Η σοβαρότητα του παιχνιδιού (αντιθέσεις στην φωτογραφία)
Η ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ
(αντιθέσεις στην φωτογραφία)
Γράφει ο Κώστας Μασσέρας
Η φωτογραφία είναι ένα παιχνίδι το οποίο αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα από τον ερασιτέχνη φωτογράφο που ακολουθεί τον βασικό της κανόνα, την αληθοφάνεια. Λέει ψέματα (ή λέει ένα μέρος μόνο της αλήθειας) είτε αποκρύπτοντας το προφανές είτε συνδυάζοντας ετερόκλητα στοιχεία, τεμαχίζοντας αυθαίρετα κομμάτια της πραγματικότητας, δημιουργώντας έτσι ένταση, έκπληξη, χιούμορ, μυστήριο, ερωτηματικά, ποίηση. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι οπτικό και όχι ψηφιακή κατασκευή. Είναι διαφορετικό να σέβεσαι το μέσο που χρησιμοποιείς οπτικοποιώντας με άποψη τον κόσμο που σε περιβάλει και άλλο να χρησιμοποιείς σαν εικαστικός την φωτογραφία σαν μέρος ενός έργου μικτής τεχνικής.
Η σοβαρότητα του παιχνιδιού δεν εμποδίζει, από την άλλη, τον φωτογράφο να δείχνει μια αγάπη για την ίδια την διαδικασία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι περιφέρει ασκόπως την μηχανή του φωτογραφίζοντας τα πάντα. Η ματιά του έχει την διακριτική κριτική ενός σχολιαστή της πραγματικότητας. Η διαδικασία είναι σημαντική σαν ευχάριστη πνευματική ασχολία, σαν αυτοανάλυση∙ όμως στο πίσω μέρος του μυαλού, υπάρχει πάντα το αποτέλεσμα. Θα δώσω ένα παράδειγμα: ποιός θα αγόραζε ένα αυτοκίνητο μόνο για την οδήγηση ή το ταξίδι χωρίς να τον ενδιαφέρει ο προορισμός; Θα τον ευχαριστούσε να οδηγεί γύρω από το τετράγωνο του σπιτιού του ή να ταξιδεύει συνεχώς χωρίς να φτάνει κάπου; Το αποτέλεσμα είναι αυτό που θα του δώσει την χαρά και το κίνητρο να συνεχίσει να δημιουργεί.
Οι φωτογράφοι που διαχωρίζουν την διαδικασία από το αποτέλεσμα, ρίχνοντας το βάρος σε ένα από τα δύο, ή δεν πιστεύουν στις ικανότητές τους και στην φωτογραφία ως τέχνη ή απελπίζονται εύκολα αγνοώντας ότι χρειάζεται δουλειά, υπομονή και επιμονή για να φτάσουν στο επιθυμητό επίπεδο.
Κώστας Μασσέρας
Η φαντασία και η πραγματικότητα
Η πρώτη ύλη της φωτογραφίας είναι η πραγματικότητα που πρέπει να μεταμορφωθεί και, ακριβώς γι’ αυτό, ο φωτογράφος χρειάζεται να χρησιμοποιήσει την φαντασία του. Χάρη σ’ αυτήν, οι επιρροές του από τις φωτογραφίες που θαυμάζει, από τα έργα στις άλλες τέχνες, αλλά και τις βιωματικές του εμπειρίες θα αναδυθούν και θα ενσωματωθούν στην εικόνα του.
Αλλά και χάρη σ’ αυτήν, θα επιλέξει τις φωτογραφίες εκείνες που αναφέρονται στις πηγές έμπνευσής του. Η φαντασία όμως έχει ακόμα έναν ρόλο: τον ρόλο της προαπεικόνισης μιας μελλοντικής φωτογραφίας. Είναι οι εικόνες που μας έχουν “στοιχειώσει”, αυτές που κυνηγάμε με εμμονή, που κάποτε ίσως τις πλησιάσαμε αλλά αποτύχαμε να τις ολοκληρώσουμε και θα τις βρούμε, ελπίζουμε, μπροστά μας στο μέλλον.
Κώστας Μασσέρας
Η κοινωνικότητα -επικοινωνία- μοναχικότητα
Το επιθυμητό είναι η επικοινωνία του δημιουργού με τον θεατή μέσω του έργου του, μέσω του έργου εκείνου που θα συγκινήσει τον θεατή, θα εξάψει την φαντασία του, θα του ανασύρει προσωπικές μνήμες, σκέψεις και συναισθήματα. Την επικοινωνία αυτή θα την ονόμαζα εσωτερική. Όποια άλλου είδους εξωτερική επικοινωνία με αφορμή το έργο θα λειτουργεί σαν δευτερεύουσα προσέγγιση και πάντως χωρίς το ειδικό βάρος της πρώτης. Οι ομιλίες, τα κείμενα, οι κριτικές, διάφορες λεκτικές ερμηνείες λίγο βοηθούν στην κατανόηση και την προσέγγισή του.
Είναι γνωστό ότι η φωτογραφία είναι μοναχική διαδικασία που απαιτεί συγκέντρωση, παρατηρητικότητα, πνευματική εγρήγορση. Η παρουσία ενός άλλου στην φωτογράφιση, όσο διακριτική κι αν είναι, αποδιοργανώνει και λειτουργεί διαλυτικά.
Ο φωτογράφος χρειάζεται την κοινωνική επαφή, τις απόψεις των φίλων του και του δασκάλου του, όσων σέβεται και αγαπάει. Η επαφή αυτή, που έρχεται μετά την βιωματική εμπειρία της διαδικασίας, είναι απαραίτητη για να μην κουραστεί από τα αναπόφευκτα αδιέξοδα που θα συναντήσει.
Κώστας Μασσέρας
