Έλλη Τσάτσου: “Το Yes is a World είναι μια διαδρομή προς το φως”
love is a place
& through this place of
love move
(with brightness of peace)
all places
yes is a world
& in this world of
yes live
(skillfully curled)
all worlds
love is a place, by E. E. Cummings
Αν η αγάπη είναι ο τόπος που χωρά όλους τους τόπους και το Ναι ο κόσμος που χωρά όλες τις λέξεις, ίσως οι κύκλοι σου, που πρωταγωνιστούν στην έκθεση, σχηματοποιούν αυτό το σύμπαν της αγάπης;
Ενδιαφέρουσα ανάγνωση. Ίσως, όλοι μαζί να κατορθώνουν να δημιουργούν μια αίσθηση αγκαλιάς καθώς κανείς περιβάλλεται από τις καμπύλες των έργων στην έκθεση, αλλά η αλήθεια είναι πως δεν έδωσα εξ αρχής εικαστικά τέτοια “οδηγία” στον εαυτό μου. Αυτό που περισσότερο επιθυμώ να επικοινωνήσουν τόσο τα μοτίβα των κυανοτυπιών, αλλά και ο τίτλος της έκθεσης είναι μια δροσιά ελευθερίας, ροής, συνοχής, συνέχειας – μια πινελιά εξέλιξης και τόλμης. Η έμφαση του συγκεκριμένου κορμού δουλειάς – και ίσως γενικότερα του σταδίου ζωής που βρίσκομαι – είναι στο “yes“, στο ναι – στην περιέργεια και στο θάρρος να πάει κανείς έξω από την ασφαλή περιοχή που έχει ορίσει για τον εαυτό του και να δει εξερευνητικά τι υπάρχει εκεί για εκείνον.
Οι φωτογραφίες αυτής της σειράς θυμίζουν ζωγραφικά έργα ή ακόμα και κολάζ. Πώς προέκυψε η ιδέα των κυανοτυπιών και ποιες ιδιαιτερότητες αντιμετώπισες στην υλοποίησή της;
Νομίζω πως το κύριο έναυσμα για τη δημιουργία αυτής της σειράς είχε διπλή ρίζα: αφενός μεν πήγασε από την επιθυμία μου να εξερευνήσω ευρύτερα τις δυνατότητες του φωτογραφικού μέσου και των μεθόδων εμφάνισης/εκτύπωσης, και αφετέρου, κάτι με ωθούσε εδώ και καιρό έντονα στο να δημιουργήσω έργα με τα ίδια μου τα χέρια. Θέλησα δηλαδή να διευρύνω τους ορίζοντές μου ως προς τι σημαίνει να φωτο-γραφείς, και θέλησα να το κάνω με την έμπρακτη συμβολή του σώματός μου.
Έπειτα από μια σειρά εποικοδομητικών γεγονότων, αποφάσισα να κατευθυνθώ εκτός πλαισίου ψηφιακής εικόνας – όπου μέχρι τώρα είχα δοκιμαστεί – και να ανατρέξω στις αρχές της φωτο-γραφής. Στις κυανοτυπίες συγκεκριμένα οδηγήθηκα λόγω της αγάπης μου για το μπλε και τις δυνατότητες που σου δίνει η διαδικασία να κατανοήσεις έμπρακτα τι σημαίνει διαύγεια. Πιστή στην φωτογραφική της ρίζα, αλλά χωρίς τη διαμεσολάβηση μηχανής (cameraless photography), η τεχνική ουσιαστικά είναι μια απευθείας συνεργασία με τον ήλιο – μαγική και αρκετά απρόσμενη.
Η κύρια ιδιαιτερότητα που αντιμετώπισα δεν είχε να κάνει με την μέθοδο αυτήν προς αυτήν, αλλά με τα λεπτεπίλεπτα χαρτιά και υφάσματα – από το Νεπάλ, Ιαπωνία, Θιβέτ, Ινδία – τα οποία επέλεξα για να τυπώσω. Αρκετά ήταν πολύ εύθραυστα και δεν άντεχαν ικανοποιητικά τις πολλαπλές πλύσεις, άλλα αρκετά πυκνά για να απορροφήσουν αποτελεσματικά όλο το φωτοευαίσθητο υγρό, κάποια επέτρεπαν στα χημικά να ταξιδεύουν μέσα στις ίνες τους και άρα να εμφανίζουν συνεχώς εξελιγμένο αποτέλεσμα μέχρι τελικώς να στεγνώσουν… Έχει πολύ ενδιαφέρον, τα έργα μοιάζουν με ζωντανούς οργανισμούς. Αναπνέουν τον αέρα, απορροφούν το νερό, τρέφονται από το φως, και έχουν “λόγο” ως προς την τελική τους μορφή.
Η έκθεση αυτή έρχεται ως συνέχεια της σειράς Moon Series, όπου τα φεγγάρια σου – ένα ξεκάθαρο φωτογραφικό θέμα, που με βεβαιότητα αφορά καθέναν – αποτέλεσαν έναυσμα παρατήρησης, περισυλλογής και αναρώτησης. Με ποιο τρόπο πιστεύεις ότι το – πιο αφαιρετικό και εικαστικό – yes is a world δύναται να απευθυνθεί στον μέσο θεατή;
Η συγκεκριμένη παρουσίαση δεν οδηγείται από ένα μεμονωμένο ζητούμενο, αλλά από μια τεχνική/μεθοδολογία – που αποτελεί την κλωστή που κρατά όλα τα έργα μαζί. Νιώθω δηλαδή πως όταν κάποιος παρευρεθεί στον χώρο, δεν θα ψάξει να βρει μια καταφατική αφήγηση, αλλά θα αφεθεί στο φως των έργων, στην παρατήρηση των επιφανειών εργασίας, θα αναρωτηθεί για την ένταση του χρώματος, ως αποτέλεσμα φωτοευαισθησίας και θα παρατηρήσει πως το μπλε αυτό δεν είναι π.χ. νερομπογιά, αλλά η χημική συνάντηση των φωτογραφικών χημικών με το φως. Το έναυσμα περισυλλογής εύχομαι να παραμένει, αλλά ίσως αυτή τη φορά να έχει έναν άλλον τρόπο να φανερωθεί – κάπως πιο ήσυχο, πιο ήπιο, πιο μυστικό.
Επίσης, σε προσωπικό επίπεδο, υπάρχει κι ένα δεύτερο μήνυμα.
Ο πυρήνας αυτού του νέου portfolio έργων συνοψίζεται για εμένα ως εξής: το “yes is a world” στέκεται στην μετακίνηση από τις ετερόφωτες πηγές ενέργειας προς τις αυτόφωτες. Υπάρχει στο σημείο που κάποιος παρατηρεί το φως (του).
Πώς το εννοώ αυτό;
Το Moon Series (2014-2018) αποτελεί όντως ένα θεματικό project. Εστιάζει στον ετερόφωτο δορυφόρο της γης και τον απεικονίζει, ψηφιακά, με λιτότητα, από διάφορα μέρη του κόσμου – ενέχει και υπονοεί μια εξωτερική μετακίνηση, ένα διαρκές ταξίδι, μια επιθυμία ενδοσκόπησης, με μια ίσως κάποια “εκκρεμότητα”. Από την άλλη, τα έργα του yes is a world (2019) είναι μια διαδρομή προς το φως. Προκύπτουν σε συνεργασία με τον αυτόφωτο ήλιο της γης. Ενέχουν παρουσία και μια νέα συγκέντρωση κατά τη δημιουργία τους. Μελετώντας κανείς την ίδια τη διαδικασία παραγωγής τους, το σημείο της εικαστικής πράξης είναι ένα και η φωτο-γραφή συμβαίνει στο εδώ και στο τώρα. Υπονοούν ετοιμότητα. Και προφανώς όλα αυτά ακολουθούν τη ζωή όπως συμβαίνει.
Το Moon Series ξεκίνησε και άνθισε σε μια εποχή μου που κοιτούσα γύρω από εμένα για να με συναντήσω και που ο ετερο-φωτισμός ήταν αυτό που είχα να κατανοήσω, και άρα να μελετήσω. Εν συνεχεία, τα σημερινά έργα, συνδέονται με το κεφάλαιο ζωής που διανύω στο παρόν, στο οποίο η έμφαση έγκειται στην πηγή της έκφρασης, και στην καθαρότητα του ορισμού της.
Ερευνάς μέσω της εργασίας, αλλά και της διδασκαλίας σου το θέμα της διαίσθησης κατά την χειροτεχνική δημιουργική διαδικασία. Η ευαισθητοποίηση του καλλιτέχνη, προς τον σκοπό της αναγνώρισης και αξιοποίησης λεπτών εκφάνσεων της ίδιας του της φύσης και του περιβάλλοντος κόσμου του, μήπως ταυτόχρονα τον καθιστά παραπάνω έκθετο από όσο του χρειάζεται, ώστε να αντεπεξέλθει στο πραγματικό;
Τι σημαίνει “παραπάνω έκθετο από όσο του χρειάζεται”; Bring it on!
Δεν κοιτώ τον κόσμο από το πρίσμα του φόβου. Ίσως η συγκεκριμένη ερώτηση, για να απαντηθεί, να θέλει και λίγη ποίηση – από την αγαπημένη Ιθάκη του Κ.Π. Καβάφη, που πρωτοδιάβασα σε ηλικία 11 χρονών και ακόμη έχω ως οδηγό:
Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς Κύκλωπας,
τὸν ἄγριο Ποσειδώνα δὲν θὰ συναντήσεις,
ἂν δὲν τοὺς κουβανεῖς µὲς στὴν ψυχή σου,
ἂν ἡ ψυχή σου δὲν τοὺς στήνει ἐµπρός σου.
Και αυτό δεν υπονοεί παρωπίδες, αλλά μια καρδιά σε ετοιμότητα για όλα.
“yes is a world”
Exhibition of Cyanotypes by Ellie Tsatsou
May 16- June 23rd, 2019
Iris Gallerie
Installation Shots (Photos by Maria Mavropoulou)
Opening Reception (Photos by Despina Vergidi & Olga Iliou)
Η Έλλη Τσάτσου (Αθήνα, 1987) είναι Ελληνίδα φωτογράφος με έδρα το Λονδίνο. Η δουλειά της προσεγγίζει έννοιες της διαίσθησης, εστίας και αρμονίας μέσω μίας παστέλ παλέτας και εικόνων που αποτυπώνουν τη φύση και την ευγενή αλληλεπίδραση του ανθρώπου με αυτήν. Αφότου ολοκλήρωσε με άριστα τις προπτυχιακές της σπουδές στο Αμερικάνικο Κολλέγιο Ελλάδος και το μεταπτυχιακό της στο UAL του Λονδίνου, η Έλλη μαθήτευσε δίπλα στο Βρετανό φωτογράφο Nick Knight (Λονδίνο, 2010/11) και τον Αμερικάνο φωτογράφο Ryan McGinley (Νέα Υόρκη, 2012/13). Έκτοτε εργάζεται ως επαγγελματίας φωτογράφος στη Μεγάλη Βρετανία. Η προσωπική της δουλειά -τόσο τα έργα της όσο και οι έντυπες εκδόσεις της- έχει ταξιδέψει και εκτεθεί σε Ευρώπη, Τυνησία και Ηνωμένες Πολιτείες. Συνεργάζεται ιδιωτικά στην Αμερική με την Tappan Collective, στην Αγγλία με τις Carrie Scott/CS&P και Cara Connell/Lumitrix, και τα έργα της ανήκουν σε συλλογές σε Αθήνα, Λονδίνο, Παρίσι, Λος Άντζελες και Ουάσινγκτον. Από τον Σεπτέμβριο του 2018, η Έλλη ανήκει στο ακαδημαϊκό προσωπικό του University of the Arts London, δεύτερου καλύτερου Πανεπιστημίου Καλών Τεχνών παγκοσμίως, όπου διδάσκει φωτογραφία και τη δημιουργική διαδικασία στα προπτυχιακά προγράμματα του School of Media & Communications.
