Akira Kurosawa
Γράφει ο Γιώργος Καζάζης*
Ο Akira Kurosawa (Ακίρα Κουροσάβα) γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου 1910 στην περιοχή Omori του Τόκιο. Ο πατέρας του Isamu (1864-1948) που καταγόταν από γενιά Σαμουράι, εργάστηκε ως διευθυντής στο γυμνάσιο του Στρατιωτικού Ινστιτούτου Φυσικής Αγωγής (και συνέβαλε πολύ στην ανάπτυξη της διδασκαλίας στίβου) ενώ η μητέρα του Shima (1870-1952) καταγόταν από μια οικογένεια εμπόρων που ζούσε στην Οσάκα. Ο Akira ήταν το όγδοο και μικρότερο παιδί της αρκετά εύπορης οικογένειας.
Ο πατέρας του άσκησε μεγάλη επιρροή πάνω του. Εκτός από την προώθηση της σωματικής άσκησης –ο Akira ήταν ο αρχηγός της λέσχης ξιφασκίας kendo του σχολείου του– ο Isamu Kurosawa ήταν ανοιχτός στις δυτικές παραδόσεις (παρακολουθούσε θέατρο και κινηματογραφικές ταινίες) ενθαρρύνοντας τα παιδιά του να παρακολουθούν και αυτά. Ο νεαρός Akira είδε τις πρώτες του ταινίες σε ηλικία έξι ετών.
Μια άλλη σημαντική επιρροή ήταν ο Heigo Kurosawa, ο μεγαλύτερος (κατά τέσσερα) χρόνια αδερφός του. Ένα συγκεκριμένο περιστατικό που θυμάται ο Kurosawa στα απομνημονεύματά του έλαβε χώρα στον απόηχο του σεισμού που κατέστρεψε το Τόκιο το 1923. Ο Heigo πήρε τον 13χρονο Akira για να δει την καταστροφή και όταν ο μικρότερος αδερφός ήθελε να απομακρυνθεί από το ανθρώπινα πτώματα και πτώματα ζώων που ήταν διάσπαρτα παντού, ο Heigo του απαγόρευσε να το κάνει, και ενθάρρυνε τον Akira να αντιμετωπίσει τους φόβους του κατάματα. Αυτό το περιστατικό αναφέρεται, από πολλούς, ως μεγάλη επιρροή στην μετέπειτα καλλιτεχνική καριέρα του Kurosawa, εμφυσώντας του την ικανότητα να αντιμετωπίζει κατάματα δυσάρεστες αλήθειες.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, ο Heigo έγινε benshi (αφηγητής βωβού κινηματογράφου) για τις κινηματογραφικές αίθουσες του Τόκιο και γρήγορα έκανε όνομα. Ο Akira μετακόμισε για να ζήσει με τον μεγαλύτερο αδερφό του και οι δυο τους έγιναν αχώριστοι. Μέσω του Heigo, ο Akira απέκτησε εύκολη πρόσβαση στις θεατρικές παραστάσεις, στις παραστάσεις τσίρκου και είδε πλήθος βωβών ταινιών, που εξηγούν και τη δήλωσή του : « ..εξακολουθώ να πιστεύω πως η εξέλιξη του κινηματογράφου σταμάτησε με την εμφάνιση του ομιλούντα. Οι βωβές ταινίες παραμένουν οι καλύτερες…». Αγαπούσε τον βωβό κινηματογράφο και ιδιαίτερα τον σκανδιναβικό. Κυρίως του Dreyer.
Η παραγωγή ομιλούντων ταινιών αυξήθηκε, και οι αφηγητές ταινιών όπως ο Heigo άρχισαν να χάνουν δουλειά στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Μη θέλοντας να επιβαρύνει οικονομικά τον αδελφό του ο Akira επέστρεψε στους γονείς του. Τον Ιούλιο του 1933, ο Heigo αυτοκτόνησε. Τέσσερις μήνες αργότερα, πέθανε και ο μεγαλύτερος αδερφός του Kurosawa, αφήνοντας τον, σε ηλικία 23 ετών, το μοναδικό αγόρι που ζει ακόμη, μαζί με τις αδερφές του.
Ο Kurosawa είχε ενδιαφέρον για την τέχνη από νεαρή ηλικία και σπούδασε ζωγραφική και σχέδιο στο γυμνάσιο, αλλά δεν έγινε δεκτός στην Ακαδημία Τεχνών.
Την αγάπη του για τη ζωγραφική (νεανικό του όνειρο, πριν τον κερδίσει η σκηνοθεσία) και τον ιδιαίτερο θαυμασμό του για τον Van Gogh, μας τον δείχνει στη ταινία του «Dreams/Όνειρα» (1990) , όταν στο πέμπτο (από τα επτά) και μοναδικό αγγλόφωνο όνειρο, ως σπουδαστής Καλών Τεχνών, συναντά και συνομιλεί με τον Van Gogh (που τον υποδύεται ο Martin Scorsese) μέσα στους πίνακες, που μετατρέπονται σε ταμπλό βιβάν (δλδ. αναπαράσταση με ζωντανά ακίνητα πρόσωπα), υπό τον ήχο του Raindrop Prelude (No. 15) του Chopin, που το εμπνεύστηκε από ένα όνειρο πως πνιγόταν σε ένα λάκκο κάτω από βροχή.
Ο Akira Kurosawa μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο το 1928, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο για να σπουδάσει λογοτεχνία. Ωστόσο, έφυγε μετά από δύο χρόνια για να ακολουθήσει καριέρα στον κινηματογράφο.
Το 1936 άρχισε να εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη στα PCL Studios που αργότερα θα γινόταν το κορυφαίο στούντιο Toho της Ιαπωνίας. Εργάστηκε κάτω από σκηνοθέτες όπως ο Kajiro Yamamoto (ο μέντοράς του) και ο Yutaka Abe, και γρήγορα απέκτησε τη φήμη του ταλαντούχου σκηνοθέτη.
Οι πρώτες επιρροές του Kurosawa περιλάμβαναν τα έργα του Σεργκέι Αϊζενστάιν και του Ζαν Ρενουάρ, τους οποίους θαύμαζε πολύ. Οι θεωρίες του Αϊζενστάιν για το μοντάζ και τη χρήση του συμβολισμού θα επηρέαζαν σε μεγάλο βαθμό το έργο του, όπως και η έμφαση του Ρενουάρ στην ανάπτυξη των χαρακτήρων και τον ουμανισμό. Επίσης είχε επιρροές και από τον δυτικό κινηματογράφο, ιδιαίτερα τις ταινίες του Τζον Φορντ και του Φρανκ Κάπρα.
Θαύμασε επίσης το έργο των Ιαπώνων κινηματογραφιστών Yasujiro Ozu και Kenji Mizoguchi. Οι πρώτες ταινίες του Kurosawa, όπως το “Sanshiro Sugata” (1943) και το “The Most Beautiful” (1944), δείχνουν την επιρροή αυτών των κινηματογραφιστών.
Είναι χαρακτηριστική η υποστηρικτική δήλωση του Ozu, με την οποία έσωσε τον Kurosawa (μετά τη προβολή της πρώτης του ταινίας) από την λογοκρισία και το πιθανό τέλος μιας καριέρας πριν αυτή αρχίσει. Είπε ο Ozu : «Εάν βαθμολογούσαμε τη ταινία αυτή από το ένα έως το εκατό, θα της βάζαμε εκατό είκοσι. Μπράβο Kurosawa».
Εκτός από τη δημιουργία ταινιών, ο Kurosawa ενδιαφερόταν επίσης για τη λογοτεχνία και το θέατρο. Διασκεύασε πολλά έργα για τη σκηνή και την οθόνη, συμπεριλαμβανομένων των «Μάκβεθ» και «Βασιλιά Ληρ» του Σαίξπηρ. Η αγάπη του Kurosawa για τη λογοτεχνία είναι εμφανής σε πολλές από τις ταινίες του, οι οποίες συχνά παρουσιάζουν σύνθετους χαρακτήρες και θέματα.
Το έργο του Kurosawa χαρακτηρίζεται από έναν βαθύ ανθρωπισμό, μια ανησυχία για την κοινωνική δικαιοσύνη και μια διαρκή αγάπη για την τέχνη του κινηματογράφου. Οι ταινίες του συχνά εξερευνούν θέματα τιμής, πίστης και τη σύγκρουση μεταξύ παράδοσης και νεωτερικότητας στην Ιαπωνική κοινωνία. Ήταν μάστορας της οπτικής αφήγησης, χρησιμοποιώντας περίπλοκες κινήσεις της κάμερας, εντυπωσιακές συνθέσεις και ισχυρό μοντάζ για να δημιουργήσει ταινίες που ήταν οπτικά εντυπωσιακές και συναισθηματικά ισχυρές. Συχνά επίσης ενσωμάτωσε στοιχεία του ιαπωνικού θεάτρου και της μυθολογίας στις ταινίες του. Η επιρροή του Kurosawa στον παγκόσμιο κινηματογράφο ήταν τεράστια και η κληρονομιά του συνεχίζει να εμπνέει τους κινηματογραφιστές σήμερα.
Ο Kurosawa παντρεύτηκε την ηθοποιό Yoko Yaguchi (1921-1985) πρωταγωνίστρια της ταινίας του «The Most Beautiful» (1944), που εγκατέλειψε τον κινηματογράφο και αφοσιώθηκε στον Akira και στα δυο τους παιδιά, τον Kazuko και τον Hisao.
Πέθανε στη συνοικία Σεταγκάγια του Τόκιο στις 6 Σεπτεμβρίου 1998.
Άφησε τριάντα ταινίες, μερικές από τις οποίες συγκαταλέγονται στις καλύτερες του κινηματογράφου.
Έλεγε : «Είμαι κατασκευαστής ταινιών. Οι ταινίες είναι το μέσο με το οποίο επικοινωνώ αληθινά. Πιστεύω ότι ο καλύτερος τρόπος για να μάθει κανείς τα του εαυτού μου… είναι να με ψάξει να με βρει στα πρόσωπα των ταινιών μου».
Oι ταινίες του
Παρακάτω είναι οι τριάντα ταινίες μεγάλου μήκους, που σκηνοθέτησε:
Sanshiro Sugata (1943)
Ichiban utsukushiku/The Most Beautiful (1944)
Zoku Sanshiro Sugata (Part II) (1945)
Tora no o wo fumu otokotachi/The Men Who Tread on the Tiger’s Tail (1945)
Asu o tsukuru hitobito/No Regrets for Our Youth (1946)
Subarashiki nichiyôbi/One Wonderful Sunday (1947)
Yoidore tenshi/Drunken Angel (1948)
Shizukanaru kettô/The Quiet Duel (1949)
Nora inu/Stray Dog (1949)
Shûbun/Scandal (1950)
Rashômon/Rashomon (1950)
Hakuchi/The Idiot (1951)
Ikiru (1952)
Shichinin no samurai/Seven Samurai (1954)
Ikimono no kiroku/Record of a Living Being (1955)
Kumonosu-jô/Throne of Blood (1957)
Donzoko/The Lower Depths (1957)
Kakushi-toride no san-akunin/The Hidden Fortress (1958)
Warui yatsu hodo yoku nemuru/The Bad Sleep Well (1960)
Yojimbo (1961)
Sanjuro (1962)
Tengoku to jigoku/High and Low (1963)
Akahige/Red Beard (1965)
Dodesukaden/Dodes’ka-den (1970)
Dersu Uzala (1975)
Kagemusha (1980)
Ran (1985)
Yume/Dreams (1990)
Hachigatsu no rapusodî/Rhapsody in August (1991)
Madadayo (1993)
Δείτε σκηνές από ταινίες του
Στη φιλμογραφία του στο Internet Movie Data Base (IMDB) αναφέρεται και η ταινία «Asu o tsukuru hitobito/ Those Who Make Tomorrow» (1946). Πρόκειται για μια συν-σκηνοθεσία του Kurosawa με τον δάσκαλό του Kajiro Yamamoto και τον Hideo Sekigawa. Είναι μια ταινία γυρισμένη συλλογικά κατά παραγγελία της Ένωσης Εργαζομένων του Toho. O Kurosawa δεν την αναφέρει στη λίστα των ταινιών του.
Επίσης στο IMDB αναφέρεται το ντοκιμαντέρ «Uma no uta/ Song Of The Horse» (1970) που προβλήθηκε μόνο στην Ιαπωνική τηλεόραση στις 31/08/1970 με θέμα τα άλογα.
Επίσης ακόμα ένα ντοκιμαντέρ αναφέρει ως δημιουργό τον Kurosawa «Gendai no noh /Σύγχρονο θέατρο Νο» (1983) με θέμα το θέατρο «Νο». Γυρίστηκε σε μια διακοπή της παραγωγής του «Ran» με διάρκεια πενήντα λεπτά. Ολοκληρώθηκε και προβλήθηκε το 2010 στα εκατό χρόνια από τη γέννησή του.
Αρκετές από τις ταινίες του Kurosawa έχουν γυριστεί από άλλους σκηνοθέτες (remake), όπως :
- «The Seven Samurai» (1954) – Αυτή η ταινία έχει ξαναγυριστεί πολλές φορές, με πιο γνωστή το «The Magnificent Seven» (1960), σε σκηνοθεσία John Sturges.
- «Rashomon» (1950) – Αυτή η ταινία έχει ξαναγυριστεί ή προσαρμοστεί σε διάφορες μορφές, συμπεριλαμβανομένου ως «The Outrage» (1964), σε σκηνοθεσία Martin Ritt.
- «Yojimbo» (1961) – Αυτή η ταινία έχει ξαναγυριστεί ως «A Fistful of Dollars» (1964), σε σκηνοθεσία Sergio Leone.
- «Ikiru» (1952) – Αυτή η ταινία ξαναγυριστεί ως «Living» (2004), σε σκηνοθεσία Nobuhiro Suwa και ως «Living” (2022) σε σκηνοθεσία Oliver Hermanus.
Τα πιο διάσημα έργα του:
- Rashomon (1950) – μια πρωτοποριακή ταινία που εξερευνά τη φύση της αλήθειας μέσα από πολλαπλές προοπτικές ενός εγκλήματος.
- Seven Samurai (1954) – ένα επικό δράμα εποχής για μια ομάδα σαμουράι που προσλαμβάνονται για να προστατεύσουν ένα χωριό από ληστές. Αυτή είναι η πιο επιτυχημένη εμπορικά ταινία του Akira.Σε συνέντευξή του, ο Kurosawa αναγνώρισε την εμπορική επιτυχία της ταινίας και είπε: «Είμαι ευγνώμων, φυσικά, αλλά δεν μπορώ να μην ντρέπομαι που με επαινούν για το “Seven Samurai”. Φτιάχτηκε με μια διάθεση που κάθε άλλο παρά εμπορική ήταν. Είχαμε απλώς μια πίστη στην εγκυρότητα του θέματος και στην εγκυρότητα του τρόπου που θέλαμε να το εκφράσουμε. Και είμαι χαρούμενος που αυτή η πεποίθηση έχει μεταδοθεί στο κοινό.»
- Throne of Blood (1957) – μια ιαπωνική μεταφορά του “Μάκβεθ” του Σαίξπηρ που διαδραματίζεται στη φεουδαρχική Ιαπωνία.
- Yojimbo (1961) – μια ταινία σαμουράι για έναν περιπλανώμενο Ρόνιν (Σαμουράι χωρίς άρχοντα ή αφέντη) που στρέφει δύο αντίπαλες φατρίες τη μια εναντίον της άλλης, για δικό του όφελος.
- Sanjuro (1962) – μια συνέχεια του Yojimbo στην οποία ο ίδιος Ρόνιν βοηθά μια ομάδα νεαρών σαμουράι να ανατρέψουν διεφθαρμένους αξιωματούχους.
- High and Low (1963) – ένα αστυνομικό θρίλερ για έναν επιχειρηματία που πρέπει να αποφασίσει αν θα πληρώσει λύτρα για τον γιο του που απήχθη.
- Red Beard (1965) – ένα δράμα για έναν νεαρό γιατρό που μαθαίνει για τη συμπόνια και τον ανθρώπινο πόνο ενώ εργάζεται σε μια κλινική που διευθύνεται από έναν σοφό και συμπονετικό γιατρό.
Βραβεία
O Kurosawa έλαβε πολυάριθμα βραβεία και διακρίσεις για το έργο του. Σταχυολογούμε μερικά:
Βραβεία Όσκαρ:
Καλύτερη ξενόγλωσση ταινία για το «Dersu Uzala» (1975).
Για την ταινία ο Βασίλης Ραφαηλίδης έγραψε : «Ο πιο γνήσιος Κουροσάβα που γνωρίζουμε, διότι απλούστατα η φανατική του προσήλωση στον ουμανισμό, που είναι ο κύριος ιδεολογικός άξονας που διαπερνά ολόκληρο το έργο του, βρίσκει εδώ μια εντελώς ελεύθερη διέξοδο, καθώς δεν κρύβεται πίσω από μια λιγότερο ή περισσότερο πολύπλοκή ίντριγκα».
Τιμητικό oscar για την προσφορά του στην 7η τέχνη (1990).
Φεστιβάλ Καννών:
Χρυσός Φοίνικας για το «Kagemusha» (1980).
Φεστιβάλ Βενετίας:
Χρυσός Λέων για το «Rashomon» (1951).
Βραβεία BAFTA:
Καλύτερη ξενόγλωσση ταινία για το «Ran» (1985).
Έχει πει:
«Σε έναν τρελό κόσμο, μόνο οι τρελοί είναι λογικοί».
«Το να είσαι καλλιτέχνης σημαίνει να μην αποστρέφεις ποτέ τα μάτια σου».
«Ο άνθρωπος είναι ιδιοφυΐα όταν ονειρεύεται».
«Κατά μία έννοια, η δημιουργία ταινιών είναι σαν τη μαγεία. Το κόλπο είναι να το κάνεις να φαίνεται αληθινό.»
«Ένας ζωγράφος ζωγραφίζει τις εικόνες του σε καμβά. Αλλά οι μουσικοί ζωγραφίζουν τις εικόνες τους στη σιωπή.»
«Το πιο δύσκολο πράγμα στον κινηματογράφο είναι να είσαι απλός».
«Με ένα καλό σενάριο, ένας καλός σκηνοθέτης μπορεί να δημιουργήσει ένα αριστούργημα. Με το ίδιο σενάριο, ένας μέτριος σκηνοθέτης μπορεί να παράγει μια βατή ταινία. Αλλά με ένα κακό σενάριο, ακόμη και ένας καλός σκηνοθέτης δεν μπορεί να κάνει μια καλή ταινία.»
«Το να μπορείς να ζήσεις τη ζωή χωρίς να επηρεαστείς υπερβολικά, να επηρεαστείς πολύ από την κοινή λογική, να επηρεαστείς πολύ από την ίδια σου την κοινωνία, είναι ένα πολύ σημαντικό επίτευγμα».
Είπαν γι αυτόν:
Υπάρχουν πολλοί διάσημοι σκηνοθέτες που έχουν μιλήσει για την επιρροή και την επίδραση του Akira Kurosawa στον κόσμο του κινηματογράφου. Όπως :
Steven Spielberg: «Ο Akira Kurosawa ήταν η έμπνευσή μου για να κάνω ταινίες. Όταν είδα το “Επτά Σαμουράι”, ήταν ένα σημείο καμπής στη ζωή μου. Με έκανε να θέλω να γίνω καλύτερος σκηνοθέτης.»
Martin Scorsese: «Ο Ακίρα Κουροσάβα είχε τρομερή επιρροή πάνω μου ως νέος σκηνοθέτης. Με εντυπωσίασε ιδιαίτερα η χρήση της κίνησης, η αίσθηση της σύνθεσης και η ικανότητά του να λέει μια ιστορία οπτικά.»
George Lucas: «Ο Kurosawa ήταν μια πραγματική κινηματογραφική ιδιοφυΐα. Είχε μια απίστευτη ικανότητα να λέει ιστορίες με εικόνες και οι ταινίες του πάντα είχαν ισχυρό συναισθηματικό αντίκτυπο πάνω μου.»
Francis Ford Coppola: «Ο Akira Kurosawa ήταν ένας από τους μεγαλύτερους κινηματογραφιστές όλων των εποχών. Οι ταινίες του είναι διαχρονικές και συνεχίζουν να εμπνέουν νέες γενιές κινηματογραφιστών σήμερα.»
Werner Herzog: «Ο Kurosawa ήταν μάστερ του κινηματογράφου. Οι ταινίες του είναι εντυπωσιακές οπτικά και συναισθηματικά δυνατές και η επιρροή του στη μορφή τέχνης δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί.»
Η απογοήτευσή του:
Μια ταινία του Akira Kurosawa που δεν έτυχε της υποδοχής που περίμενε ήταν το “Dodes’ka-den”, που κυκλοφόρησε το 1970 και ήταν μια εμπορική αποτυχία . Η ταινία ήταν η πρώτη έγχρωμη ταινία του Kurosawa και απεικόνιζε τις ζωές ανθρώπων που ζούσαν σε μια παραγκούπολη του Τόκιο.
Ο Kurosawa ήταν βαθιά απογοητευμένος από την αρνητική υποδοχή για την ταινία, και μάλιστα έπεσε σε κατάθλιψη μετά την κυκλοφορία της.
Σε μια συνέντευξη, ο Kurosawa δήλωσε ότι πίστευε ότι η αποτυχία της ταινίας οφειλόταν στο ζοφερό θέμα της, το οποίο δεν είχε απήχηση στο κοινό. Αναγνώρισε επίσης ότι μπορεί να ήταν πολύ φιλόδοξος στην προσπάθειά του να αποτυπώσει τις ζωές τόσων πολλών χαρακτήρων σε μια ταινία.
Παρά την αρχική υποδοχή, το «Dodes’ka-den» έχει έκτοτε επαναξιολογηθεί από πολλούς κριτικούς και θεωρείται πλέον σημαντικό έργο στη φιλμογραφία του.
Η καλύτερή του ταινία:
Ο Akira Kurosawa, θεώρησε το «Ikiru» (1952) ως την καλύτερη ταινία του. Κάποτε είχε πει σε μια συνέντευξη ότι το «Ikiru» ήταν η «πιο ικανοποιητική» και «ολοκληρωμένη» δουλειά του.
Ο Kurosawa ήταν ιδιαίτερα περήφανος για τον κεντρικό χαρακτήρα της ταινίας, τον Kanji Watanabe, έναν μεσήλικα γραφειοκράτη που μαθαίνει ότι έχει καρκίνο και αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τον χρόνο που του απομένει για να κάνει τη διαφορά στην κοινότητά του. Ο Κουροσάβα πίστευε ότι το ταξίδι αυτο-ανακάλυψης και λύτρωσης του Watanabe ήταν παγκόσμιο και διαχρονικό.
Στην αυτοβιογραφία του, «Something Like an Autobiography», ο Κουροσάβα έγραψε ότι το «Ikiru» ήταν μια «ταινία που έχει βαθύνει το νόημα για μένα καθώς μεγάλωσα». Σημείωσε επίσης ότι το μήνυμα της ταινίας, ότι «πρέπει να προσπαθήσουμε να ζούμε με σκοπό», ήταν αυτό που ο ίδιος προσπάθησε να ζήσει.
Info:
*Ο Γιώργος Καζάζης γεννήθηκε στη Φίλια-Λέσβου και ζει στη Μυτιλήνη.
Ασχολείται από το 2009 με τη τέχνη της φωτογραφίας.
Είναι θεωρητικός και συνεχής μελετητής της ιστορίας της φωτογραφίας και της σχέσης που έχει αυτή με τις άλλες τέχνες.
Είναι μέλος της Φωτογραφικής Εταιρείας Μυτιλήνης (ΦΕΜ) (έχει διατελέσει και Γενικός Γραμματέας), έχει συμμετοχή στις εκθέσεις της, έχει διδάξει στους μαθητές της και έχει κάνει προβολές φωτογραφικών ντοκιμαντέρ και ταινιών σχετικών με τη τέχνη της φωτογραφίας.
Φέτος διδάσκει σε σεμινάρια φωτογραφίας που πραγματοποιούνται στο χώρο Τέχνης και Πολιτισμού ARTοποιώ, στη Μυτιλήνη.
Λάτρης επίσης του κινηματογράφου και κυρίως των μεγάλων δημιουργών: Ταρκόφσκι, Φελίνι, Βισκόντι, Μπέργκμαν, Λανγκ, Αντονιόνι, Ντράγιερ, Μπουνιουέλ, Όζου, Μιζογκούτσι.
Έχει παρακολουθήσει και παρακολουθεί σεμινάρια από σημαντικούς δασκάλους φωτογραφίας και άλλων τεχνών: Πλάτωνα Ριβέλλη, Βασίλη Γεροντάκο, Λάμπρο Παπανικολάτο, Λουκά Βασιλικό, Στράτο Καλαφάτη, Stella Johnson, Τάκη Γέρο.
Διατηρεί το φωτογραφικό-κινηματογραφικό site: www.georgekazazis.gr