Δήμητρα Παπαγεωργίου – Η τέχνη του αυτοπορτρέτου για μένα είναι μια αθόρυβη κραυγή. Ένας διάλογος με το ασυνείδητο
Η τέχνη της φωτογραφίας είναι για πολλούς ένα εργαλείο, για εσένα μοιάζει να γίνεται κομμάτι του βιώματός σου. Πώς μεταφράζεται η τεχνική σου κατάρτιση σε μία εσωτερική διαδικασία αυτοέκφρασης;
Η τεχνική της φωτογραφικής μηχανής μετασχηματίζεται σ ένα προσωπικό ταξίδι, όπου η γνώση της κάμερας γίνεται το μέσο για ν’ αφήσω τα συναισθήματα να γίνουν λέξεις και στη συνέχεια εικόνα. Η σκηνοθεσία, ο φωτισμός, η χρωματική παλέτα είναι πλήρως εσωτερικευμένα. Κατασκευάζω εικόνες οι οποίες γεννιούνται μέσα από μια εσωτερική σωματική και ψυχική διεργασία της εκάστοτε στιγμής. Ένα οπτικόσυναισθηματικό μπλέξιμο.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Πώς μετατρέπεις ένα άυλο συναίσθημα, όπως η μοναξιά ή η προσμονή, σε οπτική σύνθεση; Ποιες αισθήσεις σε καθοδηγούν στο να “ζωγραφίσεις” με την φωτογραφία σου ένα εσωτερικό τοπίο;
«Θέλω να μην εγκλωβίζομαι στις σκέψεις μου».. Η μοναξιά, η ακινησία, η προσμονή γίνονται ύλη: ένα κενό δωμάτιο, ένα βλέμμα εκτός κάδρου, ένα σώμα διπλωμένο, μια κουρτίνα μισάνοιχτη. Η αισθητηριακή προσέγγιση βασίζεται κυρίως στο συναίσθημα – δημιουργώ εικόνες που “ακουμπάνε”, όχι που δείχνουν · έτσι μετατρέπω απτά στοιχεία σε οπτική σύνθεση του εσωτερικού μου τοπίου παντρεύοντας το με τον εξωτερικό χώρο που με περιβάλλει.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Στις φωτογραφίες σου είναι φανερό πως το “νιώθω ” προηγείται του “βλέπω “. Πως επεξεργάζεσαι ένα συναίσθημα πριν αποφασίσεις να το αποτυπώσεις; Πόσο συνειδητή είναι αυτή η διαδικασία; Τι συμβαίνει όταν μετατρέπεις τον εσωτερικό σου κόσμο σε δημόσιο θέαμα;
Η ανάγκη της απεικόνισης με οδηγεί και έπειτα παίρνει μορφή. Δεν οργανώνω σκηνές για να φτιάξω εικόνες. Είναι μια αλληλένδετη διαδικασία του χωροχρόνου. Του που βρίσκομαι και πως αισθάνομαι. Ακολουθώ το συναίσθημα και μετά το μεταφράζω σε χώρο, φως και χρώμα. Είναι μια υποσυνείδητη διαδικασία που καταλήγει σε εικόνα. Η αυτοπροσωπογραφία είναι συχνά ένας τρόπος έκθεσης. Με την εξωτερίκευση, ο εσωτερικός κόσμος γίνεται δημόσιο αφήγημα, όπου η εικόνα λειτουργεί ταυτόχρονα ως καταφύγιο και έκθεση. Ένα είδος εκμυστήρευσης. Το βγάζω από μέσα μου συνεπώς το παρατηρώ καλύτερα και το εναποθέτω έξω από μένα. Ίσως και να το ἰάσω για μια στιγμή.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Ποια πλευρά του ψυχισμού σου νιώθεις πως “επιμένει” να βγει μπροστά στον φακό; Υπάρχουν κομμάτια του εαυτού σου που αποτυπώνονται ακόμα και χωρίς να το έχεις συνειδητοποιήσει;
Του ήμουν εκεί, είδα αυτό, ένιωσα έτσι. Αυτός είναι και ο στόχος! να εμφανίζονται στοιχεία του εαυτού χωρίς να τα έχω εκ των προτέρων αντιληφθεί, και διαμέσου αυτής της εσωτερικής περφόρμανς να ανακαλύπτω αυτές τις πτυχές.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Τα χρώματα στα έργα σου μοιάζουν επιλεγμένα σχεδόν ενστικτωδώς αλλά λειτουργούν με ισχυρό συμβολισμό. Πως καθοδηγεί το χρώμα το συναίσθημα στην φωτογραφία σου; Είναι ορατό πριν τη λήψη ή αποκαλύπτεται εκ των υστέρων;
Το χρώμα δεν είναι ορατό απλώς. Είναι διαισθητικά βιωμένο. Συχνά αποκαλύπτεται εκ των υστέρων, σαν να το είχε ήδη διαλέξει το συναίσθημα, όχι το μάτι, ως άλλος κώδικας συναισθηματικών καταστάσεων — απελευθέρωση, μοναξιά, νοσταλγία.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Το έργο σου διαπερνάται από έντονη σουρεαλιστική και ονειρική χροιά. Είναι ο σουρεαλισμός μία μορφή φυγής ή ίσως ένα μέσο για να προσεγγίσεις την αλήθεια με άλλους όρους;
Ο σουρεαλισμός για μένα είναι μια άλλη αλήθεια, που δεν χωρά σε ρεαλιστική αφήγηση. Είναι ο τρόπος μου να μιλήσω για όσα δεν λέγονται, να ακουμπήσω όσα δεν φαίνονται.
«Η φωτογραφία είναι μια ποιητική οπτική ιστορία» και μέσο απόδρασης («τρόπος να ξεφεύγω»). Ο σουρεαλισμός, λοιπόν, είναι και απόδραση και μέσο αποκάλυψης της εσωτερικής αλήθειας, πιο καθαρής και προσωπικής.
Η ονειρική χροιά νομίζω πως προκύπτει από την έντονη αισιοδοξία που με χαρακτηρίζει ως άνθρωπο. Τουλάχιστον σε μικρότερη ηλικία ήμουν αρκετά.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Ποιο είναι το νήμα που ενώνει τις εικόνες σου; Σκέφτεσαι με όρους αφηγήματος ή κάθε φωτογραφία λειτουργεί αυτόνομα ως αποσπασματική σκέψη/στιγμή; Ποια είναι η κινητήριος δύναμη της αφήγησης σου που ενεργοποιεί τη δημιουργία σου;
Ουσιαστικά, οι εικόνες λειτουργούν ως αποσπασματικές σκέψεις και στιγμές, όχι ως συνεκτικό αφήγημα με γραμμική δομή. Κάθε φωτογραφία μπορεί να σταθεί μόνη, καθώς κλείνει μέσα της την δική της στιγμή στον χρόνο. Αλλά όλες μαζί υφαίνουν μια συνέχεια: ένα ψυχολογικό αφήγημα που κινείται σε κύκλους — επιστροφή στον χώρο, επανάληψη/εγκλωβισμός του χρόνου – αποτύπωση και εν τέλει εξέλιξη ή εξιλέωση;
Η εσωτερική ένταση κι η ανάγκη έκφρασης καθοδηγούν τις εικόνες. Είναι η ανάγκη να εντοπίσω τον εαυτό μου μέσα στον χρόνο, μέσα στη μνήμη και στο βίωμα. Δεν υπάρχει αφηγηματικός στόχος, υπάρχει ψυχική ώθηση. Κάθε φωτογραφία είναι πράξη εσωτερικής τοποθέτησης: Πού είμαι; Ποια είμαι; Πώς να υπάρξω εδώ;
Ο εαυτός δεν είναι ποτέ ένας. Είναι ρόλος, καθρέφτης, σκιά. Είναι μια τελετουργία μεταμόρφωσης.
Η τέχνη του αυτοπορτρέτου για μένα είναι μια αθόρυβη κραυγή. Ένας διάλογος με το ασυνείδητο. Μια φωτογραφία που δεν εξηγεί — σε κάνει να νιώθεις ίσως κάτι.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Ποια είναι η σημασία τις σωματικής παρουσίας στις φωτογραφίες σου; Όταν “κρύβεσαι” τι θέλεις να φανεί τελικά; Είναι το σώμα εργαλείο, αφήγηση ή αντίσταση;
Το σώμα είναι εργαλείο και αντίσταση. Είναι το πεδίο που δοκιμάζεται, κρύβεται, εμφανίζεται. Όταν κρύβεται, συνήθως μιλά πιο δυνατά — αφήνει χώρο στην απουσία. επιτρέπει να “είσαι κάποιος άλλος” .
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Ο εαυτός σου είναι παρόν σε κάθε εικόνα – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Πόσο δύσκολο είναι να επανεφευρίσκεις τον ίδιο σου τον εαυτό ως “χαρακτήρα”; Υπάρχει κόπωση ή λύτρωση σε αυτή την επαναληπτική έκθεση;
Είναι αυτοέκφραση, διαφυγή, παιχνίδι με τον εαυτό, με συμβολισμούς, με χρώματα, αντικείμενα και χώρους. Παίζω – Δημιουργώ – Υπάρχω στο εδώ και στο τώρα!
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Συχνά φωτογραφίζεις σε χώρους οικιακούς ή ιδιωτικούς. Πως μεταμορφώνεις το οικείο σε αφηγηματικό ή ονειρικό; Τι ρόλο παίζει ο χώρος ως προέκταση του εσωτερικού σου κόσμου;
Το γνώριμο μεταμορφώνεται μέσα από την συναισθηματική φόρτιση. Ένας διάδρομος γίνεται χρόνος, ένα μπάνιο γίνεται σκηνή μοναξιάς. Το οικείο λειτουργεί σαν επαναληπτικό τραύμα αλλά και σαν παρηγοριά.
Στο «Ημερολόγιο Καραντίνας», για παράδειγμα, οι οικιακοί χώροι μετατρέπονται σε αφηγηματικά σύμπαντα.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Η μνήμη είναι εργαλείο, παγίδα ή καταφύγιο;
Η μνήμη λειτουργεί ως καταφύγιο και υλικό για δημιουργία. Η φωτογραφία είναι ταξίδι και τρόπος να μην εγκλωβίζεται στο τώρα, αλλά να φωτίζει παλιές στιγμές και συναισθήματα.
Τροφοδοτεί την εικόνα αλλά μπορεί και να τη δεσμεύσει. Σε μένα λειτουργεί ως μηχανισμός σύνδεσης του παρόντος με το άυλο, το ανεξίτηλο. Ίσως αυτή η μνήμη – εικόνα στο μέλλον να γίνει ρωγμή όπως στην «αναμνηστική φωτογραφία».
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Πώς αντιμετωπίζεις τις στιγμές που η έμπνευση σταματά ή όταν δεν μπορείς να δεις τον εαυτό σου καθαρά μέσα στο κάδρο;
Δεν πιέζω την εικόνα να υπάρξει. Θα έρθει να με βρει. Πάντα.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Η Claude Cahun έλεγε πως κάτω από κάθε προσωπείο υπάρχει κι άλλο, και πως ποτέ δεν θα τελειώσει την αφαίρεση όλων των «προσώπων» της . Εσύ, μέσα από το αυτοπορτρέτο, νιώθεις ότι αποκαλύπτεις τον πραγματικό εαυτό ή ότι απλώς χτίζεις νέες εκδοχές του; Που σταματά η αλήθεια και που αρχίζει το κατασκευασμένο βλέμμα;
Στο ξεκίνημα της φωτογραφικής μου πορείας είχα ταυτιστεί σε κάποια σημεία με αυτήν την καλλιτέχνιδα, όπως και με την Francesca Woodman. Έχω καταλάβει οτι δημιουργώ πτυχές της ταυτότητας μέσα από σκηνοθετημένες αυτοπροσωπογραφίες, εξερευνώντας τη μνήμη και το συναίσθημα. Δημιουργώ εικόνες που συνδυάζουν το Φαντασιακό και το σουρεαλιστικό με το πραγματικό. Έναν παράλληλο κόσμο όπου το προσωπικό και το συλλογικό, το πραγματικό και το ονειρικό, συνυπάρχουν.
Το μυαλό μου είναι σαν ένα θεατρικό έργο που μεταφράζει την πραγματικότητα σε όνειρο επί σκηνής. Αυτή η σκηνή είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο δουλεύω και με βοηθά να ξεχνώ τις λύπες μου και να μεταφράζω τις αδυναμίες μου, ένας αέναος διάλογος ανάμεσα στο μέσα και το έξω, όπου κάθε κλικ γίνεται μία μικρή πράξη απελευθέρωσης.
Για εμένα η φωτογραφία είναι εργαλείο ενσυναίσθησης, δημιουργικότητας και λύτρωσης. Μέσα από την αυτοαπεικόνιση, επιδιώκω να με ακούσω, να το καταγράψω και τελικά να απελευθερώσω τα συναισθήματα που κατοικούν μέσα μου. Ρόλος ή μη όλα ξεκινάνε και καταλήγουν στην αλήθεια σου.
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Δήμητρα Παπαγεωργίου
Info:
H Δήμητρα Παπαγεωργίου γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι απόφοιτος του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας και του τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Από το 2010 ασχολείται εντατικά με τη φωτογραφία. Έχει λάβει μέρος σε αρκετές ομαδικές φωτογραφικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Από το 2014, ασχολείται επαγγελματικά με την φωτογραφία και το βίντεο. Το 2015, βραβεύτηκε από το διεθνή διαγωνισμό της Nikon ως φωτογράφος της χρονιάς. Το 2016, άρχισε να παραδίδει μαθήματα φωτογραφίας. Τα προσωπικά της πρότζεκτ αφορούν κυρίως την απεικόνιση του εαυτού. Σκηνοθεσία, σουρεαλισμός και Pop κουλτούρα είναι λέξεις που συνθέτουν την δουλειά της. Τα αυτοπορτρέτα της έχουν δημοσιευθεί σε διεθνή site και περιοδικά. Μέσα από σκηνοθετημένες αυτοπροσωπογραφίες, εξερευνά τις πτυχές της ταυτότητας, της μνήμης και του συναισθήματος, δημιουργώντας εικόνες που συνδυάζουν το Φαντασιακό και το σουρεαλιστικό με το πραγματικό.
