Γιώτα Εφραιμίδου – Πιστεύω πως η φωτογραφία είναι τρόπος να είσαι παρών στον κόσμο.
Η φωτογραφία είναι σκέψη ή παρατήρηση;
Η φωτογραφία είναι μια ισορροπία ανάμεσα στη σκέψη και την παρατήρηση. Η παρατήρηση είναι η πρώτη ύλη — το βλέμμα που συλλαμβάνει τη στιγμή, το φως, τη λεπτομέρεια. Η σκέψη, όμως, είναι το φίλτρο: καθορίζει τι αξίζει να κρατηθεί, πώς θα πλαισιωθεί, και κυρίως γιατί. Η παρατήρηση είναι το ένστικτο, η σκέψη είναι το νόημα. Θα έλεγα ότι είναι αλληλένδετες.
Πιστεύω πως η φωτογραφία είναι τρόπος να είσαι παρών στον κόσμο. Η παρατήρηση σου επιτρέπει να βρίσκεσαι πραγματικά στη στιγμή, ενώ η σκέψη σου δίνει τη δυνατότητα να της δώσεις βάθος και διάρκεια.
Γιώτα Εφραιμίδου
Όταν παρατηρείς φωτογραφίες άλλων τις απολαμβάνεις με τις αισθήσεις σου ή μπαίνεις σε μια λογική διεργασία να τις αναλύσεις τεχνικά;
Όταν παρατηρώ φωτογραφίες άλλων, λειτουργώ κυρίως ενστικτωδώς. Το πρώτο πράγμα που με ενδιαφέρει είναι το συναίσθημα — αυτό που μου γεννά η εικόνα, πριν καν μπω σε οποιαδήποτε τεχνική ανάλυση. Θέλω να νιώσω τι μου λέει, τι μου ψιθυρίζει. Αν με σταματήσει, αν με κάνει να σκεφτώ, να συγκινηθώ ή να ταξιδέψω, τότε η φωτογραφία έχει ήδη πετύχει τον σκοπό της.
Η τεχνική —καδράρισμα, φωτισμός, επεξεργασία— έρχεται για μένα στο τέλος. Είναι το τελευταίο κομμάτι που κοιτάζω, καμιά φορά δε το κοιτάζω και καθόλυ, όχι γιατί δεν έχει σημασία, αλλά γιατί πιστεύω πως χωρίς συναισθηματική αλήθεια, ακόμη και η πιο “σωστή” φωτογραφία μένει κενή. Στη φωτογραφία λειτουργώ κυρίως με το ένστικτο· εκεί πιστεύω πως γεννιέται η αλήθεια της εικόνας.
Γιώτα Εφραιμίδου
Σύμφωνα με τη Susan Sontag “Όταν φωτογραφίζουμε, οικειοποιούμαστε εκείνο που φωτογραφίζουμε. Θέτουμε εαυτούς σε μια τέτοια σχέση με τον κόσμο ώστε μας δημιουργείται η εντύπωση ότι διαθέτουμε γνώση – και συνεπώς εξουσία”. Τι θέση έχει ο Άνθρωπος στις φωτογραφίες σου; Τι σε εμπνέει σε έναν άνθρωπο και θέλεις να τον φωτογραφίσεις; Τι σχέσεις δημιουργούνται;
Ο άνθρωπος για μένα στη φωτογραφία δεν είναι απλά ένα θέμα, αλλά μια ζωντανή παρουσία — μια αυλή ψυχής που προσπαθώ να νιώσω και να αποτυπώσω. Δεν με ενδιαφέρει μόνο η εικόνα του, αλλά το συναίσθημα που εκπέμπει, η ενέργεια που φέρει μαζί του, η αύρα που δημιουργεί γύρω του. Τα μάτια του, η επικοινωνία που αναπτύσσουμε τη στιγμή εκείνη, είναι το κλειδί για να ανοίξει η ιστορία που θέλει να πει.
Κάθε άνθρωπος με εμπνέει διαφορετικά. Κάποιες φορές είναι ένα αυθόρμητο χαμόγελο που μαγεύει και καθαρίζει την ατμόσφαιρα, άλλες μια στιγμή σιωπής, μια ματιά που κουβαλά μια ιστορία ανείπωτη. Μερικές φορές με εμπνέουν οι καταστάσεις γύρω, μια λεπτομέρεια πάνω του, ένα φως ή μια σκιά που μεταμορφώνει τη στιγμή.Σίγουρα, όμως, δεν με ενδιαφέρει η τελειότητα — πιστεύω πως η αλήθεια βρίσκεται στις ατέλειες, στις αυθόρμητες εκφράσεις και στην αληθινή στιγμή που ξεφεύγει από το τέλειο. Εκεί βρίσκεται η γοητεία, στο απρόσμενο, στο αυθεντικό, στο ότι κάθε φορά πρέπει να είσαι παρών, να αφουγκραστείς τον άλλον, να σε αφήσεις να σε οδηγήσει.
Δεν προσπαθώ να “κατέχω” ή να “ελέγξω” τον άνθρωπο που φωτογραφίζω· αντίθετα, θέλω να δημιουργήσω μια σχέση εμπιστοσύνης και σεβασμού, όπου η αλήθεια του μπορεί να λάμψει χωρίς φίλτρα. Είναι μια συνάντηση ψυχών μέσα από το φακό, όπου ο καθένας αφήνει κάτι από τον εαυτό του και μαζί φτιάχνουμε μια εικόνα που ξεπερνά το απλό στιγμιότυπο.
Γιώτα Εφραιμίδου
Υπάρχει κάποιο κυρίαρχο στοιχείο στο ανθρώπινο σώμα που σε ελκύει να το αποτυπώσεις ; Πώς εστιάζεις σε αυτό ;
Δεν υπάρχει για μένα ένα σταθερό, κυρίαρχο στοιχείο στο ανθρώπινο σώμα που πάντα με ελκύει. Κάθε φορά είναι διαφορετικά — εξαρτάται από τον άνθρωπο που έχω απέναντί μου και την ιστορία που θέλει να πει μέσα από το σώμα του.
Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι η ειλικρίνεια στο βλέμμα· τα μάτια λένε τόσα πολλά και συχνά κρύβουν αυτό που δεν εκφράζεται με λόγια. Πολύ συχνά με μαγνητίζουν οι κινήσεις, τα χέρια, η στάση του σώματος — όλα αυτά που σωματοποιούν την ιστορία και τα συναισθήματα του ατόμου.
Προσπαθώ να εστιάσω σε ό,τι εκφράζει την αλήθεια του κάθε ανθρώπου, στο πώς το σώμα του γίνεται γλώσσα, πώς αφηγείται το δικό του μοναδικό ταξίδι. Αυτή η γνήσια έκφραση είναι που με εμπνέει και με οδηγεί όταν φωτογραφίζω.
Γιώτα Εφραιμίδου
Η φωτογραφία είναι ένστικτο ή τεχνική;
Για μένα η φωτογραφία είναι η αρμονική συνύπαρξη ένστικτου και τεχνικής. Το ένστικτο είναι αυτό που με οδηγεί στην πρώτη στιγμή, η εσωτερική ανάγκη να «παγώσω» κάτι που νιώθω έντονα. Είναι η καρδιά της εικόνας.
Η τεχνική, από την άλλη, έδωσε την ώθηση να αποτυπώσω καλύτερα αυτά που ήθελα — είναι το εργαλείο που στηρίζει και αναδεικνύει το συναίσθημα και την έμπνευση. Χρειάζονται και τα δύο, όμως πιο πολύ το ένστικτο, το μεράκι και η δουλειά δίνουν την αυθεντικότητα και τη ζωή στη φωτογραφία.
Είναι αλληλένδετα, αλλά πάντα το ένστικτο κρατά τον κυρίαρχο ρόλο, γιατί χωρίς αυτό, η εικόνα χάνει το βάθος και την ψυχή της.
Γιώτα Εφραιμίδου
Ποιες εικόνες σε προκαλούν αυθόρμητα να τις αποτυπώσεις σε φωτογραφία;
Αυτό που με προκαλεί αυθόρμητα να αποτυπώσω είναι κυρίως ιστορίες ανθρώπων — στιγμές από την καθημερινότητα, συχνά στο δρόμο ή ακόμα και στο δικό μου χώρο. Με συναρπάζει το πώς κάθε άνθρωπος φέρει τη δική του μοναδικότητα και το πώς αυτή η διαφορετικότητα δημιουργεί την όμορφη, αληθινή συνύπαρξη γύρω μας.
Παράλληλα, με ελκύουν και ορισμένα τοπία ή οικισμοί, αν και πλέον τα φωτογραφίζω σπάνια. Εκεί εστιάζω στη διαφορετικότητα που υπάρχει μέσα στις γειτονιές, στα χρώματα που διαφέρουν, στις κουλτούρες που συνυπάρχουν. Κάθε γωνιά έχει τη δική της ταυτότητα και ιστορία, και μέσα από αυτά τα τοπία προσπαθώ να αποτυπώσω την πλούσια πολυμορφία της ζωής.
Είτε πρόκειται για ένα σοκάκι, είτε για ένα νησί, είτε για έναν άνθρωπο — ανεξαρτήτως ηλικίας — η ουσία για μένα είναι η μοναδικότητα και η αλήθεια που φέρνει ο καθένας, μέσα από τη διαφορετικότητά του.
Γιώτα Εφραιμίδου
Ποιο θέμα προτιμάς να φωτογραφίζεις και γιατί. Είναι πάντα το ίδιο ή αλλάζει ανάλογα με τη συνθήκη, τον χρόνο, τη διάθεση;
Η φωτογραφία που δημιουργώ αλλάζει συχνά ανάλογα με τη διάθεση και τις συνθήκες που βιώνω. Υπήρξαν στιγμές στη ζωή μου που οι εικόνες που έβγαζα ήταν πολύ διαφορετικές — αντανακλούσαν άλλες ψυχολογίες και ενέργειες. Πολλές φορές αυτές οι αλλαγές γίνονταν αυθόρμητα, χωρίς να το καταλαβαίνω, και ίσως αυτό είναι το πιο όμορφο κομμάτι της φωτογραφικής διαδικασίας.
Δεν θα ήθελα ποτέ η φωτογραφία μου να μένει σταθερή ή αμετάβλητη, γιατί και εγώ ως προσωπικότητα αλλάζω και εξελίσσομαι συνεχώς. Αυτό το στοιχείο της αλλαγής με εμπνέει και το εκτιμώ πολύ.
Παρ’ όλα αυτά, με ελκύουν πάντα οι ανθρώπινες ιστορίες και η διαφορετικότητα που συναντώ γύρω μου — είτε μέσα από ένα πρόσωπο, είτε μέσα από ένα τοπίο ή μια στιγμή καθημερινότητας. Κάθε φορά το θέμα που επιλέγω αντανακλά την παρούσα στιγμή, τον διάλογο που κάνω με τον κόσμο και με τον εαυτό μου.
Έτσι, η φωτογραφία μου δεν είναι ποτέ στατική, αλλά εξελίσσεται μαζί μου, με στόχο να αποτυπώσει την αλήθεια και την ουσία κάθε στιγμής.
Γιώτα Εφραιμίδου
Τελικά, ποια η σχέση σου ως φωτογράφος με τον χρόνο; Πιστεύεις ότι είναι ψευδαίσθηση;
Ο χρόνος για μένα στη φωτογραφία είναι κάτι που δεν το περιορίζω ούτε το ελέγχω. Δεν με απασχολεί το πότε ακριβώς συμβαίνει η στιγμή που φωτογραφίζω — με ενδιαφέρει να αποτυπώσω την ουσία της, κάτι που μπορεί να ξεπεράσει τα όρια του χρόνου. Η φωτογραφία έχει τη μαγεία να παγώνει μια στιγμή και να τη διατηρεί ζωντανή, όχι μόνο για μένα αλλά και για όποιον την κοιτάζει — κάνοντάς τη ταυτόχρονα παλιά και καινούρια. Έτσι, ο χρόνος γίνεται σχεδόν μια ψευδαίσθηση, γιατί η στιγμή μετατρέπεται σε κάτι διαχρονικό.
Για μένα, ο χρόνος είναι σαν ένας ήσυχος σύντροφος που αφήνει τη στιγμή να μιλήσει, χωρίς να την πιέζει ή να την περιορίζει. Και αυτή η ελευθερία μέσα στη φωτογραφία είναι που την κάνει τόσο ζωντανή και αληθινή.
Γιώτα Εφραιμίδου
Σε έχει εμπνεύσει μια φωτογραφία να σκεφτείς ή να γράψεις μια ιστορία;
Φυσικά, μια φωτογραφία μπορεί να γίνει η αφορμή για να σκεφτώ, να νιώσω και να δημιουργήσω μια ολόκληρη ιστορία — ακόμα και ένα ντοκιμαντέρ. Οι εικόνες που με αγγίζουν δεν είναι απλά στιγμές παγωμένες στο χρόνο, αλλά πηγές έμπνευσης που γεμίζουν το μυαλό μου με ερεθίσματα και ιδέες.
Πόνος ή ηδονή;
Ηδονή, την απόλαυση της στιγμής, το πάθος της δημιουργίας
Ρεαλισμός ή σουρεαλισμός;
Σουρεαλισμός, γιατί «η πραγματικότητα είναι απλώς μια ψευδαίσθηση, αν και επίμονη».
Γιώτα Εφραιμίδου
Η φωτογραφία, τέχνη ή επάγγελμα;
Είμαι ένας άνθρωπος που έκανε την τέχνη επάγγελμα — και δεν το μετάνιωσα ποτέ.
Η τέχνη στη φωτογραφία είναι η δημιουργική έκφραση, η ελευθερία να βλέπω τον κόσμο μέσα από τη δική μου ματιά με συναίσθημα και βάθος. Είναι το κομμάτι που αγγίζει την ψυχή και με γεμίζει.
Το επάγγελμα από την άλλη απαιτεί οργάνωση, συνέπεια και υπευθυνότητα, στοιχεία που διασφαλίζουν τη σταθερότητα και την αξιοπιστία στη δουλειά μου.
Πιστεύω πως η τέχνη και το επάγγελμα μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά, αλλά ταυτόχρονα διαχωρίζονται ανάλογα με τη στιγμή και τις ανάγκες. Αυτή η ισορροπία είναι που με εξελίσσει και μου επιτρέπει να προσφέρω πάντα το καλύτερο.
Γιώτα Εφραιμίδου
Ποιο ήταν το πρώτο ερέθισμα, που σε έκανε να θέλεις να ασχοληθείς με τη φωτογραφία;
Το πρώτο ερέθισμα που με ώθησε να ασχοληθώ με τη φωτογραφία ήταν η ανάγκη να αποτυπώσω τα χρώματα που έβλεπα γύρω μου — το πορτοκαλί και το μοβ του ηλιοβασιλέματος, εκείνες τις μαγικές στιγμές που μένουν ζωντανές μέσα στη μνήμη. Ήθελα να μάθω να τραβάω με φιλμ, για να μπορώ να κρατώ αυτές τις εικόνες στο σπίτι μου.
Το παιδικό μου δωμάτιο, και αργότερα το σπίτι και το στούντιο, ήταν γεμάτα από φωτογραφίες των τόπων και των στιγμών που με είχαν εντυπωσιάσει. Πάντα ήθελα τα άλμπουμ μου να είναι γεμάτα — και το μόνο που απέμενε ήταν να μάθω πώς να αποτυπώνω αυτές τις εικόνες.
Ήθελα να δραπετεύω εκεί όποτε το χρειαζόμουν, και η φωτογραφία ήταν ο μοναδικός τρόπος να το κάνω, πέρα από την ίδια την ανάμνηση — αν και, τελικά, φωτογραφία και ανάμνηση πάνε πάντα μαζί.
Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι μου στη φωτογραφία.
Γιώτα Εφραιμίδου
Μόδα, θέατρο, σινεμά και φωτογραφία. Ποιος συνδυασμός σε γοητεύει περισσότερο;
Με γοητεύουν όλα αυτά τα μέσα — μόδα, θέατρο, σινεμά και φωτογραφία — γιατί μπορούν να συνυπάρχουν και να αλληλεπιδρούν μέσα από μια κοινή αισθητική γλώσσα. Κάθε ένα έχει τη δική του δύναμη και τρόπους έκφρασης, και η σύνδεσή τους δημιουργεί μοναδικές εικόνες και συναισθήματα.
Αν έπρεπε να ξεχωρίσω, θα έλεγα ότι το σινεμά και η φωτογραφία με συναρπάζουν περισσότερο. Η κινηματογραφική ματιά προσθέτει βάθος και κίνηση στη στατική εικόνα, ενώ αυτή η αίσθηση αφήγησης μπορεί να υπάρχει και στη μόδα ή στο θέατρο, όπου η θεατρικότητα και η σκηνικότητα δίνουν άλλη διάσταση.
Η τέχνη, για μένα, είναι η συνεχής αναζήτηση και πειραματισμός. Το σημαντικό είναι να βουτάμε μέσα σε αυτά τα πεδία, να πειραματιζόμαστε χωρίς φόβο, ώστε να ανακαλύπτουμε τι πραγματικά θέλουμε να εκφράσουμε και πώς. Κάθε νέα προσέγγιση ανοίγει δρόμους και φέρνει φρέσκια έμπνευση.
Στο τέλος, η φωτογραφία γίνεται η γέφυρα που ενώνει αυτούς τους κόσμους μέσα από τη δική μου ματιά.
Γιώτα Εφραιμίδου
Ποιον θα ήθελες να φωτογραφίσεις ;
Δεν έχω σκεφτεί ποτέ κάποιον πολύ συγκεκριμένα, γιατί για μένα έχει σημασία η αύρα και ο ψυχισμός του ανθρώπου απέναντί μου — όχι το όνομα.
Αν όμως γύριζα πίσω, θα ήθελα να φωτογραφίσω σκοτεινούς και εσωστρεφείς χαρακτήρες, όπως τον Edgar Allan Poe, τη Virginia Woolf ή τη Francesca Woodman. Προσωπικότητες με βάθος, με εύθραυστη ή και ανήσυχη ψυχοσύνθεση, που θα ήθελα να προσεγγίσω μέσα από τη σιωπή της εικόνας.
Στο παρόν, με γοητεύουν άνθρωποι όπως η Marina Abramović, που κουβαλάει σώμα και μνήμη μαζί, ή η Tilda Swinton, με αυτή την αινιγματική και σχεδόν υπερβατική της παρουσία.
Με έλκει ο εσωτερικός κόσμος, το μη προφανές. Θέλω η φωτογραφία να λειτουργεί σαν πύλη — όχι απλώς να δείχνει, αλλά να αποκαλύπτει.
Γιώτα Εφραιμίδου
Γιώτα Εφραιμίδου
Γιώτα Εφραιμίδου
Γιώτα Εφραιμίδου
