19 Αυγούστου 2025 – Παγκόσμια ημέρα φωτογραφίας | Τεχνητή νοημοσύνη: το νέο ήθος (και η ηθική) στη φωτογραφία
Γράφει ο Κωστής Αργυριάδης
Ξεκίνησα από φιλμ, με το αγαπημένο σε πολλούς Kodak tri-x 400 και στην πορεία αφού πειραματίστηκα από pinhole μέχρι φωτογράμματα στο σκοτεινό, ακολούθησα την ψηφιακή τεχνολογία. Τώρα πια έχω μια μικρή mirrorless για το δρόμο και μια πιο μεγάλη για τα υπόλοιπα.
Όταν ήρθε το ΑΙ δεν χάρηκα καθόλου, όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες μεγάλες αλλαγές. Νόμιζα ήρθε το τέλος της ανθρώπινης δημιουργίας. Τώρα νιώθω, χωρίς να δηλώνω φανατικός υπέρμαχος του ΑΙ πως η δημιουργική ικανότητα του ανθρώπου είναι ακόμη στην πολύ αρχή της, παρά στο τέλος της.
Εμείς οι φωτογράφοι θεωρούμε, αυτόνομα και πολύ όμορφα, ότι κάνουμε κάτι μαγικό με αυτήν την ενασχόλησή μας. Είτε η μαγεία του σκοτεινού θαλάμου, είτε η άγρα της κάθε φωτογραφίας αποτελεί μια τελετουργία. Υπάρχει σίγουρα κάτι μαγικό.
Μαγικό είναι και να μετουσιώνεις τον λόγο σου σε εικόνα. Είναι, για μένα, ένα είδος δημιουργίας. Ίσως να είναι περισσότερο εργαλειακή η δημιουργία του ΑΙ, ίσως για πολλούς να είναι “ντεγκαβλέ” το να κάθεσαι μπροστά σε μια οθόνη και να φτιάχνεις εικόνες. Δεν αντιλέγω. Υπάρχει όμως χώρος για ολ@, η τέχνη είναι οικουμενική και ο χρόνος μας σε αυτόν τον κόσμο περιορισμένος, οπότε εγώ θα εκμεταλλευτώ κάθε πιθανό μέσο για να δημιουργήσω χωρίς τέλος. Για παράδειγμα θα αρχίσω ζωγραφική τον Σεπτέμβριο. Δεύτερο παράδειγμα θα επενδύσω κάποιο χρόνο να μελετήσω εις βάθος το ΑΙ. Δεν διαχωρίζω καμία τέχνη από την άλλη, όλα είναι ενιαία αν έχεις κάτι στο μυαλό σου και πιστεύεις ότι πρέπει να διατυπωθεί με κάποιον τρόπο. Βίντεο, ζωγραφική, φωτογραφία, ΑΙ, ποίηση, κ.ο.κ.
Κωστής Αργυριάδης
Ας χωρίσουμε χοντρικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες την ενασχόληση με το ΑΙ και τη φωτογραφία. Πρώτον, η χρήση του για εικόνες που μπορούμε να κάνουμε και μόνοι μας και δεύτερον στις εικόνες που δεν θα γινόταν χωρίς αυτό το μέσο.
Όσον αφορά το πρώτο, δεν είμαι ο πρώτος και ελπίζω να μην είμαι ο τελευταίος που λέει ότι στην τέχνη τα πάντα επιτρέπονται, το κάθε μέσο, ο κάθε τρόπος έκφρασης. Μην ξεχνάμε πως χωρίς εμάς δεν θα υπήρχαν ποτέ τα δημιουργήματα μας, όποια και αν είναι αυτά. Δεν μιλάω και δεν διαχωρίζω εδώ κάποιες απλές εικαστικές προσπάθειες ενός νέου (σε φωτογραφική ηλικία) ασχολούμενο με το ΑΙ με κάποιο ολοκληρωμένο project κάποιου μεγαλύτερου. Δεν βρίσκω κάτι λάθος, ούτε απαιτώ από κανέναν φωτογράφο να μου δείξει κάτι “με τα χεράκια του” μου αρκεί να φτάνει κάποιος σε ένα όμορφο, άρτιο αποτέλεσμα που τον ικανοποιεί. Εξάλλου δεν έχουμε όλοι το θάρρος να βγάλουμε τα πορτραίτα που ονειρευόμαστε, τα γυμνά, τα street, τα απαγορευμένα, ούτε έχουμε όλοι τα χρήματα για μακρινά ταξίδια. Όλα αυτά γίνονται, αν θέλει κανείς, και αυτό είναι σημαντικό, και με τη χρήση ΑΙ. Δεν αντικαθιστά την φωτογραφία, προτείνει έναν ακόμη τρόπο. Δεν θα σταματήσουν να υπάρχουν φωτογράφοι με ψηφιακές μηχανές, όπως δεν σταμάτησαν να υπάρχουν οι φωτογράφοι που βγάζουν ακόμη με φιλμ.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος: προσωπικά ασχολούμαι εδώ και καιρό με την Αποκάλυψη του Ιωάννη και την χώρα των ονείρων. Πέρα από τον γραπτό λόγο που μπορεί να εντυπώσει κάτι τέτοιο, στον εικαστικό χώρο θα είχα τρομερά προβλήματα να το δημιουργήσω .Δεν ξέρω, (δεν μπορώ να αναγνωρίσω) αν το θέμα μου προέκυψε επειδή μπορώ λόγω ΑΙ να ασχοληθώ, ή είχα την ιδέα από πριν. Δεν με αφορά. Το θέμα μου εδώ είναι ότι μπορούμε πια να προσεγγίζουμε θέματα που πριν θα ήταν αδύνατον εικαστικά, ή τουλάχιστον παρά πολύ δύσκολα.
Μιλώντας με τον επιμελητή Alejandro Castellote για το ΑΙ μου είπε ξεκάθαρα: “Είναι ένα ακόμη εργαλείο, απόλυτα αποδεκτό”.
Κωστής Αργυριάδης
Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι το μέτρο και η τιμιότητα με την οποία χρησιμοποιείται το κάθε μέσο είναι αυτό που κάνει τη διαφορά και θριαμβεύει. Στο τελευταίο project μου για την Ιθάκη (1000 days of return) χρησιμοποίησα εικόνες από ψηφιακή μηχανή και εικόνες από ΑΙ σε μια αναλογία περίπου 1:1. Οπότε εδώ το ΑΙ βοήθησε στο τέλος του project να καλύψει κάποια «κενά» που είχε το project και που συνήθως τα αναγνωρίζουμε προς το τέλος του.
Εν κατακλείδι, η τέχνη, όπως έλεγε ο Δημήτρης Μυταράς, είναι μια απάντηση σε μια ερώτηση που δεν έγινε. Επίσης τα πάντα πάντοτε αλλάζουν, εκτός ίσως από το ίδιο το νόημα της τέχνης. Δεν γεννηθήκαμε με μια φωτογραφική μηχανή στο χέρι, ούτε η πρώτη μας λέξη ήταν prompt. Απλά αυτοί οι οποίοι νιώθουν ότι υπηρετούν την τέχνη ξέρουν ότι δεν υπάρχει καιρός για διαφωνίες , ούτε υπάρχει «εγώ» στην τέχνη. Με ειλικρίνεια, καλή θέληση και μεγάλες δόσεις έμπνευσης μπορούν να γίνουν πολλά όμορφα πράγματα. Το ΑΙ είναι ένα ακόμη εργαλείο όπως είναι το μαχαίρι, μπορεί να σκοτώσει, μπορεί να αλείψει βούτυρο. Ας μην είμαστε αρνητικοί, ας βοηθάμε ο ένας τον άλλον φωτογράφο με τις σκέψεις και τις πράξεις μας και ας είμαστε πάντα σε εγρήγορση και σκεπτικοί απέναντι στους κανόνες και στην τεχνολογία.
Κωστής Αργυριάδης
Φωτογράφος
