Βασίλης Κωνσταντίνου: “Προσπαθώ να περιγράψω τη στιγμή της ηρεμίας πριν από την καταιγίδα”
‘Η φωτογραφία είναι το θέαμα χωρίς το θεαματικό’
Craigie Horsfield
Σκέφτομαι συχνά τι θα γίνει, αν αφού δείξουμε τις φωτογραφίες μας, τις κόψουμε σε μικρότερες και τις ξαναδούμε. Εννοώ τι είναι αυτό που τελικά καθορίζει το περιεχόμενο τους; Έχουν συγκεκριμένο περιεχόμενο;
Οι εικόνες είναι σύμβολα, αν τις κόψουμε και τις ξαναδούμε από την αρχή, τότε θα σημαίνουν κάτι άλλο από αυτό που σήμαιναν. Άρα, το περιεχόμενο τους καθορίζεται από τους κώδικες που έχει τοποθετήσει ο φωτογράφος μέσα τους καθώς και από τον τρόπο που οι κώδικες αυτοί ερμηνεύονται από το θεατή.
Βασίλης Κωνσταντίνου – Pregnant Pauses
Συνεχίζοντας ρωτάω, τα τοπία υπάρχουν πραγματικά; Μήπως δεν υπάρχουν παρά μέσα από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπου ο φωτογράφος είναι μάρτυρας και αφηγητής μαζί;
Τα τοπία υπάρχουν σε διάφορες εκφάνσεις τους, για άλλους ένα τοπίο είναι ο καθημερινός τους χώρος, το μονοπάτι που τους βγάζει στο χωράφι τους ή το δέντρο όπου σκαρφάλωναν όταν ήταν παιδιά και για άλλους είναι απλά ένας αισθητικός χώρος ή μια απλή φορμαλιστική σύνθεση. Αυτός ήταν άλλωστε ένας από τους προβληματισμoύς μου στη σειρά Southern Province.
Στην σειρά σου Southern Province επίσης προσεγγίζεις το θέμα σου χρησιμοποιώντας τον χρόνο –πριν και τώρα- που είναι ένας τρόπος φωτογραφικός. Η φωτογραφία τελικά, είναι ένα παιχνίδι κυριαρχίας στον χρόνο;
Ορίζοντας την κυριαρχία στον χρόνο ως την κατάσταση παγώματος του ή την πλασματική εξαφάνιση του, η φωτογραφία δεν πιστεύω ότι μπορεί να κυριαρχήσει. Κοιτάζοντας μια φωτογραφία δεν έχουμε κάτι περισσότερο από μια ψευδαίσθηση του παγώματος του χρόνου και μία ηχώ του πραγματικού γεγονότος που δύσκολα είναι σε θέση να μας συνδέσει με τον πυρήνα της πραγματικής εμπειρίας.
Βασίλης Κωνσταντίνου – Unintentional Sculptures
Βασίλης Κωνσταντίνου – Unintentional Sculptures
Σκέφτομαι πως η φωτογραφία ορίζοντας τον χρόνο κατασκευάζει και τον χώρο και δημιουργεί το σκηνικό. Συμβαίνει αυτό ακόμα και στον ήδη γνωστό χώρο του σπιτιού μας και της προσωπικής μας ιστορίας;
Κάπως έτσι είναι τα πράγματα. Ακόμα και στο χώρο του σπιτιού μας, όταν τα πράγματα φωτογραφηθούν, οι αναλογίες και οι σημασίες τους αλλάζουν εντελώς. Ένα αντικείμενο, που μπορεί να περνά απαρατήρητο φωτογραφημένο, μπορεί να γίνει ο μεγαλύτερος πρωταγωνιστής. Ο χώρος του σαλονιού μας ή του δωματίου μας που μας φαίνεται τόσο οικείος και που η δύναμη της συνήθειας έχει κάνει να μην μπορούμε πια να τον αντιληφθούμε με καθαρότητα, μόλις περάσει μέσα στον φωτογραφικό χώρο γίνεται κάτι εντελώς διαφορετικό που ακόμα και εμάς μας εκπλήσσει. Αυτή η δύναμη της μεταμόρφωσης της εικόνας αλλά και της έκπληξης, που πολλές φορές μας προσφέρει, είναι ένα από τα όμορφα κομμάτια της φωτογραφικής διαδικασίας.
Σε συνέχεια της προηγούμενης σκέψης μου, θέλω να ρωτήσω αν οι φωτογραφίες σου αναπαράγουν και ίσως επαναπροσδιορίζουν τα πράγματα. Δείχνουν ένα γεγονός ή ένα μύθο;
Όταν φωτογραφίζω συνήθως ξεκινάω από ένα πραγματικό γεγονός το οποίο η υποκειμενική μου ματιά αλλά και ο τρόπος που το φωτογραφίζω το μεταβάλλει σε μια νέα πραγματικότητα. Το τελικό αποτέλεσμα ίσως τελικά να βρίσκεται πιο κοντά στον μύθο απ΄ ότι στο γεγονός.
Βασίλης Κωνσταντίνου – Family frames
Βασίλης Κωνσταντίνου – Family frames
Κοιτάζοντας την σειρά σου “Pregnant Pauses”, αναρωτιέμαι αν στο τέλος παρουσιάζεις ένα κόσμο που υπάρχει ήδη ή δείχνεις ένα κόσμο που θα ήθελες να υπάρχει. Εννοώ έναν περιβάλλον ασφαλές, ήρεμο ή πάλι όχι κατ’ ανάγκη κάτι τέτοιο. Σκέφτομαι λοιπόν μήπως η φωτογραφική διαδικασία λειτουργεί λίγο και σαν θεραπεία.
Νομίζω πως στο Pregnant Pauses παρουσιάζω έναν κόσμο στον οποίο δεν θα ήθελα να ζώ, έναν κόσμο δυστοπικό που εκφράζει τις μεταφυσικές και υπαρξιακές μου αγωνίες και που βρίσκεται έξω από τις έννοιες του χρόνου και των νοημάτων. Όπως αναφέρεται και στο κείμενο της δουλειάς προσπαθώ να περιγράψω τη στιγμή της ηρεμίας πριν από την καταιγίδα μέσα σε ένα κόσμο που ισορροπεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και την φαντασία.
Πώς ξεκίνησες αυτή την σειρά;
Η σειρά αυτή ξεκίνησε πριν από 5 περίπου χρόνια στο πλαίσιο ενός εργαστηρίου του Πανεπιστημίου. Εκείνη τη περίοδο ένιωθα έντονα την ανάγκη να μετατοπιστώ φωτογραφικά και με τη βοήθεια του καθηγητή μου Κώστα Γουδή προσπάθησα να φτιάξω μια σειρά εικόνων με ελλειπτική αφήγηση και αμφίσημα νοήματα. Η σειρά ολοκληρώθηκε σε μια πρώτη φάση με 10 μόνο εικόνες για τις ανάγκες του μαθήματος, ωστόσο μέσα μου δεν θεωρούσα πως είχε κλείσει. Πολύ πρόσφατα μέσα στη περίοδο της πανδημίας αποφάσισα να τη συνεχίσω και να την ολοκληρώσω. Στη δεύτερη αυτή φάση η σειρά θεωρώ πως μετατοπίστηκε σε άλλα πεδία πολύ ενδιαφέροντα για μένα που με έκαναν να εμπλακώ πολύ περισσότερο και να αισθανθώ πως μπαίνω σε χώρους έκφρασης εμμονών και φόβων μου καθώς και αφηρημένων εννοιών που υπήρχαν μέσα μου. Το Pregnant Pauses είναι μια δουλειά για την οποία νιώθω αρκετά καλά και χαίρομαι που κατάφερα να την ολοκληρώσω.
Βασίλης Κωνσταντίνου – Pregnant Pauses
Βασίλης Κωνσταντίνου – Pregnant Pauses
Βασίλης Κωνσταντίνου – Pregnant Pauses
Θεωρείς το συναίσθημα σημαντικό στις φωτογραφίες γενικά;
Αυτό που θεωρώ περισσότερο σημαντικό είναι ο έλεγχος του συναισθήματος. Δεν μου αρέσει ο συναισθηματικός εκβιασμός των θεατών μέσω της χρήσης στερεοτυπικών ποιητικών αναφορών. Αυτό είναι κάτι που το συναντάμε δυστυχώς αρκετά συχνά στην ελληνική φωτογραφία. Γενικότερα όμως θα επέλεγα για την τέχνη την χρήση του όρου ένταση αντί για συναίσθημα. Όταν για παράδειγμα στεκόμαστε μπροστά από ένα μεγάλο έργο τέχνης το οποίο θαυμάζουμε, νομίζω πως αυτό που νιώθουμε είναι περισσότερο απροσδιόριστες και πολλές φορές αλληλοσυγκρουόμενες εντάσεις παρά συγκεκριμένα και διακριτά συναισθήματα που μπορούμε να περιγράψουμε.
Βασίλης Κωνσταντίνου – Southern Province
Βασίλης Κωνσταντίνου – Southern Province
Υποψιάζομαι πως με τις γυμνές σου φωτογραφίες δεν θέλεις να πεις κάτι περισσότερο από αυτό που δείχνεις –πράγμα εξαιρετικά δύσκολο.
Πολύ ενδιαφέρουσα η προσέγγιση σου. Σκέφτομαι όμως πως το γυμνό στις φωτογραφίες μου θέλει να εκφράσει μια κατάσταση απόλυτης έκθεσης και αδυναμίας καθώς ίσως και καταστάσεις πρωτογενείς, μεταφυσικές. Με ενδιαφέρει πολύ το γυμνό και σε κάποιες εικόνες νιώθω έντονα την ανάγκη να το εντάξω.
Τα γυμνά σώματα εκτός των άλλων παραπέμπουν σε ένα αόρατο σχόλιο για την γλυπτική;
Η ακαδημαϊκή ζωγραφική και η γλυπτική είναι πράγματι δύο από τις εμμονές μου, που με κάποιο τρόπο αναφορές τους υπάρχουν σε όλες τις μέχρι τώρα δουλειές μου. Πιο συγκεκριμένα όμως στη σειρά Family Frames, αυτές οι αναφορές γίνονται πιο εμφανείς μια και εκεί ασχολούμαι με ένα τρόπο κάπως σαρκαστικό, με το κιτς και τη χρήση της ακαδημαϊκής ζωγραφικής και της γλυπτικής στη διακόσμηση των ελληνικών σπιτιών. Επίσης ο τρόπος που στέκονται τα σώματα ή είναι ξαπλωμένα έχει σαφώς νομίζω στοιχεία από αυτές τις κλασικές τέχνες.
Βασίλης Κωνσταντίνου – Family frames
Στο project σου με τον τίτλο ‘unintentional sculptures’ παίζεις ξανά με την ιδέα της γλυπτικής υπονοώντας ένα ιδιαίτερο ορισμό της. Μίλησέ μας αν θέλεις σχετικά.
Ναι πολύ σωστά. Θέτω ένα ερώτημα για το αν θα μπορούσε μια παρατημένη κατασκευή μέσα στο περιαστικό τοπίο της Αττικής να θεωρηθεί ένα είδος γλυπτού ‘’πλασμένο’’ από την ανθρώπινη εγκατάλειψη και τη φθορά των στοιχείων της φύσης. Αναρωτιέμαι, θα μπορούσε άραγε ένα τέτοιο αντικείμενο τοποθετημένο σε ένα μουσείο και μέσα από το πλαίσιο ανάγνωσης που αυτό επιβάλλει να ιδωθεί σαν γλυπτό;
Ποια είναι τα όρια σου σαν φωτογράφος λοιπόν;
Μακάρι να τα ήξερα. Τα εξερευνώ ακόμα τόσα χρόνια. Προσπαθώ πάντα να θέτω εμπόδια στον εαυτό μου και να βγαίνω έξω από το πεδίο όπου νιώθω άνετα και βολικά. Θεωρώ πως αυτή η προσπάθεια μπορεί τελικά να σε οδηγήσει σε μια εξέλιξη και μια ουσιαστική διεύρυνση των ορίων σου.
Βασίλης Κωνσταντίνου – Southern Province
Βασίλης Κωνσταντίνου – Family frames
Και τα πορτρέτα, κυρίως τα αυτό-πορτρέτα τι μας δείχνουν; Πώς μπορεί κάποιος να περιγράψει τον εαυτό του με κάποιο βαθμό ειλικρίνειας. Ή δεν χρειάζεται να το κάνει;
Τα αυτοπορτρέτα μας δείχνουν πολύ απλά πως είναι ο εαυτός μας φωτογραφημένος. Συμφωνώ με την φράση της Elina Brotherus που όταν αντίστοιχα ρωτήθηκε απάντησε ‘’It’s not me, it’s a photograph’’. Στην αρχή φυσικά περνάς ένα μικρό σοκ μέχρι να διαλύσεις στο μυαλό σου την εικόνα που έχεις για τον εαυτό σου, που όταν το ξεπεράσεις μπαίνεις στην ουσία τη διαδικασίας, όπου προσπαθείς να δαμάσεις το θέμα σου το οποίο σου αντιστέκεται και το οποίο φυσικά είναι ο ίδιος σου ο εαυτός. Όλο αυτό είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και σύνθετη διαδικασία.
Βασίλης Κωνσταντίνου – Family frames
Κοιτώντας την σειρά Family Frames αναρωτήθηκα αν η φωτογραφία συχνά διαστρεβλώνει την μνήμη και ίσως μπορεί κάποιος να ξαναδιαβάσει και τις δικές του εικόνες, ανακαλύπτοντας πράγματα πέρα από τις συνηθισμένες συναισθηματικές αντιδράσεις. Μια νέα κατανόηση και αναπαράσταση της ιστορίας που δείχνουν. Και μια συμμετοχή.
Θυμάμαι ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο του καθηγητή μου Κωστή Αντωνιάδη που έλεγε πως η φωτογραφία φαίνεται ότι δεν ενισχύει τελικά τη μνήμη μας από το πραγματικό γεγονός που αποτυπώνει, αντίθετα την εγκλωβίζει στις περιορισμένες πληροφορίες που καταγράφονται πάνω της δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο μια νέα δική της πραγματικότητα. Όπως πολύ ωραία το περιέγραφε ο Βρετανός φωτογράφος Craigie Horsfield η φωτογραφία είναι το θέαμα χωρίς το θεαματικό.
Ελέγχεις την μηχανή σου; Κάνοντας την ερώτηση ακόμα πιο προσωπική: υπάρχει ένας ανταγωνισμός ανάμεσα σας ;
Προσπαθώ να ελέγξω τα πάντα για να μπορέσω να αφεθώ μέσα σε ένα καλά οργανωμένο πλαίσιο. Αυτός είναι ο τρόπος που επιλέγω ώστε να μη χαθώ μέσα στις άπειρες επιλογές αλλά και να αφήσω στη διαδικασία ανοιχτό ένα κομμάτι δημιουργικού παιχνιδιού.
Ο Βασίλης Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1979 στην Αθήνα όπου και κατοικεί μέχρι σήμερα. Σπούδασε στο Τ.Ε.Φ.Α.Α του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης.
Η σχέση του με τη Φωτογραφία ξεκίνησε το 2007 οπότε και παρακολούθησε τα σεμινάρια ‘’ Εισαγωγή στην Καλλιτεχνική Φωτογραφία ’’, (ετήσιο),’’Φωτογραφικής κριτικής’’ και ‘’Κριτική Portfolio’’του Πλατώνα Ριβέλλη.
Από το 2014 σπουδάζει ‘’ Φωτογραφία και Οπτικοακουστικές τέχνες ‘’ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
Ομαδικές εκθέσεις:
Iούλιος 2012 : ‘’ Ελληνικές Φωτογραφικές Φόρμες’’, 1η Διεθνής Μπιενάλε Σαντορίνης
Μάιος 2013 : 2o ‘’ Διεθνές Φεστιβάλ Τέχνης και Δημιουργίας ‘’, Ζάκυνθος
Μάιος 2014 : ‘’ Οι θάλασσες ’’, Γκαλερί Box
Φεβρουάριος 2018: ‘’ Selfimages’’ ‘’Family Frames ‘’, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.
Οκτώβριος 2020 : ‘’Balkans Today ‘’, Southern Province, Balkan Can Kino (Αθήνα)
Σεπτέμβριος 2020 : ‘’Stalk me ‘’, ‘’Pregnant Pauses’’ Διεθνές Φεστιβάλ Photometria (Ιωάννινα).
Ατομική έκθεση:
Ιανουάριος 2021 : ‘’Family Frames ‘’ Space Place Gallery (Nizhny Tagil,Ρωσία)
http://www.vassiliskonstantinou.com/
