László Moholy-Nagy

László Moholy-Nagy

Ο φωτογράφος είναι χειριστής του φωτός. Η φωτογραφία είναι μια χειραγώγηση του φωτός.

László Moholy-Nagy

Ο László Moholy-Nagy είναι αναμφισβήτητα ένα πρόσωπο, που επηρέασε τη μεταπολεμική καλλιτεχνική εκπαίδευση στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Εξερευνητής και δημιουργός,  που ανανέωσε θεμελιωδώς την καλλιτεχνική σκέψη, την απεικόνιση, το σχέδιο και την καλλιτεχνική εκπαίδευση. Έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες avant-garde στην Ευρώπη και ηγετική φυσιογνωμία του κονστρουκτιβισμού, πειραματιζόμενος σε κάθε δυνατό μέσο. Η αγάπη του για το το φως ήταν μια σημαντική δύναμη στην προώθηση και ένταξη της φωτογραφίας στη σφαίρα των καλών τεχνών. Ο Moholy έλκονταν από όλα τα μοντέρνα πράγματα, από την τυπογραφία και το βιομηχανικό σχέδιο, μέχρι τις νέες τεχνολογίες, δουλεύοντας με υλικά της εποχής του. Επηρέασε έντονα την αισθητική ανάπτυξη της αφηρημένης τέχνης και του βιομηχανικού σχεδιασμού, υποστήριξε την ενσωμάτωση της τέχνης και του design, φέρνοντας μοντέρνα στοιχεία στον βιομηχανικό κόσμο.

Το ρητό του ήταν: «Όλοι είναι ταλαντούχοι».

László Moholy-Nagy

Μοντερνιστής και ανήσυχος πειραματιστής από την αρχή, ο Ουγγρικής καταγωγής διαμορφώθηκε ως καλλιτέχνης με τις επιρροές από τον Ντανταϊσμό, τον Σουπρεματισμό, τον Κονστρουκτιβισμό και τις συζητήσεις για τη φωτογραφία.

Όταν ο Walter Gropius τον κάλεσε να διδάξει στο Bauhaus, στο Ντεσάου της Γερμανίας, ανέλαβε το κρίσιμο προκαταρκτικό μάθημα της Σχολής και του έδωσε μια πιο πρακτική, πειραματική και τεχνολογική κλίση. Αργότερα ασχολήθηκε με διάφορους τομείς, από το εμπορικό σχέδιο μέχρι τη σκηνογραφία θεάτρου, ενώ έκανε επίσης ταινίες και εργάστηκε ως καλλιτεχνικός διευθυντής περιοδικών.

Αλλά η μεγαλύτερη κληρονομιά του ήταν η εκδοχή της διδασκαλίας του Bauhaus που έφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ίδρυσε το Ινστιτούτο Σχεδίου στο Σικάγο.

Η οργάνωση του φωτός και σκιάς παράγει έναν νέο εμπλουτισμό της όρασης.

László Moholy-Nagy

László Moholy-Nagy

Γεννημένος László Weisz το 1895 στο Bácsborsód στη νότια Ουγγαρία, ο Moholy μεγάλωσε από τον θείο του Gusztáv Nagy ο οποίος στήριξε την οικογένεια και καθοδηγούσε τα παιδιά Weisz μετά την φυγή του πατέρα τους στην Αμερική. Ο Moholy πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Mohol της Vojvodina (τώρα Mol, Σερβία). Τιμώντας τον θείο του, υιοθέτησε αργότερα το επώνυμο Nagy μαζί με τα αδέρφια του και τον Moholy από την πόλη που μεγάλωσε. Ο Moholy ήθελε αρχικά να γίνει ποιητής και δημοσίευσε μερικά κομμάτια σε τοπικές εφημερίδες. Το 1916, κατατάχθηκε ως παρατηρητής πυροβολικού στον Ουγγρικό Βασιλικό Στρατό και διοικούσε στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου έκανε εκατοντάδες σχέδια της καθημερινής ζωής του μετώπου σε καρτ ποστάλ του στρατοπέδου, τα οποία στη συνέχεια έστελνε στο σπίτι του. Αυτές οι κάρτες ήταν οι πρώτες του οπτικά εκφραστικές απόπειρες, καθώς δεν έλαβε ποτέ επίσημη καλλιτεχνική εκπαίδευση στη ζωή του.

László Moholy-Nagy

Συνάντηση με τον ντανταϊσμό και κονστρουκτιβισμό στο Βερολίνο
Μετά την πτώση της επανάστασης το 1919, φοβούμενος αντίποινα, κατέφυγε στη Βιέννη, όπου σύντομα ενώθηκε με τον Ούγγρο πρωτοποριακό ποιητή και ζωγράφο Lajos Kassák και άλλους μετανάστες καλλιτέχνες και συγγραφείς, και τελικά βρήκε ένα νέο σπίτι στο Βερολίνο. Το 1920, γνώρισε τη Lucia Schultz, την πρώτη του σύζυγο, η οποία τον μύησε στον κόσμο της φωτογραφίας. Οι αρχές της δεκαετίας του 1920 αποδείχθηκαν τα πιο διαμορφωτικά του χρόνια. Γοητευμένος από την τεχνολογία και τα μηχανήματα μεταμόρφωσε στοιχεία βιομηχανικής και αστικής ανάπτυξης στους πίνακές του. Ο Moholy απολάμβανε να κινείται ανάμεσα σε στυλ, χρησιμοποιώντας χαρακτηριστικά του ντανταϊσμού και του κονστρουκτιβισμού, αν και επίσημα δεν συμμετείχε σε κανένα κίνημα, ανοίγοντας το δικό του μονοπάτι ενσωμάτωσης και βελτίωσης στυλ και υλικών. Εκτός από τη ζωγραφική, δημιούργησε αγνά και συμπυκνωμένα γραφικά σχέδια και κολάζ.

László Moholy-Nagy

Χρόνια Bauhaus
Το 1923, ο Walter Gropius τον κάλεσε να αντικαταστήσει τον αποχωρούντα Johannes Itten ως έναν από τους εκπαιδευτές του Bauhaus στο Dessau και αργότερα στη Βαϊμάρη. Το σχολείο συγκέντρωσε πολλούς avant-garde καλλιτέχνες και εκπαιδευτικούς με φιλοδοξία να συνδημιουργήσουν και να αναπτύξουν τα μέσα και τα αντικείμενα της καθημερινής ζωής με τη βοήθεια του design και την ενότητα όλων των τεχνών. Ξαφνικά ο Moholy βρέθηκε να δουλεύει μαζί με ονόματα όπως ο Paul Klee, ο Wassily Kandinsky και ο Oskar Schlemmer, και παρόλο που αρχικά θεωρήθηκε άγνωστος σε σύγκριση με αυτούς, σε λίγα χρόνια έγινε ένα από τα χαρακτηριστικά του ιδεώδους Bauhaus. Ήταν επικεφαλής του εργαστηρίου μετάλλων στο σχολείο και μαζί με τη σύζυγό του Lucia Moholy, βοήθησαν στη δημιουργία και την καθιέρωση της εικαστικής γλώσσας του Bauhaus.

László Moholy-Nagy

Σε κίνηση στην Ευρώπη
Το 1928 αποδείχθηκε ταραχώδες στη ζωή του καλλιτέχνη: άφησε το Bauhaus για να ιδρύσει το δικό του στούντιο, χώρισε από τη Lucia και επέστρεψε στο Βερολίνο, όπου ασχολήθηκε με τη φωτογραφία, την τυπογραφία και τη διαφήμιση, ενώ σχεδίαζε θεατρικά σκηνικά. Στα τέλη του 1931, γνώρισε τη Sybille Pietzsch, την οποία θα παντρευτεί το 1933. Λόγω της ανόδου του ναζισμού, το ζευγάρι μετακόμισε στο Άμστερνταμ, όπου ο Moholy-Nagy εργάστηκε ως σύμβουλος τυπογραφίας σε ένα τοπικό τυπογραφείο. Για πρώτη φορά στη ζωή του ασχολήθηκε με την έγχρωμη φωτογραφία. Μετακόμισαν στο Λονδίνο το 1935, όπου δοκίμασε τις δυνάμεις του σχεδόν σε όλους τους τομείς του design, από το σχέδιο βιτρίνας μέχρι τη σκηνογραφία ταινιών, ενώ κυκλοφόρησε και τρία άλμπουμ φωτογραφιών.

László Moholy-Nagy

Νέο Bauhaus στην Αμερική
Το καλοκαίρι του 1937, με πρόσκληση του Walter Gropius, οι δυο τους μετακόμισαν στην Αμερική. Ζητήθηκε από τον Moholy να διευθύνει το σχολείο New Bauhaus, το οποίο είχε μετακομίσει στο εξωτερικό και άνοιξε τις πόρτες του στο Σικάγο. Αφού μετακόμισε στην Αμερική, οι προηγούμενες ανησυχίες του για την πολιτιστική παρακμή της Ευρώπης επιβεβαιώθηκαν το 1938, όταν οι Ναζί ταξινόμησαν τα έργα του ως εκφυλισμένη τέχνη και τα αφαίρεσαν από όλες τις γερμανικές γκαλερί και μουσεία. Το 1939, ο Moholy-Nagy ίδρυσε τη Σχολή Σχεδίου στο Σικάγο με συναδέλφους εκπαιδευτικούς τέχνης, χωρίς σημαντικό κεφάλαιο, και το 1944 η σχολή ανήλθε στην βαθμίδα του κολεγίου με το όνομα Ινστιτούτο Σχεδίου. Διετέλεσε επικεφαλής του ιδρύματος μέχρι τον θάνατό του δύο χρόνια αργότερα. Ο Moholy-Nagy αρρώστησε βαριά και διαγνώστηκε με λευχαιμία τον Νοέμβριο του 1945. Μετά από θεραπεία με ακτίνες Χ, επέστρεψε στη δουλειά με επιμέλεια όσο ποτέ. Τον Νοέμβριο του 1946, παρακολούθησε το Συνέδριο του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης για το βιομηχανικό σχέδιο ως νέο επάγγελμα. Αυτό το συνέδριο ήταν η τελευταία του στάση για τις ιδέες του για την καλλιτεχνική εκπαίδευση, ειδικά την ιδέα ότι η τέχνη πρέπει να καθοδηγεί τη βιομηχανία και όχι οι βιομήχανοι να υπαγορεύουν το σχέδιο. Πέθανε από εσωτερική αιμορραγία λίγο μετά την επιστροφή του στο Σικάγο.

László Moholy-Nagy

Τέχνη του László Moholy-Nagy
Ένας ισχυρός υποστηρικτής του Gesamtwerk ή του συνολικού έργου τέχνης, ο Moholy-Nagy πίστευε στη συνέργεια μεταξύ τέχνης, τεχνολογίας και εκπαίδευσης ως μέσο για τη διάδοση πληροφοριών μέσω της χρήσης νέων υλικών και τεχνικών. Το διεπιστημονικό του έργο αποτελεί παράδειγμα της δέσμευσής του στην ιδέα και τις προσπάθειές του να ξεπεράσει τα όρια μεταξύ καλών και εφαρμοσμένων τεχνών.

Πίνακες ζωγραφικής
Ο Moholy-Nagy άρπαξε το πινέλο και άρχισε να ζωγραφίζει το 1919 σε καμβά και παραδοσιακά υλικά. Στη δεκαετία του 1920 άρχισε να εκφράζει τις ιδέες του με νέους τρόπους και ζωγράφιζε σε διάφορα είδη πλαστικών. Οι πίνακές του κατασκευάζονται από απλοποιημένες, γεωμετρικές φόρμες που συχνά αλληλοεπικαλύπτονται, δημιουργώντας μια προσεκτική μελέτη για το χώρο, τη διαφάνεια και την αδιαφάνεια.

László Moholy-Nagy

Φωτογραφία

Η φωτογραφία, όταν χρησιμοποιείται ως αναπαραστατική τέχνη, δεν είναι ένα απλό αντίγραφο της φύσης. Αυτό αποδεικνύεται από τη σπανιότητα της «καλής» φωτογραφίας.

László Moholy-Nagy

Οι ντανταϊστικές ιδέες και καλλιτέχνες όπως ο Moholy-Nagy έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην ιστορία της φωτογραφίας. Στα τέλη της δεκαετίας του 1910, η φωτογραφία έγινε ένα νέο μέσο για τους καλλιτέχνες για να πειραματιστούν και να δημιουργήσουν μη αναπαραστατικές εικόνες που αποκτήθηκαν χωρίς τη χρήση κάμερας ή ακόμα και χωρίς αρνητικό. Ο Moholy-Nagy ήταν ένας από τους πολλούς καλλιτέχνες που εξερεύνησε φωτογράμματα, αλλά ένας από τους λίγους που δεν έδωσε όνομα στις τεχνικές που δημιούργησε έργα χρησιμοποιώντας φως και φωτοευαίσθητα υλικά, σε αντίθεση με τον Christian Schad, τον Man Ray ή τον Alvin Langdon Coburn. Άρχισε τη φωτογραφία για να κατανοήσει και να επεκτείνει το μέσο και τις έννοιες της παραγωγής και της αναπαραγωγής. Το έτος 1922 σηματοδότησε την έναρξη των πειραματισμών του με τα φωτογράμματα. Χρησιμοποιώντας μια τεχνική διαμόρφωσης φωτός που κατείχε, τοποθέτησε δύο ή τρισδιάστατα αντικείμενα, όπως υφάσματα με χαλαρή ύφανση σε ένα γυάλινο πιάτο, και μετά έριχνε φως πάνω τους για να εξάγει τις σιλουέτες, τη δομή και την υφή τους σε ένα φωτοευαίσθητο χαρτί.

Το φωτόγραμμα, ή η εγγραφή χωρίς κάμερα μορφών που παράγονται από το φως, που ενσωματώνει τη μοναδική φύση της φωτογραφικής διαδικασίας, είναι το πραγματικό κλειδί για τη φωτογραφία. 

László Moholy-Nagy

László Moholy-Nagy

Γλυπτική
Όχι μόνο ο Ούγγρος καλλιτέχνης έκανε αντισυμβατική χρήση βιομηχανικών υλικών στη ζωγραφική, αλλά και στη γλυπτική. Στην εμβληματική σειρά του Space Modulators, αντικείμενα που βρίσκονται στη διασταύρωση ζωγραφικής, γλυπτικής και τέχνης εγκατάστασης, ερεύνησε το φως, τον χώρο και την κίνηση χάρη στη διαφάνεια υλικών όπως το πλεξιγκλάς.

Διαμορφωτής του Light-Space 
Ο Moholy κατασκεύασε ένα από τα πιο διάσημα έργα του με τίτλο Light Prop for an Electric Stage (1930) γνωστό και ως Light-Space Modulator από μέταλλο, γυαλί και πλαστικό. Ήταν μια μηχανοκίνητη περιστρεφόμενη συσκευή που πρόβαλλε μια συγχρονισμένη κίνηση φωτός, χρώματος και σκιάς μέσα από συναρμολογημένους δίσκους και πλάκες. Σχεδίαζε, σχεδίαζε και τελειοποιούσε το κινητικό γλυπτό για σχεδόν οκτώ χρόνια με σκοπό να το χρησιμοποιήσει ως θεατρικό και κινηματογραφικό σκηνικό καθώς και σε διαφημίσεις. Ένα από τα πρώτα παραδείγματα κινητικών γλυπτών με ηλεκτρική ενέργεια, το Light-Space Modulator ήταν το κεντρικό στοιχείο της avant-garde ταινίας του A Light-Play in Black-White-Gray (1930) .

László Moholy-Nagy

Κληρονομιά του László Moholy-Nagy
Η άφιξη του Moholy-Nagy ήταν ένα σημείο καμπής στην ανάπτυξη της τέχνης τον εικοστό αιώνα. Οι ιδέες του επηρέασαν την πρακτική και τη στάση της εκπαίδευσης των καλών τεχνών, της φωτογραφίας, της γλυπτικής, της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού. Με τον συνδυασμό τυπογραφίας και φωτογραφίας σε κολάζ, θεωρείται ένας από τους θεμελιωτές της σύγχρονης γραφιστικής. Το Πανεπιστήμιο Τέχνης και Σχεδίου στη Βουδαπέστη πήρε το όνομά του το 2006.

Στη φωτογραφία πρέπει να μάθουμε να αναζητούμε, όχι την «εικόνα», όχι την αισθητική της παράδοσης, αλλά το ιδανικό όργανο έκφρασης, το όχημα για την εκπαίδευση. 

László Moholy-Nagy

László Moholy-Nagy

Ειδικότερα:

  • Ο Moholy-Nagy πίστευε πως Οι καλλιτέχνες πρέπει να μεταμορφωθούν σε σχεδιαστές και μέσα από την εξειδίκευση και τον πειραματισμό να βρουν τα μέσα για να ανταποκριθούν στις ανάγκες της ανθρωπότητας.
  • Το ενδιαφέρον του για τη φωτογραφία ενθάρρυνε την πεποίθησή του ότι η κατανόηση του οράματος από τους καλλιτέχνες έπρεπε να εξειδικευτεί και να εκσυγχρονιστεί. Οι καλλιτέχνες συνήθιζαν να εξαρτώνται από τα εργαλεία της προοπτικής σχεδίασης, αλλά με την εμφάνιση της κάμερας έπρεπε να μάθουν να βλέπουν ξανά. Έπρεπε να απαρνηθούν την κλασική εκπαίδευση των προηγούμενων αιώνων, η οποία τους ενθάρρυνε να σκεφτούν την ιστορία της τέχνης και να αναπαράγουν παλιές φόρμουλες και να πειραματιστούν με το όραμα, επεκτείνοντας έτσι την ανθρώπινη ικανότητα σε νέα καθήκοντα.
  • Το ενδιαφέρον του Moholy-Nagy για τις ιδιότητες του χώρου, του χρόνου και του φωτός άντεξε σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του και ξεπέρασε τα πολύ διαφορετικά μέσα που χρησιμοποιούσε. Είτε ζωγράφιζε είτε δημιουργούσε «φωτογραφίες» (φωτογραφίες που έγιναν χωρίς τη χρήση κάμερας ή αρνητικό) είτε δημιουργούσε γλυπτά από διάφανο πλεξιγκλάς, τελικά τον ενδιέφερε να μελετήσει πώς αλληλεπιδρούν όλα αυτά ως βασικά στοιχεία.

László Moholy-Nagy

Τα τελευταία χρόνια έχουν προσελκύσει τη διεθνή προσοχή στα επιτεύγματα του Moholy-Nagy με πολλά μεγάλα μουσεία που διοργανώνουν αναδρομικές εκθέσεις, όπως το Tate Modern στο Λονδίνο, το Schirn Kunsthalle στη Φρανκφούρτη και το Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου Loyola στο Σικάγο, που αναδεικνύουν τον αντίκτυπο της δουλειάς του στην αμερικανική τέχνη.

Η μαγική δυνατότητα να καδράρω έναν συγκεκριμένο χώρο και χρόνο είναι αυτό που με οδήγησε στη φωτογραφία. Αυτή η διαδικασία καταγραφής στοιχείων 3 διαστάσεων στη ροή του χρόνου, και στερέωσής τους σε μια δισδιάστατη εικόνα, δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο για τα στοιχεία της φωτογραφίας…

László Moholy-Nagy

László Moholy-Nagy