Παρουσίαση του φωτογραφικού λευκώματος του Δ. Θεοδόση: “Γκραφίτι και πολιτική διεκδίκηση”
Φωτογραφίζω τα Graffiti της Αθήνας και όχι μόνο, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Έχω στην κατοχή μου χιλιάδες slides, αρνητικά films και ψηφιακές φωτογραφίες με το θέμα αυτό. Από το υλικό αυτό εκδόθηκαν τρία φωτογραφικά λευκώματα στις εκδόσεις ΟΞΥ, με τον υπέρτιτλο ‘’Τοιχοδρομίες’’.
Η ασχολία μου αυτή με έφερε σε επαφή με αρκετούς Street Artists, κυρίως της πρώτης γενιάς. Γνώρισα από τα μέσα τις δυσκολίες και τα ‘’θέματα’’ που απασχολούσαν τους καλλιτέχνες. Από τα παλιά ‘’καταδρομικά’’ βαψίματα στους τοίχους, τις διαμάχες του εάν μπαίνουμε ή δεν μπαίνουμε στις gallery, μέχρι τα μεγάλα street art festivals και την εμπορευματοποίηση του χώρου.
Η πολιτικοοικονομική κατάσταση στην Ελλάδα έχει αλλάξει ραγδαία, με αποκορύφωμα την τρέχουσα οικονομική κρίση. Το ίδιο φυσικά και οι καλλιτεχνικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο. Νομίζω πλέον ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, το μόνο είδος graffiti που αξίζει να συνεχίζω να φωτογραφίζω, είναι αυτά που θέτουν κοινωνικούς και καλλιτεχνικούς προβληματισμούς, αυτά που στέκονται αρωγοί των κάθε είδους καταπιεσμένων, αυτά που αναπνέουν τον ίδιο ρυπαρό αέρα με τα θύματα του καπιταλισμού. Κυρίως όμως αυτά που δημιουργούνται από αυτούς που αντιστέκονται πολύπλευρα στη νέα σκοτεινή εποχή που ολοένα βυθιζόμαστε. Γνώμη μου είναι ότι οι πολιτικοοικονομικές ελίτ και οι εξουσίες τους ‘’βρίσκουν και κάνουν’’. Το να αντιστέκεσαι, το να διεκδικείς, το να δρας συλλογικά, το να έχεις όνειρα και ελπίδες, είναι πτυχές της καθημερινής ποιότητας ζωής που όλοι αναζητούμε. Το να επεμβαίνεις στους τοίχους με νόημα και ουσία, είναι αυτό που με ενδιαφέρει, μιας και αυτό έχει απόλυτη σχέση με τα παραπάνω.
Γι’ αυτό και διάλεξα οι φωτογραφίες μου να είναι ασπρόμαυρες. Χωρίς χρωματικά καλούδια, που καμιά φορά ωραιοποιούν και ξεγελούν. Γιατί με ενδιαφέρει, σε αυτή τη δουλειά, να βγει το βάθος και το πάθος των πραγμάτων. Να βγει μπροστά η κρυμμένη αλήθεια και οι βαθιές αιτίες της δράσης των δημιουργών. Σαν τα πρωινά ουρλιαχτά των απόκληρων με τους οποίους συμπορευόμαστε , αλλά κάνουμε πως δεν ακούμε …Δημήτρης Θεοδόσης
Αθήνα, Απρίλιος 2019
Τα τελευταία δέκα χρόνια, εποχή που χαρακτηρίστηκε από την «κρίση», παρατηρείται μια αλλαγή στις παρεμβάσεις στους τοίχους και τις άλλες δημόσιες επιφάνειες της Αθήνας.
Η τάση πολιτικοποίησης του γκραφίτι και της τέχνης του δρόμου συνδυάζεται με την τάση χρήσης αισθητικών μέσων στις, κατά τα άλλα, τυπικά πολιτικές παρεμβάσεις. Η δυναμική που εκφράζεται στους τοίχους αντανακλά, όμως, τη δυναμική μιας πολύπλευρης πολιτικής διεκδίκησης που αναπτύχθηκε στους δρόμους και στις γειτονιές.
Η «κρίση», η ενίσχυση της ακροδεξιάς, ο φεμινισμός, η υποστήριξη των ΛΟΑΤΚΙ, τα εργασιακά δικαιώματα και η εμπορευματοποίηση της πόλης είναι θέματα που αφορούν τους/τις δημιουργούς, πολιτικούς ακτιβιστές/τριες και καλλιτέχνες/ιδες.
Ωστόσο, το ενδιαφέρον τοπικών και διεθνών μέσων ενημέρωσης προωθεί, παράλληλα, μια εικόνα της Αθήνας ως «Μέκκα της τέχνης του δρόμου στην Ευρώπη» και συμβάλλει στην κοινωνική κατασκευή της ως ένα «τρέντι» και «εναλλακτικό» τουριστικό προορισμό.
Τι ρόλο παίζει η πολιτική παρέμβαση στο πλαίσιο τέτοιων αλλαγών; Πώς μπορεί να αντισταθεί στις δυνάμεις που επιχειρούν να αφομοιώσουν τις παρεμβάσεις, καθιστώντας τες μέρος ενός αισθητικοποιημένου και εμπορευματοποιημένου τοπίου;
Η «βρωμιά» και οι «μουτζούρες» στους τοίχους δεν μπορούν παρά να αποτελούν μικρές αντιστάσεις στην αισθητικοποίηση της πόλης, που θέλει την Αθήνα μια τουριστικοποιημένη και «καθαρή» «πρωτεύουσα της τέχνης του δρόμου». Οι πολιτικές παρεμβάσεις, όμως, όπως τα κομμάτια που σχολιάζονται στο βιβλίο, εκφράζουν αντιστάσεις γιατί, πέρα από το «λέρωμα» των τοίχων, αποτελούν μέρος ευρύτερων κινημάτων και διεκδικήσεων. Έτσι, καταφέρνουν να δημιουργήσουν τις συνθήκες ανάπτυξης κριτικής, λόγων και συζητήσεων, που υποσκάπτουν τους κυρίαρχους λόγους στη δημόσια σφαίρα, τροφοδοτώντας με εικόνες και νοήματα το φαντασιακό της πολιτικής διεκδίκησης. (Π. Καραθανάσης)
