Πέτρος Γιαννακούρης – Για τον φωτορεπόρτερ, το τελικό αποτέλεσμα έχει συχνά μια ευθύνη: να μεταφέρει μια πληροφορία, να καταγράψει, να εξηγήσει.
Το ζήτημα της μνήμης επανέρχεται τελευταία. Αναρωτιέμαι αν οι φωτογραφίες είναι πλέον η μνήμη της ανθρωπότητας;
Νιώθω πως οι φωτογραφίες είναι ο τρόπος με τον οποίο θυμόμαστε, όχι μόνο ως άτομα αλλά και ως κοινωνίες. Από τη στιγμή που εφευρέθηκε η φωτογραφία, έγινε το βασικό μέσο με το οποίο αντιλαμβανόμαστε το παρελθόν μας. Δεν θυμόμαστε πια μόνο μέσα από λέξεις ή προφορικές αφηγήσεις, αλλά μέσα από εικόνες. Και συχνά αυτές οι εικόνες γίνονται η ίδια η μνήμη. Μπορεί να μην ήμασταν εκεί, αλλά, αν δούμε μια φωτογραφία, νιώθουμε πως «θυμόμαστε». Οπότε ναι, οι φωτογραφίες είναι, με έναν τρόπο, η συλλογική μνήμη του σύγχρονου κόσμου.
(AP Photo/Πέτρος Γιαννακούρης)
Φωτογραφία δρόμου και ρεπορτάζ. Ποιο είναι το σημείο που κάνει τη διαφορά – αν υπάρχει διαφορά; Προσωπικά θεωρώ ότι ο Garry Winogrand ήταν πολύ καλός ρεπόρτερ.
Ο Winogrand, όπως ανέφερες, ήταν καλός ρεπόρτερ, αλλά και σπουδαίος φωτογράφος, πρωτοπόρος στην εποχή του. Και αυτό το πάντρεμα είναι που έκανε τη δουλειά του τόσο σημαντική. Κατάφερε να καταγράψει αυθεντικές στιγμές, που σήμερα μοιάζουν σχεδόν νοσταλγικές. Οι φωτογραφίες του είναι ουσιαστικά μνήμη και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό.
Το υπέροχο με τη φωτογραφία δρόμου είναι ότι ξεκινάς από έναν λευκό καμβά. Εσύ διαλέγεις το πού θα σταθείς, πώς θα μπει το φως, τι θα αφήσεις να συμβεί μέσα στο κάδρο σου. Είναι πράξη δημιουργίας μιας πραγματικότητας που δεν ελέγχεις, αλλά την περιμένεις.
Για τον φωτορεπόρτερ, το τελικό αποτέλεσμα έχει συχνά μια ευθύνη: να μεταφέρει μια πληροφορία, να καταγράψει, να εξηγήσει. Αλλά, ο τρόπος, ο δρόμος μέχρι να φτάσεις εκεί, είναι ίδιος.
Εμένα συνήθως με ελκύει το φως, ο χώρος, και ύστερα ο άνθρωπος, που ίσως εμφανιστεί ή που θα περιμένω. Είναι μια μαγική εμπειρία, σχεδόν σαν προσμονή. Κι όταν με λίγη καλή τύχη η φωτογραφία τελικά «συμβεί» και «κουβαλάει» κάτι ουσιαστικό, κάτι που μένει, τότε όλα πήγαν καλά.
(AP Photo/Πέτρος Γιαννακούρης)
Ο ίδιος ο Winogrand θεωρούσε τους φωτογράφους τουρίστες. Η φωτογραφία είναι λοιπόν μια -έστω- μοναχική περιήγηση στον χρόνο και στον χώρο;
Το 2003, όταν άρχισα να δουλεύω για το Associated Press, ένας καλός προϊστάμενος και συνάδελφος από το Λονδίνο μου είπε: «Να βλέπεις τα πράγματα σαν τουρίστας». Αυτή η φράση μού έμεινε. Έγινα λοιπόν ένας τουρίστας που ήθελε να μάθει, να παρατηρήσει, να εξερευνήσει.
Με τα χρόνια, κατάλαβα πως αυτή η δουλειά είναι συχνά μοναχική. Περνάς πολλές ώρες μόνος, ταξιδεύεις μόνος, παρατηρείς μόνος… Αλλά, μέσα σε αυτή τη μοναξιά υπάρχει και η ελευθερία να βλέπεις τον κόσμο με δικά σου μάτια, να φτιάχνεις τη δική σου αφήγηση. Και ίσως εκεί να κρύβεται η μαγεία της φωτογραφίας: μια περιήγηση στον χώρο και τον χρόνο, με οδηγό την περιέργεια.
(AP Photo/Πέτρος Γιαννακούρης)
Προσδιορίζεις τον εαυτό σου ως storyteller;
Με τα χρόνια και την εμπειρία, έχω αποκτήσει μια άνεση στο να χτίζω ένα φωτογραφικό αφήγημα, κάτι που με συναρπάζει. Η πρόκληση του να βρω γρήγορα τον κατάλληλο τρόπο να πω μια ιστορία με εικόνες, και έπειτα να τις ενώσω με ροή και συνοχή, είναι για μένα μια δημιουργική διαδικασία γεμάτη ένταση και χαρά.
Υπάρχει διαδραστικότητα ανάμεσα στο θέμα και στον φωτογράφο;
Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: τον χώρο, τον χρόνο, το ίδιο το θέμα… Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου είναι απαραίτητο να κάνεις ένα βήμα πίσω, για να δεις τη μεγαλύτερη εικόνα, να κατανοήσεις την κατάσταση. Αν πλησιάσεις πολύ, κινδυνεύεις να εμπλακείς συναισθηματικά ή να χάσεις την αντικειμενικότητά σου.
Υπάρχουν όμως και θέματα που σε φέρνουν αναγκαστικά πιο κοντά, που δεν γίνεται αλλιώς. Εκεί δημιουργείται μια ανθρώπινη σχέση, μια επαφή. Αλλά, ακόμη και τότε, είναι σημαντικό να ξέρεις τα όριά σου. Να κρατάς μια ηθική απόσταση, που σου επιτρέπει να σέβεσαι αυτόν που φωτογραφίζεις, αλλά και να παραμένεις δίκαιος απέναντι στην αλήθεια. Για ‘μένα, αυτό είναι κομμάτι της ευθύνης του φωτορεπόρτερ.
(AP Photo/Πέτρος Γιαννακούρης)
Πώς διαχειρίζεσαι το συναίσθημα σου όταν κάνεις ρεπορτάζ;
Καταρχάς, για όσους ίσως δεν γνωρίζουν ακριβώς πώς λειτουργεί το επάγγελμα, είσαι ένας άνθρωπος που, με τις φωτογραφικές σου μηχανές, βρίσκεσαι σε έναν συγκεκριμένο χώρο για να καταγράψεις μια πραγματικότητα. Αυτό και μόνο δημιουργεί μια απόσταση, που πολλές φορές σε βοηθά να διαχειριστείς καλύτερα τα συναισθήματά σου, σε σχέση με τους ανθρώπους που εμπλέκονται άμεσα στην ιστορία.
Με τον καιρό -και με τις εμπειρίες- σκληραίνεις κάπως. Όχι από αδιαφορία, αλλά επειδή χρειάζεται να προστατεύσεις τον εαυτό σου, ώστε να μπορείς να κάνεις σωστά τη δουλειά σου. Παρ’ όλα αυτά, άνθρωπος είσαι. Υπάρχουν στιγμές που σε επηρεάζουν βαθιά, ακόμη κι αν εκείνη την ώρα δεν το καταλαβαίνεις. Κάποιες φορές το βάρος έρχεται αργότερα, όταν όλα έχουν πια ησυχάσει. Και τότε συνειδητοποιείς τι έχει μείνει μέσα σου, αλλά και τι κουβαλάς από όλα όσα είδες.
Προσπαθώ να φανταστώ πώς θα προσέγγιζες φωτογραφικά ένα τοπίο. Επιπρόσθετα, αναρωτιέμαι αν εσένα θα σε ενδιέφερε κάτι τέτοιο.
Από την αρχή, από τότε που ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη φωτογραφία, ένιωθα αυτήν την ανάγκη να φωτογραφίζω τοπία. Βέβαια, το γεγονός ότι ζω σε μια χώρα με τόσο έντονη ομορφιά το έκανε ακόμα πιο φυσικό. Η προσέγγισή μου είναι απλή: φως, φόρμες, επίπεδα, και -όταν γίνεται- κάποιο ανθρώπινο στοιχείο. Μια εικόνα που να με γαληνεύει, και που πολλές φορές λειτουργεί ως αντίβαρο αν έχω γυρίσει από κάποια δύσκολη αποστολή. Αυτή είναι η φωτογραφία τοπίου για ‘μένα: όχι απλώς όμορφη, αλλά αναγκαία.
(AP Photo/Πέτρος Γιαννακούρης)
Πώς είναι να είσαι επαγγελματίας φωτογράφος στην εποχή της παντοδυναμίας της εικόνας; Πάντα αναρωτιέμαι, κοιτώντας ρεπορτάζ, αν αυτό το είδος φωτογραφίας έχει περιθώρια για προσωπική έκφραση και για μανιέρα στο στυλ.
Η εποχή της παντοδυναμίας της εικόνας δημιουργεί υπερπληροφόρηση. Για τον επαγγελματία φωτογράφο, αυτό σημαίνει πως πρέπει να ξεχωρίσει, να βρει τον δικό του τρόπο έκφρασης. Στο ρεπορτάζ, η φωτογραφία παραμένει μέσο καταγραφής της πραγματικότητας, αλλά θεωρώ ότι υπάρχει πάντα χώρος για προσωπικό στυλ. Ο τρόπος που βλέπεις τον κόσμο, πώς διαχειρίζεσαι το φως και τη γωνία, όλα αυτά με τα χρόνια και την τριβή διαμορφώνουν ένα ύφος, κάτι που τελικά προσδιορίζει έναν φωτογράφο.
(AP Photo/Πέτρος Γιαννακούρης)
Μίλησέ μας για το βραβείο που έλαβες στο Athens Photo World 2025, αλλά και γενικά για τα βραβεία.
Τα βραβεία προσφέρουν μια μορφή αναγνώρισης και καταξίωσης. Σου δίνουν αυτοπεποίθηση και σε βοηθούν να σε παίρνουν πιο σοβαρά τόσο οι συνεργάτες όσο και οι θεσμοί. Προσωπικά, νιώθω τυχερός και γεμάτος γι’ αυτά που έχω καταφέρει. Για ‘μένα, η συμμετοχή σε διαγωνισμούς υπήρξε και ουσιαστική: κάθε χρόνο αναγκαζόμουν να κάνω μια ανασκόπηση της δουλειάς μου και να εξασκηθώ στο να φτιάχνω φωτογραφικές ιστορίες, να βλέπω τα λάθη μου και γενικά να γίνομαι καλύτερος.
Το Athens Photo World δεν είναι απλώς ένας διαγωνισμός, αλλά είναι ένας θεσμός που στηρίζει τη φωτογραφία στην Ελλάδα. Δίνει βήμα σε φωτογράφους, επαγγελματίες, αλλά και νέους, να δείξουν τη δουλειά τους και να ακουστεί το όνομά τους. Το 2025, βραβεύτηκε μία σειρά από 18 φωτογραφίες που έκανα καλύπτοντας τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ήταν δύο δύσκολες αποστολές, με πολλές συγκινητικές στιγμές, από αυτές που μένουν μέσα σου. Όταν βλέπεις αυτόν τον κόπο να αναγνωρίζεται και την ιστορία σου να φτάνει σε περισσότερο κοινό, είναι πραγματικά κάτι πολύ όμορφο και μια επιβράβευση μιας δουλειάς που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εύκολη. Για μένα, κάθε βραβείο δεν είναι μόνο τιμή, αλλά είναι και υπενθύμιση πως έχουμε ευθύνη ως φωτογράφοι: να δείχνουμε ιστορίες που αλλιώς ίσως να μην τις μάθαινε κανείς.
Info:
Ο Πέτρος Γιαννακούρης είναι βραβευμένος Έλληνας φωτορεπόρτερ. Από το 2003 είναι μέλος της ομάδας του πρακτορείου Associated Press με βάση του την Αθήνα. Για αρκετά χρόνια κάλυπτε την Ελληνική οικονομική κρίση και το προσφυγικό ζήτημα, μεταξύ άλλων θεμάτων.
Γεννήθηκε το 1974 και σπούδασε φωτογραφία στην “ΕΜΕΦ (Εργαστήρι Μελέτης και Εφαρμογής της Φωτογραφίας)”. Από το 1995 έχει συνεργαστεί με πολλές εφημερίδες και εγχώρια πρακτορεία, πριν ξεκινήσει να εργάζεται σταθερά στο Associated Press.
Έχει καλύψει μια σειρά από μεγάλα γεγονότα στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς σε διάφορες αποστολές στο εξωτερικό, όπως στην Αίγυπτο, την Ιορδανία, Τουρκία, στα Βαλκάνια, Νορβηγία, Γαλλία, Βραζιλία, Κούβα, Ιαπωνία, Πακιστάν στον πόλεμο στο Ιράκ 2007-2009, στον απόηχο του πολέμου στο Λίβανο 2006, στο Αφγανιστάν όταν οι Ταλιμπάν ξαναπήραν την εξουσία (2021), στο πόλεμο στην Ουκρανία το 2022-23 και τον πόλεμο του Ισραήλ με την Χαμάς το 2023.
Έχει, επίσης, καλύψει μεγάλα αθλητικά γεγονότα, όπως 4 Ολυμπιακούς Αγώνες. Η δουλειά του έχει λάβει πολλές διεθνείς διακρίσεις όπως μεταξύ άλλων το PX3 Prix De La Photographie, 2011, το China International Photo Contest, 2013, το Picture of the Year, 2015 και 2023, το NPPA Best of Photojournalism, 2016 και 2021, το The National Press Photographers Association Awards, 2016 και 2021, το RNA Excellence στον διαγωνισμό Religion Reporting, 2023, ενώ ήταν φιναλίστ για το βραβείο Pulitzer στην κατηγορία Γενικών Θεμάτων (Feature Photography) το 2023.
Πέτρος Γιαννακούρης
