Μιχάλης Πουλάς: "Μια απεριόριστη περίμετρος διαχωρίζει τον χώρο εκείνων που απολαμβάνουν ακόμα τα προνόμια μιας κοινωνίας και εκείνων που βρέθηκαν βίαια απ’ έξω"

Μιχάλης Πουλάς: “Μια απεριόριστη περίμετρος διαχωρίζει τον χώρο εκείνων που απολαμβάνουν ακόμα τα προνόμια μιας κοινωνίας και εκείνων που βρέθηκαν βίαια απ’ έξω”

Κέλλυ Ανδρεάδη 24 Απρ 2018 Συνεντεύξεις

“I make pictures in order to ease the pain and fear of death…” Στην κοινότυπη ερώτηση «γιατί φωτογραφίζεις;» αυτή είναι η πιο τρυφερή απάντηση που έχω διαβάσει. Έτσι, λοιπόν, έγινε η αρχή; Κι είναι ακόμα έτσι;

Φωτογραφίζω από τα 13 μου χρόνια και ο λόγος που ξεκίνησα, πέρα από τη γοητεία των φωτογραφικών μηχανών, των υλικών και της όλης διαδικασίας, ήταν βιοποριστικός. Μεγαλώνοντας ανακάλυψα ότι, όταν κάνω εικόνες χωρίς να υπάρχει πελάτης, χωρίς να εμπλέκονται χρήματα, οι λόγοι είναι κυρίως αυτοί.

Michalis Poulas – Infinite Perimeter

Michalis Poulas – Infinite Perimeter

Σε γνώρισα μέσα από το τελευταίο και εξελισσόμενο project Infinite Perimeter, που αποπνέει – χάρη στις λιτές γραμμές, τις ανοιχτές θάλασσες και τους γαλάζιους ουρανούς – μια καθαρότητα μυαλού, κι αυτές είναι δυο λέξεις που πουθενά αλλού στην δουλειά σου δεν βρίσκουν θέση. Από το Out of Me και το ακόμα πιο πρόσφατο 18 ως τώρα, τι ήταν αυτό που μεταμόρφωσε τόσο ριζικά το ύφος σου; Και πώς ξέφυγες από το ασπρόμαυρο; (άραγε ξέφυγες;)

Δε προσπάθησα να ξεφύγω από το Α/Μ. Αυτές οι δύο δουλειές είναι διαφορετικές ως προς το περιεχόμενο, αλλά και αισθητικά. Είναι άλλοι οι στόχοι της κάθε σειράς και τελικά αν η μια είναι Α/Μ και η άλλη χρώμα είναι η μικρότερη διαφορά τους. Το 18 είναι μια διαδικασία ενδοσκόπησης, συναισθηματικής αναπαράστασης παρελθόντος χρόνου, που έγινε με ψηφιακή κάμερα και ένα συγκεκριμένο φακό. Το Infinite Perimeter ξεκίνησε το 2014. Θέλοντας να ασχοληθώ με το χρώμα, ξέθαψα μια τηλεμετρική μεσαίου φορμά κάμερα, που ένας πελάτης μού έκανε δώρο. Είναι μια Plaubel Makina 67, που έχει σχεδόν την ίδια ηλικία με εμένα. Πειραματίστηκα και είδα ότι τα φιλμ, η ίδια η κάμερα και οι περιορισμοί της επέβαλαν έναν άλλο τρόπο δουλειάς. Το περιεχόμενο άρχισε να διαφαίνεται στο πρώτο edit, μετά από 8 – 10 μήνες. Το Ιnfinite Perimeter, ενώ εμπεριέχει στοιχεία ντοκουμέντου, βασίζεται περισσότερο στις αναγωγές, μεταφορές για να φτάσει στον σκοπό του.

Michalis Poulas – 18

Στο 18, αν και κυριαρχεί η τρυφερή παρουσία της οικογένειάς σου, τελικά, εξαιτίας των τεχνικών χαρακτηριστικών (θολά πορτρέτα, έντονο κοντράστ, καμμένα λευκά, σκληρό μαύρο…) μεταδίδονται στον θεατή συναισθήματα που ταιριάζουν στην απώλεια, τη φυγή, τη ματαίωση. Το θέμα καθεαυτό ή το επιδιωκόμενο μήνυμα μιας φωτογραφίας σού υπαγορεύουν τις τεχνικές αποφάσεις;

Στο 18 χρησιμοποιώ τα πρόσωπα της οικογένειάς μου και ιδίως τον γιο μου, για να αναπαραστήσω τη δική μου παιδική ηλικία, η οποία είχε αυτά τα συναισθήματα που αναφέρεις (φυγή, ματαίωση, απώλεια). Το Α/Μ εδώ βοηθάει στο να αναφερθώ σε έναν χρόνο και σε μια κατάσταση, η οποία δεν υπάρχει ως γεγονός, παρά ως συναίσθημα. Έτσι κι αλλιώς το Α/Μ είναι ακόμα περισσότερο εκτός πραγματικότητας, οπότε εξυπηρετεί και απλοποιεί τη διαδικασία μένοντας στην ουσία και δεν έχω και όλες τις δυσκολίες και τους περιορισμούς του χρώματος.

Michalis Poulas – 18

“Εν δυνάμει πρόσφυγες είμαστε όλοι”, γράφεις στo fb. Οι πρωταγωνιστές του Infinite Perimeter μοιάζουν με φιγούρες παράταιρες, που δεν καταφέρνουν ούτε στο περιορισμένο περιβάλλον του κάδρου τους να «ανήκουν», υλοποιώντας έτσι αποτελεσματικά την κεντρική θεματική ιδέα του project σου, που εν τέλει αφορά την ανθρώπινη μοναξιά. Εκκινεί από προσωπικό βίωμα αυτή η προσέγγιση; Αποτελεί ίσως τη δική σου “κατάθεση” στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα της προσφυγιάς, της μετανάστευσης, της κοινωνικής απομόνωσης;

Ωραία το θέτεις. Ο καπιταλισμός και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόζονται και κερδίζουν συνεχώς έδαφος τα τελευταία χρόνια, αφήνουν εκτός κάδρου όλο και περισσότερο κόσμο. Άνθρωποι μένουν χωρίς πρόσβαση σε δομές υγείας, μακριά απο αξιοπρεπή παιδεία, χωρίς δικαίωμα στο όνειρο, χωρίς ασφάλεια, σε εμπόλεμες ζώνες, παίρνουν το δρόμο της ματανάστευσης, αναζητώντας ζωή, αξιοπρέπεια και δουλειά. Την ίδια στιγμή οι οικονομικές ελίτ κάθε χώρας, που συντελούν σε αυτή την επίθεση, πουλάνε όνειρα και ελπίδες, ότι όλοι μπορούν με σκληρή δουλειά να γίνουν πλούσιοι και, αν δεν τα καταφέρνουν, φταίνε αποκλειστικά και μόνο οι ίδιοι και οι λάθος επιλογές τους. Όχι οι συνθήκες. Στην Ελλάδα το βιώνουμε πολύ άγρια όλο αυτό τα τελευταία χρόνια. Αυτές οι σκέψεις με οδήγησαν στον τίτλο του project. Διαβάζοντας για το διάσημο φράκταλ του Helge Von Koch (https://en.wikipedia.org/wiki/Koch_snowflake), όπου παρουσιάζει ένα σχήμα που η περίμετρός του μπορεί να εκτείνεται στο άπειρο, ενώ το εμβαδόν του να παραμένει αμετάβλητο, βρήκα ομοιότητες σχηματικές με την κατάσταση που περιέγραψα πριν. Μια περίμετρο, που διαχωρίζει έναν πολύ συγκεκριμένο χώρο: εκείνων που απολαμβάνουν ακόμα τα προνόμια μιας κοινωνίας και εκείνων που βρέθηκαν βίαια απ’ έξω.

Helge Von Koch curve

Σέβομαι, κι ακόμα πιο πολύ θαυμάζω, την απόφασή σου να μιλήσεις ανοιχτά – και μάλιστα και στο site σου – για την περιπέτεια της εξάρτησής σου, αλλά και για την σύνδεση αυτής της περιόδου της ζωής σου με την φωτογραφική σου πορεία. Δεν μπορώ, ωστόσο, να αποφύγω την παρατήρηση ότι η αποκάλυψη αυτού του στοιχείου μεταβάλλει άρδην τον τρόπο θέασης του έργου σου: προσωπικά, ενώ αρχικά κοίταζα αποκλειστικά τις φωτογραφίες σου, μετά από αυτή την πληροφορία, άρχισα να αναζητώ περισσότερο τον άνθρωπο πίσω από αυτές. Δεν ανησυχείς μήπως τελικά αυτό αδικεί τη δουλειά σου, επιτρέποντας την εμπλοκή άσχετων συναισθημάτων, προσωπικών βιωμάτων, ακόμα και ηθικών αρχών του θεατή;

Θεωρώ ότι πρέπει να είμαι έντιμος και ειλικρινής απέναντι στον εαυτό μου και έπειτα στον θεατή. Το γιατί έγιναν αυτές οι εικόνες είναι απαραίτητο να απαντηθεί.

Michalis Poulas – Out Of Me

Έχεις επανειλημμένα φιλοξενηθεί και διακριθεί σε ξένα φωτογραφικά μέσα και συμμετέχεις στην έκθεση About Me, στη Ρώμη (4 – 30 Απριλίου 2018). Επηρεάζει η γεωγραφική ταυτότητα της φωτογραφίας το ταξίδι της εκτός συνόρων; Η παρουσία στοιχείων της προέλευσής της (σαν αυτά που συναντάμε διαρκώς στο Infinite Perimeter) περιπλέκει την επικοινωνία του μηνύματός της ή μέρος της επιτυχίας της είναι ακριβώς να κατορθώσει να υπερβεί τέτοια εμπόδια στον διάλογό της με τον εκάστοτε θεατή;

Ο τόπος στο Infinite Perimeter, αν και έχει σαφή μορφολογικά χαρακτηριστικά, είναι εννοιακά και γεωγραφικά απεριόριστος. Οι θάλασσες και οι ακτές, αν και βρίσκονται στη Κρήτη, δεν κάνουν για τον ΕΟΤ, τα βουνά δεν είναι παρά ένας σωρός από άμμο, ένα γιαπί τσιμεντένιο κουφάρι είναι το ίδιο και στην Αμερική και αυτές οι εικόνες, εν τέλει, θα μπορούσαν να γίνουν παντού.

Michalis Poulas – Infinite Perimeter

Πιστεύεις ότι η φωτογραφία σαν μέσο έκφρασης θα σε “έβρισκε” ακόμα και αν δεν είχες από νωρίς – λόγω της επαγγελματικής ενασχόλησης του πατέρα σου – εύκολη πρόσβαση σε τεχνικά μέσα και πληροφορίες γύρω από αυτή;

Δεν έχω ιδέα τι θα συνέβαινε, αλλά νιώθω τυχερός για τη συνάντησή μου με τον κόσμο της φωτογραφίας, δεν μπορώ πια να φανταστώ τον εαυτό μου έξω από αυτόν.

Michalis Poulas – Infinite Perimeter

Βλέποντας ξανά και ξανά τις φωτογραφίες σου συνειδητοποίησα μια αίσθηση που επαναλαμβάνεται κάθε φορά: δεν φαντάζομαι ήχους… Δεν μπορώ να «ακούσω» ούτε τον παφλασμό των κυμάτων σε όσες από αυτές είναι στη θάλασσα… Ίσως επειδή η εικόνα είναι καθηλωτική και δεν αφήνει χώρο – ή επειδή δεν χρειάζεται καμία υπόκρουση. Μιχάλη, τι ήχο έχουν οι φωτογραφίες σου, ποια μουσική;

Η μουσική είναι πάντα εκεί. Ωστόσο, δεν θα ήθελα να βάλω σε ράγες τις εικόνες. Ένα τραγούδι που ίσως ακούγεται συχνότερα είναι από τον Neil Young το μουσικό θέμα της ταινίας Dead Man του Jim Jarmusch.