση
1η Δημοσίευση κειμένου: “Παράθυρο στην τέχνη” Τόμος 2ος, Εκδόσεις Γράφημα, Θεσσαλονίκη , 2024
Βιογραφικό:
Η Ματένια Σακάρη γεννήθηκε στον Έβρο και ζει στην Αθήνα.
Σπούδασε τουριστικά και εργάζεται ως event designer.
Με τη φωτογραφία ασχολείται από το 2019, φωτογραφίζοντας, εκθέτοντας και παρακολουθώντας μαθήματα καλλιτεχνικής φωτογραφίας με το Βασίλη Γεροντάκο (Προσεγγίσεις στο έργο σημαντικών φωτογράφων, η σχέση της φωτογραφίας με τις άλλες τέχνες, μεθοδολογία στην διαμόρφωση ενός project και σημειολογία ως ερμηνευτικό εργαλείο).
Από το ακαδημαϊκό έτος 2023 συμμετέχει στο εργαστήριο φωτογραφίας της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών που διευθύνει ο Πάνος Κοκκινιάς.
Φωτογραφίες της έχουν διακριθεί και μαζί με σχετικά άρθρα της έχουν δημοσιευτεί στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο.
Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της για τη φύση και η ανάγκη της για την ευαισθητοποίηση σχετικά με το φυσικό περιβάλλον είναι εμφανές και στο φωτογραφικό της έργο.
