Luminous Eye: “Η τέχνη προέρχεται από τον προσωπικό κόσμο του καλλιτέχνη, έναν εσωτερικό χωροχρόνο αλήθειας”

Luminous Eye: “Η τέχνη προέρχεται από τον προσωπικό κόσμο του καλλιτέχνη, έναν εσωτερικό χωροχρόνο αλήθειας”

9

Kάτι νέο και ελπιδοφόρο συμβαίνει στον κόσμο της φωτογραφίας. Μια φρέσκια, καθαρή, λαμπερή «ματιά» έρχεται να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τα φωτογραφικά δρώμενα. H γκαλερί Luminous Eye είναι η ολοκαίνουρια φωτογραφική πρόταση τεσσάρων καταξιωμένων Ελλήνων φωτογράφων: του Βασίλη Γεροντάκου, του Χάρη Κακαρούχα, της Εύης Καραγιαννίδη και του Παύλου Παυλίδη. Λίγες μέρες πριν από τα εγκαίνια της γκαλερί, οι εμπνευστές της, υποδέχτηκαν το Photologio επιτόπου και μοιράστηκαν μαζί μας το όραμά τους, αλλά και πολλές ενδιαφέρουσες σκέψεις για τη φωτογραφία και την τέχνη γενικότερα.

Εδώ και κάποια χρόνια νιώθαμε την ανάγκη ύπαρξης ενός διαφορετικού χώρου για τη φωτογραφία. Ενός τόπου συνάντησης, «ζύμωσης» και πραγμάτων-να-γίνονται.  Φέτος η προσπάθεια καρποφόρησε, αφού βρέθηκε η κατάλληλη σύνθεση ανθρώπων και ο κατάλληλος χώρος. Η φωτογραφία έχει γίνει πια ένα χαοτικό τοπίο που δεν μας ακουμπάει και δεν μας συγκινεί. Αναζητούσαμε κάποιο χώρο που στους τοίχους του να βρίσκουμε εικόνες που αξίζει να ιδωθούν. Και οι τέσσερις έχουμε κοινή άποψη για την εικόνα που μας αρέσει. Και αυτό, θέλουμε να το επικοινωνήσουμε, αφού όπως τη ζωή, έτσι και την τέχνη – ως έκφραση της ζωής – αξίζει να τη μοιραζόμαστε! H Luminous Eye επιθυμούμε να γίνει στέκι, να είναι κάτι ζωντανό! Να μαζεύεται κόσμος, να βρισκόμαστε, να συζητάμε, να ανταλλάσσουμε απόψεις. Μας ενδιαφέρει η διάδραση: όχι μόνο κάποιος να επισκέπτεται μια έκθεση ή να κάνει το μάθημά του και να φεύγει. Θέλουμε να επιστρέφει εδώ.

Luminous Eye

Luminous Eye βρίσκεται στο Κουκάκι, τη χαριτωμένη κι ενδιαφέρουσα γειτονιά της Αθήνας με θέα την Ακρόπολη. Ο χώρος ανακαινίστηκε πλήρως, ώστε να καλύπτει όλες τις ιδέες των εμπνευστών του. Φιλόξενος, φωτεινός εκεί που χρειάζεται, κομψός, με καθαρές, μοντέρνες γραμμές και ήσυχες χρωματικές παρεμβάσεις.

Ευελπιστούμε να στήσουμε εδώ ένα Κέντρο Φωτογραφίας. Έναν χώρο με ταυτότητα και ποιότητα. Θα φιλοξενούμε εκθέσεις φωτογραφίας, καθώς και σεμινάρια που θα κάνουμε εμείς και άλλοι. Επίσης θα γίνονται workshops με καλλιτέχνες από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό, ομιλίες, παρουσιάσεις φωτογράφων, ίσως και κινηματογραφικές βραδιές με κάποια αφορμή και πάντα με συζήτηση. Εμείς οι τέσσερις θα βρισκόμαστε εδώ και θέλουμε κι άλλοι φωτογράφοι να συχνάζουν εδώ, ώστε να έχουμε επαφή με τους ανθρώπους αλλά και μεταξύ μας. Στον χώρο θα λειτουργεί καθημερινά café, μια ενημερωμένη βιβλιοθήκη στη διάθεση των επισκεπτών, πωλητήριο βιβλίων, μικροαντικειμένων αλλά και φωτογραφιών. Η φωτογραφία στην Ελλάδα αγωνίζεται ακόμη να καθιερωθεί ως τέχνη κι αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε από το ότι δεν πουλιέται. Κυρίως επειδή, για να θέλεις να αγοράσεις μια εικόνα και να την έχεις απέναντί σου όταν ξυπνάς, θα πρέπει να σε συγκινήσει. Κι αυτό είναι το μεγάλο έλλειμα της φωτογραφίας σήμερα. Δεν συγκινεί! Για εμάς η φωτογραφία υφίσταται τυπωμένη, δεν είναι άυλο πράγμα αλλά μια συγκεκριμένη εκτύπωση κι όχι οι εκδοχές της σε διαφορετικές οθόνες. Επιπλέον, θέλουμε να ενθαρρύνουμε τον κόσμο να αγοράζει τις φωτογραφίες ενυπόγραφες! Όχι επειδή έχουν μεγαλύτερη αξία, αλλά επειδή πιστεύουμε πως αξίζει η γνωριμία και επικοινωνία με τον δημιουργό.

Luminous Eye

Η αξία που δίνουν στις εκτυπώσεις είναι φανερή και εμπράκτως αφού η Luminous Eye δραστηριοποιείται ήδη και στο χώρο των εκδόσεων, με πρώτη της δουλειά το βιβλίο του Χάρη Κακαρούχα Natural Presence, που θα κυκλοφορήσει σύντομα. 

Μας προβληματίζει το γεγονός πως δεν εκδίδονται αρκετά φωτογραφικά βιβλία στην Ελλάδα. Γίνονται διάφορα σχετικά με τη φωτογραφία. Ας μένει κάτι, ας μην ξοδεύονται όλα στη ροή του χρόνου. Ένα βιβλίο συνδέει το παρελθόν με το παρόν και υπάρχει και στο μέλλον. Γι’ αυτό θέλουμε να εμπνεύσουμε τους φωτογράφους να κάνουν φωτογραφικά βιβλία κι όχι απλά συλλογές φωτογραφιών ή καταλόγους. Ο χώρος θα συμβάλλει σε αυτό, με παρουσιάσεις φωτογραφικών βιβλίων αλλά και με τη δυνατότητα νέων εκδόσεων. Και μέσα από τη συνεργασία μας με φωτογράφους, γκαλερί και αντίστοιχους χώρους στο εξωτερικό θα προωθούμε την εγχώρια φωτογραφία και εκτός Ελλάδας. Είμαστε και οι τέσσερις φωτογράφοι. Κάνουμε φωτογραφίες, δεν θεωρητικολογούμε. Μία τεράστια ταλαιπωρία της εποχής είναι πως αυτοί που κινούν τα νήματα σε όλο αυτό που λέγεται αγορά τέχνης -γιατί περί αγοράς πρόκειται- είναι άνθρωποι που δεν κάνουν τέχνη, αλλά χρησιμοποιούν τους ανθρώπους που κάνουν τέχνη για τους δικούς τους σκοπούς και τα δικά τους συμφέροντα.

Χάρης Κακαρούχας

Συνομιλώντας με τέσσερις φωτογράφους «έναν-κι-έναν», αναπόφευκτα και απολύτως εσκεμμένα η κουβέντα ξανοίχτηκε και σε άλλα φωτογραφικά μονοπάτια. Τι είναι λοιπόν  αυτό που κάνει μια εικόνα να ξεχωρίζει;

Για όλους μας εδώ είναι κοινό: η συγκίνηση! Δεν νομίζουμε πως σήμερα υπάρχει σωστή ή λάθος, καλή ή κακή φωτογραφία. Το ερώτημα είναι αν είναι ή δεν είναι φωτογραφία. Τη φωτογραφία δεν την καταλαβαίνεις. Κυρίως την αισθάνεσαι! Το «νιώθω» αφορά όχι μόνο στην αίσθηση και το συναίσθημα, αλλά και τη σχέση με το «όλον» δηλαδή με ολόκληρη την ανθρώπινη υπόσταση. Η ολιστική προσέγγιση στη φωτογραφική διαδικασία απαιτεί συναισθηματική νοημοσύνη. Δεν είναι εύκολο να μάθεις σε κάποιον να κάνει εικόνες. Μπορείς όμως να τον βάλεις σε μια προσωπική σύνδεση με αυτές. Τελικά, ως φωτογράφοι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα περισσότερο από αυτό που είμαστε.

Σήμερα ο διανοητικισμός, το όπερ έδει δείξε, είναι τόσο μεγάλος, που έχει καταντήσει την τέχνη μια μηχανική αναπαραγωγή: γι’ αυτό βαριόμαστε τόσο πολύ στα μουσεία ή τις γκαλερί. Η τέχνη πλέον διδάσκεται ως γνώση, αναπαράγεται ως γνώση και καταναλώνεται ως τέτοια. Δηλαδή ως «καταλαβαίνω». Φωτογραφία είναι η εικόνα που σε αφήνει άναυδο! Εκείνη τη στιγμή παύεις να σκέφτεσαι. Σιωπή, βάθος, συγκίνηση! Υπάρχουν τέτοιου είδους εικόνες! Λένε πως ζούμε στην εποχή των εικόνων, αλλά στην πραγματικότητα είναι η εποχή της καταστροφής των εικόνων. Όχι επειδή υπάρχουν πολλές, αλλά επειδή η εικόνα κατασκευάζεται εξολοκλήρου από τη λογική συνεπαγωγή. Μέσα σε κάθε καλλιτεχνικό ρεύμα υπάρχουν καλά, κακά, άριστα. Θα πρέπει να ανακαλύψουμε αυτά που έχουν ουσία. Σήμερα η φωτογραφία μιλάει πολύ με τη σκέψη, κάτι που εμάς δεν μας πολυενδιαφέρει. Η δυναμική του νέου μας χώρου πρεσβεύει μια άλλη αλήθεια. Είναι το φωτογραφικό βλέμμα που ξεχωρίζουμε, το οποίο προφανώς και δεν κρίνεται μέσα από 2-3 εικόνες, αλλά από ένα σώμα πολλών φωτογραφιών. Αυτό θα το δείτε και στις φωτογραφίες που θα βάζουμε στους τοίχους.  Δεν μπορούμε να τις προσδιορίσουμε. Το μόνο που μπορούν να πούμε είναι «ελάτε να δείτε».

Εύη Καραγιαννίδη

Όμως νομίζω πως η εποχή μας δεν ενθαρρύνει τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν μια τέτοια αλήθεια…

Ισχύει. Οι άνθρωποι κάνουν τέχνη, όταν έχουν λύσει τα βιοποριστικά τους προβλήματα. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις «δυστυχισμένων» καλλιτεχνών. Γι’ αυτό σήμερα έχουμε αυτήν την «έκρηξη» στην τέχνη γενικότερα. Μάλιστα στις μέρες μας το ζητούμενο είναι να πρωτοτυπήσεις, να κάνεις μια καινοτομία. Μηχανικές εικόνες που μπορεί να είναι εντυπωσιακές κατασκευές αλλά γρήγορα εξαντλούνται, επειδή δεν έχουν βάθος και τελικά δεν ακουμπούν κανέναν. Για εμάς η εικόνα δεν είναι ίχνος, είναι «ζωή» και «νόημα». Nόημα πέραν της λογικής συνεπαγωγής, το οποίο, τόσο ως δημιουργός όσο και ως θεατής, χρειάζεται να έχεις μια ευαισθησία για να το αντιληφθείς. Σε αυτό όμως μυείσαι κιόλας. Να λοιπόν η αναγκαιότητα του χώρου μας! Εκεί θα βρίσκονται ζουμερά, ουσιαστικά πράγματα που θα σε μυούν σε μια τάση που ήδη υπάρχει μέσα σου και θέλει να αποκαλυφθεί. Όσοι ψάχνουν κάτι τέτοιο σήμερα, εδώ θα το βρουν και θα χαρούν!

Τελικά τι πραγματικά «βλέπουμε» σε μια φωτογραφία;

Σε κάθε φωτογραφία, είτε δική μας είτε άλλου, αναγνωρίζουμε εμάς! Το βλέμμα μας, με έναν τρόπο, αναγνωρίζει στον εξωτερικό κόσμο αυτά που υπάρχουν μέσα μας. Αυτή η αναγνώριση υπάρχει κι όταν ο φωτογράφος κάνει το κλικ, αλλά και όταν ο θεατής κοιτάει μια εικόνα και συγκινείται. Κι όσο εμείς οι δημιουργοί κάνουμε αυτήν την αναγνώριση από έναν βαθύτερο εσωτερικό χώρο, τόσο περισσότερο συγκινεί τους ανθρώπους. Είναι η αναγνώριση εκείνου του «εσωτερικού τόπου» που, κατά βάθος, είναι κοινός σε όλους μας. Εμάς βλέπουμε σε κάθε φωτογραφία! Προβάλλουμε αυτό που είμαστε. Είναι όπως στον έρωτα: περνάνε χίλιοι άνθρωποι κι εσύ βλέπεις έναν και μένεις σύξυλος, ενώ ο διπλανός σου αδιαφορεί. Γιατί; Ίδια περίπτωση: αναγνώριση! Το έργο ενός φωτογράφου είναι ο καθρέφτης του. Στην εποχή μας έχουν απομυθοποιηθεί φωτογράφοι όπως ο Bresson, με ένα σκεπτικό εντελώς εννοιολογικό, αφού με σύγχρονους όρους φωτογραφία είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Ο Bresson ήταν άνθρωπος που κυλούσε μέσα στη ροή της ζωής. Οι εικόνες του βγάζουν μια αρμονία. Την αρμονία που είχε μέσα του υλοποιούσε οπτικά. Βλέποντας τις εικόνες κάποιου, νιώθεις την ουσία του, τις ποιότητές του, ακόμη και τα λάθη του. Ο καλλιτέχνης χρειάζεται να ενσωματώνει το τυχαίο, να αγκαλιάζει το λάθος του, το οποίο είναι πολύτιμο, μέρος του μόχθου του και έτσι να προχωρά παραπέρα.

Βασίλης Γεροντάκος

Σήμερα όμως η πλειοψηφία αυτών που φωτογραφίζουν δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για τα “likes”.

Κάθε καθρέφτης έχει δύο όψεις: να δεις το είδωλό σου ή να δεις την ουσία σου. Έχει σημασία ο τρόπος που ο καθένας χρησιμοποιεί τη φωτογραφία. Εκείνος που βγάζει σέλφι, προσπαθεί να παράξει μια ψεύτικη εικόνα που υπάρχει στο κεφάλι του, ένα προσωπείο που φαντάζεται πως θα αρέσει και πως θα γίνει αποδεκτό στην κοινωνία. Κάτι που «θα ήθελε να είναι»… Ή ίσως ακολουθεί τη μόδα αφού «όλοι αυτό κάνουν», χωρίς να μπαίνει στη διαδικασία να αναρωτηθεί γιατί το κάνει. Όμως, αν χρησιμοποιηθεί διαφορετικά η φωτογραφία, μπορεί να γίνει ιδανικό εργαλείο αυτογνωσίας: μέσα από την εικόνα ξαναβλέπεις την πραγματικότητα, επανέρχεσαι κι ανακαλύπτεις πράγματα που δεν είχες αναγνωρίσει στην αρχή. Πάντως, η έκφραση, με κάθε τρόπο, είναι έκφραση και – ασυνείδητα ή συνειδητά- δίνει χαρά και ικανοποίηση. Είναι ξεκάθαρο πως τα κινητά τηλέφωνα οδήγησαν σε αυτήν την τάση. Φανταστείτε πόσα δισεκατομμύρια «εν δυνάμει» φωτογράφοι υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στον κόσμο…

Παύλος Παυλίδης

Τους παρατηρώ όσο μιλάνε και μου αρέσουν οι ξεκάθαρες τοποθετήσεις τους, ο ενθουσιασμός, η χαλαρότητα και η αποφασιστικότητά τους. Άραγε ποια η άποψή τους για τη «στρατευμένη φωτογραφία»; Και πώς σχολιάζουν τις διάφορες τάσεις που έχουν παρουσιαστεί στον χώρο, αλλά και τον μεταξύ τους «ανταγωνισμό»;

Υπάρχουν κάποιοι που βλέπουν τη φωτογραφία σαν εργαλείο και έκφραση πολιτικής. Για εμάς αυτό δεν έχει σχέση με την τέχνη. Πιστεύουμε πως η τέχνη προέρχεται από τον προσωπικό κόσμο του καλλιτέχνη, έναν εσωτερικό χωροχρόνο αλήθειας. Για παράδειγμα, ο πρόσφατα εκλιπών Robert Frank, αν και δεν έκανε στρατευμένη τέχνη, μίλησε πολύ εύγλωττα γι’ αυτό που συνέβαινε στην Αμερική καλύπτοντας μια εσωτερική του ανάγκη. Έκανε τελικά κάποιες φωτογραφίες με έντονο πολιτικό περιεχόμενο, που θαυμάσαμε και αγαπήσαμε όλοι. Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Ίσως μπορεί να αλλάξει τη στάση που έχουμε εμείς για τον κόσμο, να αλλάξει εμάς. Η εποχή μας έχει οδηγήσει τους ανθρώπους να «εξηγούν» τις εικόνες. Η εικόνα σήμερα,  πάει κατευθείαν στον εγκέφαλο και τότε το οτιδήποτε «τίποτα» μπορεί να θεωρείται τέχνη.

Η φωτογραφία φοράει πολύ εύκολα το μανδύα της ιδεολογίας, επομένως ο ανταγωνισμός που παρατηρείται είναι ίσως ιδεολογικός, αλλά περισσότερο πρόκειται για ένα powergame: ποιοι θα πρωταγωνιστούν στο χώρο, ποιοι είναι «καλύτεροι» κ.λπ. Όμως, αν υπάρχει σεβασμός και είμαστε ανοιχτοί, μπορούμε να κάνουμε διάλογο. Για παράδειγμα οι μουσικοί μπορεί να είναι φοβερά ανταγωνιστικοί μεταξύ τους, αλλά σέβονται ο ένας τον άλλον επειδή καταλαβαίνουν την πορεία, τον κόπο και τη δουλειά που έχει κάνει ο καθένας τους. Στη μουσική η δουλειά φαίνεται, ενώ στη φωτογραφία όχι. Γενικά οι φωτογράφοι μιλάνε πολύ, ενώ οι μουσικοί αισθάνονται πολύ. Κι αυτό είναι ακριβώς αυτό που θέλουμε να αλλάξουμε! Είναι μεγάλο στοίχημα  για εμάς να καταφέρουμε να φιλοξενούμε τις διαφορετικές φωτογραφικές «παρατάξεις» που υπάρχουν, μήπως βρούμε μια άκρη. Γι’ αυτό και στις εκδηλώσεις μας θα καλούμε πολλές και διαφορετικές «φωνές», ώστε να γίνεται διάλογος κι ένα πρώτο βήμα συνεργασίας. Παρόμοιο στοίχημα είναι και η μεταξύ μας δημιουργική συνύπαρξη, η οποία θα οδηγήσει και στην ομαλή λειτουργία του χώρου. Αυτό προϋποθέτει δουλειά στη σχέση μεταξύ μας, αλλά και με τους εαυτούς μας.

Η ουσία σε όλα αυτά βρίσκεται στην παιδεία, που όμως δεν έχει να κάνει με πτυχία, γνώσεις κ.λπ. Είναι κάτι άλλο, είναι ένας εσωτερικός δρόμος αναζήτησης της αρμονίας. Το γνώθι σαυτόν. Η σημαντικότερη ερώτηση που μπορεί να βάλει κάποιος άνθρωπος στη ζωή του είναι αυτή: «ποιος είμαι;». Αν το κάνει, όλα θα βρουν το δρόμο τους. Και στη φωτογραφία και οπουδήποτε.


Info:

* H Luminous Eye θα κάνει το ντεμπούτο της την Παρασκευή, 18 Οκτωβρίου 2019, στις 20:00, με την ομαδική έκθεση φωτογραφίας «Innerscapes – Μυθολογία του τοπίου» όπου θα παρουσιαστεί η δουλειά εννέα φωτογράφων σε ισάριθμα τρίπτυχα.

Γιάννης Γκόγκος, Innerscapes – Μυθολογία του τοπίου

Εννέα προσωπικοί κόσμοι, εννέα βλέματα, εννέα εσωτερικά τοπία, εννέα συναντήσεις, εννέα συγκινήσεις. Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Hannah Devereux, Karen Glaser, Κωνσταντίνος Βασιλάκης, Βασίλης Γεροντάκος, Γιάννης Γκόγκος, Δημήτρης Διαμάντης, Χάρης Κακαρούχας, Φωτεινή Μαρκέλλου, Συμεών Χατζηλίδης.

Επιμέλεια έκθεσης: Χάρης Κακαρούχας.  

Λίγες μέρες νωρίτερα θα γίνουν οι παρουσιάσεις των σεμιναρίων που θα ξεκινήσουν στον χώρο.

https://www.facebook.com/Luminous-Eye-2414654925232454/

https://www.instagram.com/luminouseye.athens/

** Ευχαριστώ πολύ τη συντάκτρια του Photologio Κέλλυ Ανδρεάδη για την παρουσία και τη συμμετοχή της στην κουβέντα μας.