Πινελιές από ένα πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους… πινελιές περιήγησης από τη πολύχρωμη παλέτα της Λέσβου…
Γράφει και φωτογραφίζει ο Στέφανος Χρόνης*
Καλωσόρισμα
Το τρίτο σε μέγεθος νησί της Ελλάδας χρειάζεται πολλές μέρες για να το περιηγηθείς. Η Λέσβος κατάφυτη από πευκώνες και ελαιώνες, με έντονες εναλλαγές των τοπίων. Ο ήχος της σιωπής και του κύματος όταν αγκαλιάζονται. Γεμάτη με ιστορία και ιστορίες, με παράδοση και μνήμες. Γεμάτη με παππούδες και εγγόνια, με τυχερές ατυχίες. Γεμάτη με γευστικές εικόνες, με αληθινά ψέματα.
Φημισμένη για τη καταγωγή του Οδυσσέα Ελύτη, για τις ιαματικές πηγές της, τη σαρδέλα της, το Απολιθωμένο δάσος, τη λυρική ποιήτρια Σαπφώ, το Ούζο Βαρβαγιάννη, τον λαϊκό ζωγράφο της νεοελληνικής τέχνης και αγιογράφο Θεόφιλο. Ο ντόπιος Στρατής Τεριάντ Ελευθεριάδης τεχνοκριτικός, εκδότης καλλιτεχνικών εντύπων και συλλέκτης έργων τέχνης μια συγκλονιστική μορφή άγνωστη στο ευρύ κοινό ήταν αυτός που ανακάλυψε το Θεόφιλο. Ανάμεσα στις πάμπολλες μοντέρνες δράσεις του στο Παρίσι και η έκδοση του «Images a la sauvette» το πρώτο βιβλίο του Henri Cartier-Bresson όπως και η έκδοση του φημισμένου «The Europeans». Σε αυτή τη μακρινή γωνιά επισκεφτείτε το μουσείο του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Τεριάντ με έργα των Ματίς, Μιρό, Πικάσο, Τσαρούχη.
Αυθεντικά χωριά, ξεχασμένα στο χρόνο ουζερί, καφενεία και πανηγύρια, χαμογελαστοί αρχαιολογικοί χώροι, το μοναστήρι του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο, το σύγχρονο Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας, ο διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός της Αγιάσου, ο Μόλυβος (η Μήθυμνα) ένας από τους ωραιότερους οικισμούς της Μεσογείου…
Στον ασημένιο κόλπο της Γέρας μόλις επτά χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Μυτιλήνης, σε ένα καταπράσινο χώρο αλλά συγχρόνως πάνω στη θάλασσα, βρίσκονται τα Θέρμα Spa. Από την αρχαιότητα η περιοχή ονομάζεται Θέρμα χάρη στην παρουσία της πηγής, λόγω της οποίας έχουν αναπτυχθεί οι σημερινές εγκαταστάσεις. Μοναδική εμπειρία συνδυασμού χαλάρωσης, τοπίου και ίασης.
Στο Πλωμάρι επιβιώνει η αγάπη των κατοίκων για τα άλογα και για τα καΐκια. Μοναδική σαγματοποιία (κατασκευάζει σέλες και σαμάρια) και καρνάγιο με έναν από τους τελευταίους καραβομαραγκούς του Αιγαίου.
Επόμενος σταθμός ο Μόλυβος ή Μύθημνα. Ο Μόλυβος είναι μια από τις πιο τουριστικές περιοχές της Λέσβου και χαρακτηρίζεται από την απαράμιλλη φυσική ομορφιά και τη γραφική του αρχιτεκτονική. Αν είναι εφικτό αναζητήστε τον τον ναΐφ ζωγράφο του Μολύβου, τον αυτοδίδακτο δημιουργό Στέλιο Κουνιάρη. Ο Στέλιος με το ζόρι έβγαλε το Δημοτικό, και είναι ένα “παλιό” είδος αγνού ανθρώπου. Είναι από τους καλύτερους ναΐφ ζωγράφους στην Ελλάδα, μόνο που ζει πολύ μακριά για να τον θαυμάσει ο κόσμος.
Στη Μόλυβο και το σπίτι της ΑΣΚΤ. Ο Καλλιτεχνικός Σταθμός της Μήθυμνας στεγάζεται σε διατηρητέο κτίριο εντός παραδοσιακού οικισμού που έχει ανεγερθεί στις αρχές του 19ου αιώνα, γνωστό και ως «αρχοντικό Κομνηνάκη-Κράλλη». Το αρχοντικό αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα και αναπτύσσεται σε 3 ορόφους. Στον 1ο όροφο υπάρχουν 4 δωμάτια με τοιχογραφίες λαϊκής ζωγραφικής του 1833 που αποτελούν επισκέψιμο χώρο για το κοινό ως αξιοθέατο-μουσείο.
Στη Καρήνη η μνήμη είναι ζωντανή και μοναχική. Φωτογράφισα σε απόσταση λίγων μέτρων 3 ζηλευτά για τις αισθήσεις μέρη. Το σχεδόν εγκαταλειμμένο καφενείο «Η ωραία Καρύνη» και ο ιδιοκτήτης του ήταν φιλόξενοι φωτογραφικά. Έστειλα ταχυδρομικά το φθινόπωρο τις εκτυπωμένες φωτογραφίες και ο παππούς με πήρε τηλέφωνο για να μου πει ότι τις έβαλε στο γεμάτο από μνήμες της ζωής του τοίχο.
Απέναντι του βρίσκεται το καφενείο Καρίνη μέσα σε ένα κατάφυτο μέρος με τεράστια πλατάνια και τρεχούμενα νερά, ανάμεσα σε πυκνούς ελαιώνες. Αξίζει να αφιερώσει χρόνο ο επισκέπτης εξωτερικά του καφενείου όπου στο τοίχο διασώζονται έως και σήμερα κάποιες αχνές τοιχογραφίες του Θεόφιλου. Εσωτερικά του καφενείου φιλοξενείται μόνιμη έκθεση με έργα του Λέσβιου δασκάλου ξυλογλυπτικής Γιώργου Συκομυτέλλη. Αυτή η φοβερή φωτογραφική τριάδα συμπληρώνεται δίπλα στα 2 καφενεία με το πλάτανο του Θεόφιλου με την μεγάλη του κουφάλα. Η παράδοση μας λέει ότι μέσα ο γνωστός ζωγράφος ζούσε τους καλοκαιρινούς μήνες, φτιάχνοντας τα χρώματα του από φυσικά υλικά της περιοχής, με μυστικές ωστόσο συνταγές.
Δεν χρειάζονται αναφορές σε συγκεκριμένα ουζερί. Οι επιλογές είναι ανεξάντλητες. Το νησί φημίζεται τόσο για την παραγωγή ούζου όσο και για τα ψάρια και τα θαλασσινά και στα ουζερί της Λέσβου θα βρείτε τους καλύτερους μεζέδες. Παστά μικρά ψαράκια, θαλασσινά στο τηγάνι, οστρακοειδή και μεγάλα ψάρια είναι σε αφθονία και οι επαγγελματίες μεταχειρίζονται τις πρώτες ύλες με τον καλύτερο τρόπο. Δεν τα παραμαγειρεύουν, δεν τα πλακώνουν με σάλτσες και μπαχαρικά, τα ψήνουν ή τα τηγανίζουν ελαφρώς, ακριβώς όσο πρέπει για να αναδειχτεί η γεύση και το άρωμά τους, να μυρίζουν θάλασσα και να ταιριάζουν απόλυτα με το ντόπιο ούζο. Για τους κατοίκους της Λέσβου δεν αποτελεί ιεροτελεστία ή κάποια ειδική περίσταση. Η στάση το μεσημέρι ή το βράδυ για ούζο και ψαρομεζέδες είναι μέσα στην καθημερινότητά τους.
Άφησα τελευταίο το χωριό Ασώματος και το παραδοσιακό καφενείο της Μαρίας και του Στράτου. Σε αυτούς έστειλα φωτογραφίες με ηλεκτρονικό γράμμα. Η δίφυλλη πόρτα του παραδοσιακού καφενείου είναι πάντα ανοιχτή το καλοκαίρι. Καφές αρωματικός, σπιτική λεμονάδα, γλυκά κουταλιού σε τεράστια βάζα. Φυσιογνωμίες της τρίτης ηλικίας, κυρίως άνδρες που παίζουν χαρτιά και πίνουν το καθιερωμένο ουζάκι. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι τα καφενεία αποτελούν τις «μικρές βουλές» κάθε περιοχής όπου μέσα τους γίνεται κάθε λογής ζύμωση. Αλλά και πολλά πιτσιρίκια που παίζουν και τσακίζουν παγωτά και γλυκά. Το σκηνικό θυμίζει αλλοτινές εποχές και μπορεί κανείς να χαρεί το απίστευτο λιθόστρωτο που έχει διατηρηθεί ανέπαφο ολάκερα χρόνια ίσαμε την ιστορία του χωριού. Η περιοχή αποπνέει πάντα μια γλυκιά ζεστασιά της λεσβιακής υπαίθρου που σου δίνει την ελευθερία να περπατάς με ασφάλεια μέσα στα σοκάκια και να «χαζεύεις» τόσο την αρχιτεκτονική του χωριού όσο και τα πιτσιρίκια που τρέχουν προς κάθε κατεύθυνση στον καθαρό αέρα χωρίς να στριμώχνονται στην οθόνη ενός υπολογιστή.
Αποχαιρετισμός
Η Λέσβος όπως την εξύμνησε ο Οδυσσέας Ελύτης «Πουθενά σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, ο Ήλιος και η Σελήνη δεν συμβασιλεύουν τόσο αρμονικά, δεν μοιράζονται τόσο ακριβοδίκαια την ισχύ τους, όσο επάνω σε αυτό το κομμάτι γης που κάποτε, ποιος ξέρει σε τι καιρούς απίθανους, ποιος θεός, για να κάνει το κέφι του, έκοψε και φύσηξε μακριά, ίδιο πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους. Μιλώ για το νησί, που αργότερα, όταν κατοικήθηκε, ονομάστηκε Λέσβος και που η θέση του, όπως τη βλέπουμε σημαδεμένη στους γεωγραφικούς χάρτες, δεν μοιάζει να ανταποκρίνεται και πολύ στην πραγματικότητα. Μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά μια δυο ώρες αφού το πλοίο της γραμμής εγκαταλείψει τη Χίο είναι σαν να εγκαταλείπει ολόκληρο τον γνωστό κόσμο».
Δείτε εδώ όλες τις φωτογραφίες …
Λέσβος
*Info (σε πρώτο πρόσωπο):
Είμαι ερασιτέχνης φωτογράφος. Eργάζομαι σαν μαθηματικός σε δημόσιο σχολείο. Μου αρέσει να εκφράζομαι μέσα από τη φωτογραφία. Πιστεύω ότι η φωτογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενημερώσει και να οδηγήσει σε κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει. Μπορεί να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά στο ερώτημα τι, πως, γιατί συμβαίνει γύρω μας, προκαλώντας το ενδιαφέρον για τόπους, ανθρώπους και κουλτούρες. Μου αρέσει να φωτογραφίζω λαογραφία- εθνογραφία σε περιηγήσεις στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Οι φωτογραφίες μου είναι ένας συνδυασμός street, reportage & travel photography. Φωτογραφίες μου έχουν δημοσιευθεί στο National Geographic & Vogue Italia.
https://www.flickr.com/photos/stefanos_chronis/albums
