
Marc Riboud – Ο “ντροπαλός” φωτογράφος του Magnum
Η φωτογραφία δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά μπορεί να δείξει (σ)τον κόσμο, ειδικά όταν αλλάζει.
Marc Riboud
Γεννημένος στις 24 Ιουνίου 1923, στο St.-Genis-Laval, κοντά στη Λυών, ήταν το πέμπτο και, το πιο ντροπαλό από επτά παιδιά από μια αστική οικογένεια. Ήταν ο πατέρας του, ένας ενθουσιώδης ταξιδιώτης και ερασιτέχνης φωτογράφος, που του χάρισε μια Vest Pocket Kodak, όταν ο Marc ήταν έφηβος.
Οι πρώτες φωτογραφίες του ήταν της Έκθεσης του Παρισιού το 1937. Μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο αγωνίστηκε ως μέλος της Αντίστασης, ο Riboud σπούδασε μηχανικός στο École Centrale στη Λυών. Βρήκε δουλειά στην κοντινή πόλη Villeurbanne μετά την αποφοίτησή του το 1948.

Marc Riboud
Τραβώντας φωτογραφίες από ένα πολιτιστικό φεστιβάλ στη Λυών κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας διακοπών το 1951, αποφάσισε επιτέλους να δεσμευτεί για την ασταθή ζωή ενός ανεξάρτητου φωτορεπόρτερ. Έτσι μετακόμισε στο Παρίσι το 1952.
Εκεί συνάντησε τον Henri Cartier Bresson, ο οποίος έγινε μέντορας του. … “Μου υπαγόρευε «ποια βιβλία να διαβάσω, ποιες πολιτικές ιδέες πρέπει να έχω, ποια μουσεία και γκαλερί να επισκεφτώ … Με δίδαξε για τη ζωή και για την τέχνη της φωτογραφίας»” είπε κάποια στιγμή Riboud.
Το 1953, ο Cartier-Bresson τον εντάσσει στο Magnum και μέχρι το 1979, όταν έφυγε από το πρακτορείο, ο Riboud ταξίδευε και φωτογράφιζε συνεχώς για το πρακτορείο.

Marc Riboud
Το 1953, η φωτογραφία του που θα κάνει τον γύρο του κόσμου (εξώφυλλο και στο LIFE) είναι ένας εργάτης που στέκεται σαν άγγελος με φόρμες ανάμεσα σε ένα πλέγμα δοκών, καθώς βάφει τον Πύργο του Άιφελ: στο ένα χέρι κρατά ένα πινέλο και το ένα πόδι λυγισμένο σε μια φαινομενικά στάση στυλ Charle Chaplin.
Το 1955, οδήγησε ένα ειδικά εξοπλισμένο Land Rover στην Καλκούτα από το Παρίσι, μένοντας για ένα χρόνο στην Ινδία. Ήταν επίσης ένας από τους πρώτους Δυτικούς που φωτογράφισαν την Κομμουνιστική Κίνα και πέρασε τρεις μήνες στη Σοβιετική Ένωση το 1960. Καθ’ όλη τη δεκαετία του 1950 και του ’60 τεκμηρίωσε φωτογραφικά τα αντιπολιτευτικά κινήματα ανεξαρτησίας στην Αλγερία και τη Δυτική Αφρική, και κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ ήταν μεταξύ των λίγων που μπορούσαν να κινηθούν εύκολα μεταξύ του Βορρά και του Νότου.

Marc Riboud
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τεκμηρίωσε τις διαμαρτυρίες ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Μεταξύ των γεγονότων που τεκμηρίωσε τις τελευταίες δεκαετίες ήταν η επιστροφή του Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεινί στο Ιράν, το κίνημα αλληλεγγύης στην Πολωνία, τη δίκη του Κλάους Μπάρμπι, αρχηγού της Γκεστάπο στη Λυών κατά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, το τέλος του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική και το όλο κοινωνικό και πολιτικό κλίμα στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από την εκλογή του Προέδρου Ομπάμα.

Marc Riboud
Στην αρχή, όπως διηγείται ο M. Riboud ήταν πολύ ντροπαλός. Είχε μάτι για τη σύνθεση, είχε ταλέντο και ενσυναίσθηση και γενναιότητα. Αλλά κάτι τον κράταγε πίσω. Κοιτάζοντας όμως την απαράμιλλη δουλειά του, είναι δύσκολο να το πιστέψουμε. Πώς ένας άνθρωπος παρακολουθεί την ιστορία, ταξιδεύει στα άκρα της γης και κάνει τέτοια δουλειά όντας ντροπαλός;
Κοντά στον Bresson, συνάντησε και τον Robert Capa, o οποίος στάθηκε κι αυτός μέντοράς του. Ο ίδιος εξομολογείται όταν πήγαινε στο Λονδίνο, ο Capa του λέει: “Ζήσε ζωντανά στο Λονδίνο. Είσαι πολύ ντροπαλός, θα δεις κορίτσια και θα μάθεις αγγλικά. ” Ο Riboud πήγε, αν και δεν ακολούθησε όλες τις συμβουλές του Capa. Με τα δικά του λόγια: “Πέρασα ένα χρόνο στο Λονδίνο και δεν είδα τα κορίτσια και δεν έμαθα αγγλικά, αλλά έβγαλα χιλιάδες φωτογραφίες”.

Marc Riboud
Όσο για τη ντροπαλότητά του – ίσως δεν την ξεπέρασε ποτέ. Αλλά ο Riboud λάτρευε να λέει ότι η κάμερα τον εξυπηρετούσε ως ασπίδα. Ενώ δεν θα τολμούσε να προσεγγίσει τους ανθρώπους απευθείας, η κάμερα του έδωσε έναν λόγο να πλησιάσει. Ήταν η δικαιολογία του να κοιτάξει και να ξεφύγει από την ντροπαλότητά του.
Μεταξύ των μαθημάτων που του δόθηκαν από τον Bresson ήταν ότι η «καλή φωτογραφία» εξαρτάται από την «καλή γεωμετρία». Η φωτογραφία του Πύργου του Άιφελ από το 1953, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, αποδεικνύει πόσο καλά ο μαθητής απορρόφησε το μάθημα.

Marc Riboud
Πάντα του άρεσε να βλέπει πώς εξελίχθηκαν οι χώρες με την πάροδο του χρόνου. Το ζήτημα του τι είναι μόνιμο και τι αλλάζει υπήρξε μια συντεταγμένη φωτογραφική πορεία γι αυτόν. Τον ενθουσιάζει να βρει τα νήματα της συνέχειας μέσα στον συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο μας. Για αυτό επισκεπτόταν ως φωτογράφος ξανά μετά από χρόνια τις χώρες, που είχε φωτογραφίσει. Όπως είπε κάποτε ο Riboud: «Η φωτογραφία δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά μπορεί να δείξει στον κόσμο, ειδικά όταν αλλάζει».

Marc Riboud
Ένα κομμάτι της συνέχειας στη ζωή του ήταν η ακλόνητη πίστη του στη δύναμη της σύνθεσης, που υπαινίσσεται η πίστη του στην εκπαιδευτική αξία των μεγάλων δασκάλων της ζωγραφικής και της τέχνης. Αυτό που ήταν απαραίτητο για το Riboud ήταν το σχήμα και η ισορροπία που περιέχονται σε κάθε εικόνα.

Marc Riboud
Μία από τις πιο διάσημες φωτογραφίες του δημοσιεύτηκε κι αυτή στις σελίδες του περιοδικού TIME το 1967: Η εικόνα της 17χρονης μαθήτριας γυμνασίου τηςJan Rose Kasmir στη διαμαρτυρία κατά του Βιετνάμ στο Πεντάγωνο. Σε αυτή τη φωτογραφία, κρατά με ένα γαλήνιο βλέμμα ένα μόνο χρυσάνθεμο μερικά εκατοστά μακριά από μια λεγεώνα στρατιωτών των οποίων οι ξιφολόγχες βρίσκουν σχεδόν το σώμα της. Η φωτογραφία, όπως έμεινε στην ιστορία ως Flower Child, χαρακτηρίζεται από την ένταση και τη τρυφερότητα της στιγμής.
Το μάτι είναι φτιαγμένο για να βλέπει και να μην σκέφτεται …. Μια καλή φωτογραφία είναι μια έκπληξη. Πώς θα μπορούσαμε να σχεδιάσουμε και να προβλέψουμε μια έκπληξη; Πρέπει απλώς να είμαστε έτοιμοι.
Marc Riboud

Marc Riboud
Ακόμη και στις εικόνες του για τη φτώχεια και τις συγκρούσεις – όπως αυτές που τράβηξε στην Κομμουνιστική Κίνα τη δεκαετία του 1950 ή στον αλγερινό πόλεμο για ανεξαρτησία στη δεκαετία του 1960 – η εστίασή του παρέμεινε στους ανθρώπους, τους καθημερινούς αγώνες τους. «Η εμμονή μου είναι να φωτογραφίζω τη ζωή όσο πιο έντονη γίνεται. Είναι μια μανία, ένας ιός τόσο ισχυρός όσο το ένστικτό μου να είμαι ελεύθερος », εξήγησε σε ένα δοκίμιο με τον τίτλο «Pleasures of the Eye»(2000). Αλλά σημειώνει ακόμη: «Πάντα ήμουν πιο ευαίσθητος στην ομορφιά του κόσμου παρά στη βία και τα τέρατα».

Marc Riboud
Η ρομαντική προσέγγιση του Ribound στο φωτορεπορτάζ κατηγορήθηκε από κάποιους κριτικούς, η αίσθηση της ελπίδας που εκπέμπεται από το έργο του έχει αποτελέσει ως πρότυπο για πολλές από τις πιο ευρέως διαδεδομένες εικόνες του σήμερα.
Το έργο του Riboud απέδειξε στις μελλοντικές γενιές φωτορεπόρτερ ότι ήταν δυνατό να ενσταλάξει τα θέματα που συνέλαβε με χάρη και επιμονή – ακόμα και στις πιο δύσκολες περιστάσεις.

Marc Riboud
Για μένα η φωτογραφία δεν είναι μια πνευματική διαδικασία. Είναι οπτική διαδικασία …. Είτε μας αρέσει είτε όχι, ασχολούμαστε με μια επιχείρηση αισθήσεων.
Marc Riboud
Marc Riboud – Ο “ντροπαλός” φωτογράφος του Magnum – photos