1 διά 2 – Φωτογραφική διαλεκτική: Ανδρέας Κατσικούδης – Βαγγέλης Ταμβάκος
Επιμέλεια στήλης: Δήμητρα Κίτσιου
(σε μια ιδέα του Θεόδωρου Στίγκα)
Αυτός που γνωρίζει να γράφει, γνωρίζει προφανώς και να διαβάζει. Όποιος όμως τραβάει φωτογραφίες δεν γνωρίζει αναγκαστικά να τις ερμηνεύει
Vilem Flusser, Προς μια φιλοσοφία της φωτογραφίας
Στο photologio «μιλάμε για τη φωτογραφία» και ενδιαφερόμαστε για τον τρόπο ανάγνωσης των εικόνων καθώς και για τον παραγωγικό διάλογο.
Με το σκεπτικό αυτό έχουμε εγκαινιάσει τη νέα στήλη «1 διά 2 – Φωτογραφική διαλεκτική».
Σκοπός της στήλης είναι να δούμε μέσα από την ανάγνωση μας φωτογραφίας τις σκέψεις των προσκεκλημένων φωτογράφων, την άποψή τους για τη συγκεκριμένη φωτογραφία, τον τρόπο ανάγνωσής τους, τα συναισθήματα τους και γενικά ό,τι έχουν να πουν για τη συγκεκριμένη φωτογραφία, να διαπιστώσουμε τις τυχόν συγκλίσεις ή αποκλίσεις και να προάγουμε έτσι τον οπτικό εγγραμματισμό.
Μια φορά τον μήνα δύο φωτογράφοι, που συχνά έχουν και την ιδιότητα του δασκάλου φωτογραφίας, θα προχωρούν, παράλληλα και ανεξάρτητα, στην ανάγνωση μιας φωτογραφίας, που θα τους δίνεται.
Για σήμερα, φωτογραφία του Masao Yamamoto, που δόθηκε προς “ανάγνωση” στους Ανδρέα Κατσικούδη και Βαγγέλη Ταμβάκο.
Ανδρέας Κατσικούδης | Βαγγέλης Ταμβάκος |
Η εικόνα με αφήνει αδιάφορο. Το θέμα δεν είναι κακό, αλλά η αισθητική της είναι αυτή του πικτοριαλισμού του 19ου αιώνα, ενός ρεύματος που ζήλεψε με άσχημο τρόπο τη ζωγραφική και οι περισσότερες φωτογραφίες που άφησε είναι κακές αντιγραφές των ιδεών και αισθητικών της.
Τι βλέπω στη φωτογραφία αυτή: μία σέπια (ξεπερασμένη εδώ και δεκάδες χρόνια), ένα κακό κάδρο και μια σύνθεση που δε δικαιολογείται από το θέμα. Ο σύγχρονος πικτοριαλισμός (η προσπάθεια της φωτογραφίας να είναι «εικαστική», σαν ζωγραφιά) έχει αφήσει πίσω του αυτόν τον τρόπο απεικόνισης. Βλέπω αρκετά πράγματα (κι από Ελλάδα κι από εξωτερικό) πικτοριαλιστικής αισθητικής τα τελευταία χρόνια και είναι όλα καλύτερα. Έψαξα άλλες εικόνες του φωτογράφου και ήταν πιο ενδιαφέρουσες, χωρίς να με εντυπωσιάσουν. Νιώθω άτυχος που μου έπεσε αυτή η φωτογραφία. Ξέρω ότι θα αρέσει σε αρκετούς, θα τη δουν ως «καλλιτεχνική», ενώ και το βιογραφικό του καλλιτέχνη είναι εντυπωσιακό με εκθέσεις σε σημαντικά ιδρύματα που τα σέβομαι (κι έχουν επιμελητές που ξέρουν περισσότερα από μένα για τη Φωτογραφία). Προσπάθησα να τη φανταστώ και με τον τρόπο που θα ήθελε ο ίδιος (μέγεθος, τύπωμα, πλαίσιο παρουσίασης), αλλά πάλι δεν άλλαξα γνώμη. Βλέπω όλα τα είδη φωτογραφίας με ενδιαφέρον κι αγάπη, ακόμα κι αυτό, της αναβίωσης ενός πρώιμου πικτοριαλισμού, αλλά η συγκεκριμένη δουλειά δε με αγγίζει. Παρόλο το θέμα, παρόλο την αγάπη μου για την Ιαπωνία, το Ζεν, τα χαϊκού και γενικότερα την ποίηση. |
Τις περισσότερες φορές μας είναι δύσκολο να δούμε μια φωτογραφία έξω από το κάδρο και την φιλοσοφία που εμπνέει ο ίδιος ο φωτογράφος. Και πώς θα ήταν δυνατόν αυτό αφού οι φωτογραφίες του είναι τα παιδιά του, δηλαδή οι δημιουργίες του που έρχονται μέσα από το φίλτρο των σκέψεών του και της στάσης ζωής του. Θα προσπαθήσω να τη δω σαν να την έβλεπα για πρώτη φορά, όπως με προσκάλεσαν να το κάνω και να δώσω κάποια στοιχεία.
Η συγκεκριμένη φωτογραφία διέπεται από μια έκπληξη αυτή την έκπληξη που δημιουργεί η φωτογραφία όταν χρειάζεται επί μέρους προσπάθεια για να κατανοηθεί και για το που βρίσκεται η πραγματικότητα και τελικά γιατί είναι σημαντική. Μερικά στοιχεία μας είναι γνωστά, όπως το ανθρώπινο χέρι και ο μονομάχος, όμως το παράδοξο κάδρο, οι σκιές, το φως και οι απαλές αποχρώσεις δείχνουν ότι δεν είναι αυτό το μέλημα του φωτογράφου. Μετά την πρώτη θέαση και την προσπάθειά μας να κατανοήσουμε έρχεται το δεύτερο επίπεδο ερμηνείας όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι η γαλήνη και η αρμονία. Αυτό που φαίνεται να διαταράσσει αυτές τις αισθήσεις είναι τελικά το ανθρώπινο στοιχείο που μπαίνει «επιθετικά» στο κάδρο και μας ξενίζει. Ο Yamamoto θέτει τις βασικές του αρχές, την αγάπη για την φύση, την γαλήνη αλλά και την επίγνωση της παρούσας στιγμής. Οι σκιές και το φως ενεργούν αποτελεσματικά και μάλλον είναι το πιο δυνατό σημείο της φωτογραφίας και αυτό που έχει την δύναμη να εκτοξεύσει συναισθήματα. Χωρίς αυτά, θα ήταν μια αδιάφορη λήψη. Άλλωστε ο Yamamoto γνωρίζει πολύ καλά αυτές τις λειτουργίες καθώς είναι και ζωγράφος, και εικαστικός. Εκτός από όλα αυτά μου δίνει την αίσθηση ιερέα και με τις λήψεις του προσπαθεί να μεταφέρει την χαμένη αρμονία του κόσμου και την γαλήνη της φύσης σαν να κάνει ιεροτελεστεία. Ο Yamamoto δεν κραυγάζει, είναι ήρεμη δύναμη, εσωτερική και χρειάζεται προσπάθεια από τον θεατή, όχι όπως πιστεύουν πολλοί, να κατανοήσουμε αλλά να αφεθούμε για να συν-(γ)κινηθούμε! Νομίζω άλλωστε ότι αυτό είναι το μυστικό για να απολαύσουμε τα έργα τέχνης σε βάθος! |
Ανδρέας Κατσικούδης
Ο Ανδρέας Κατσικούδης είναι εκπαιδευτικός, φωτογράφος, σκηνοθέτης και συγγραφέας. Διδάσκει φωτογραφία, κινηματογράφο και ιστορία της τέχνης στο Cinemarian.
www.andreaskatsikoudis.com
Βαγγέλης Ταμβάκος
Διευθύνει και καμαρώνει για τα μέλη στην καλλιτεχνική ομάδα fotogrάfia art as expression, που έχει δημιουργήσει. Η ομάδα έχει έδρα στο Περιστέρι και κάθε εβδομάδα φωτογραφίζει και σχολιάζει.
Υπήρξε μέλος του Φωτογραφικού Κύκλου. Αργότερα οργάνωσε και δίδαξε την αγάπη του για την φωτογραφία στον Δήμο Περιστερίου και στην ομάδα «Φωτογραφικοί Παράλληλο»ι.
Δουλειά του μπορείτε να δείτε στο flickr Tamvakos Evangelos και στο fb όπου μπορείτε να βρείτε και τις δραστηριότητες της ομάδας fotogrάfia art as expression.
https://www.facebook.com/fotografiaartasexpression
Στοιχεία Επικοινωνίας vanguself@gmail.com