Ελένη Ονάσογλου – Η φωτογραφία για μένα είναι μια συνεχής πορεία αναζήτησης, εξερεύνησης και επικοινωνίας
«Φωτογραφίες από Ένα Παρελθόν που Δεν Υπήρξε». Είναι ο τίτλος της ατομικής φωτογραφικής έκθεσής σου, που θα πραγματοποιηθεί στη Σύρο στις17 Ιουλίου. Ελένη, νοσταλγείς ένα παρελθόν, που δεν έχεις ζήσει;
Ο τίτλος αυτός αντικατοπτρίζει μια πιο φιλοσοφική προσέγγιση στη μνήμη και τον χρόνο. Δεν πρόκειται ακριβώς για νοσταλγία ενός παρελθόντος που δεν έζησα, αλλά για την εξερεύνηση των αποτυπωμάτων, των θραυσμάτων και των ιχνών που το παρελθόν αφήνει πίσω του, ακόμα κι όταν αυτά δεν είναι πραγματικά ή είναι παραμορφωμένα από τη φαντασία και το πέρασμα του χρόνου. Είναι μια προσπάθεια να φωτογραφίσω στιγμές και συναισθήματα που μοιάζουν οικεία αλλά παραμένουν ασαφή, σαν να αναζητώ κάτι που υπήρξε μόνο μέσα στο μυαλό ή στα όνειρα. Με αυτόν τον τρόπο, το παρελθόν που δεν υπήρξε γίνεται ένας καθρέφτης για τις δικές μας μνήμες και επιθυμίες.
Ελένη Ονάσογλου
«Θα ’θελα αυτήν την μνήμη να την πω… Μα έτσι εσβήσθη πια… σαν τίποτε δεν απομένει γιατί μακριά, στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια κείται…». Αυτοί οι στίχοι του Κ. Καβάφη, μου ήλθαν σαν πρώτη σκέψη βλέποντας κάποιες φωτογραφίες της επικείμενης έκθεσής σου. Η μνήμη, λοιπόν, μάρτυρας του παρελθόντος; Και η φωτογραφία σε αυτό συνηγορεί, στη διατήρηση της μνήμης …. Η λήθη όμως;
Η μνήμη είναι όντως ο μάρτυρας του παρελθόντος, αλλά και μια εύθραυστη κατασκευή που διαρκώς αλλάζει και αλλοιώνεται. Η φωτογραφία λειτουργεί σαν εφαλτήριο για τη μνήμη — ένα σταθερό σημείο αναφοράς που μπορεί να ξυπνήσει συναισθήματα και αναμνήσεις, να αναστήσει όσα μοιάζουν χαμένα. Όμως, όπως σωστά υπογραμμίζει ο Καβάφης, η λήθη είναι αναπόφευκτη. Κάποιες στιγμές σβήνουν, άλλες παραμορφώνονται ή ξεθωριάζουν με το χρόνο. Η έκθεση μου θέλει να φέρει στο φως αυτήν την αμφισημία: το πώς η μνήμη και η λήθη συνυπάρχουν, πώς η φωτογραφία πασχίζει να κρατήσει ζωντανό το παρελθόν, ακόμα κι όταν εκείνο φεύγει ή μεταμορφώνεται μέσα μας.
Ελένη Ονάσογλου
Η μνήμη είναι ατομική, νομίζω είναι μη αναπαραγώγιμη, δηλ. πεθαίνει με κάθε άτομο. Με τη σκέψη αυτής της “θνησιμότητας” της μνήμης, αξίζει να ζεις με τη μνήμη τελικά ή είναι μάταιο;
Η μνήμη, όντως, είναι βαθιά προσωπική και συνδεδεμένη με τον καθένα μας μοναδικά. Μπορεί να πεθαίνει με το άτομο, όμως αφήνει ίχνη — μέσα από τις αφηγήσεις, τις φωτογραφίες, τα αντικείμενα, ακόμα και τις επιρροές που μεταφέρονται σε άλλους. Το να ζεις με τη μνήμη δεν είναι μάταιο, γιατί η μνήμη είναι κομμάτι της ταυτότητάς μας και της πορείας μας. Είναι το νήμα που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, μας βοηθά να κατανοήσουμε ποιοι είμαστε και να δώσουμε νόημα στη ζωή μας. Αντιθέτως, η λήθη από μόνη της θα ήταν μια μορφή απώλειας, που θα καθιστούσε τα πάντα πιο φευγαλέα και χωρίς υπόβαθρο. Γι’ αυτό η μνήμη αξίζει — ακόμα κι αν είναι ατελής ή ευάλωτη.
Ελένη Ονάσογλου
«Νομίζω ότι όλη η τέχνη έχει να κάνει με τον έλεγχο, τη συνάντηση μεταξύ ελέγχου και ανεξέλεγκτου» Αυτό ισχυρίστηκε κάποτε ο Richard Avendon. Στη διάρκεια της φωτογράφισης τι ελέγχεις και τι νομίζεις αφήνεις ανεξέλεγκτο;
Η τέχνη είναι, κατά βάθος, ένας διάλογος ανάμεσα στην τάξη και το χάος, ανάμεσα στο γνωστό και το απρόβλεπτο. Στη φωτογράφιση, ο έλεγχος είναι η προσπάθεια να δώσω μορφή σε μια ιδέα, να οργανώσω το φως, τη σκιά, τη σύνθεση — να δημιουργήσω ένα πλαίσιο όπου η εικόνα μπορεί να υπάρξει. Ωστόσο, αφήνω συνειδητά χώρο στο ανεξέλεγκτο, γιατί εκεί γεννιέται, η αυθεντικότητα μιας φωτογραφίας, η στιγμή που ξεφεύγει από τα όρια της πρόθεσης. Αυτή η ισορροπία ανάμεσα στον έλεγχο και την απελευθέρωση είναι που, για μένα, ορίζει το ίδιο το νόημα της τέχνης.
Ελένη Ονάσογλου
Κάθε φορά που κοιτάζω τη δουλειά σου, παρατηρώ τα πορτρέτα σου. Δυνατά κι εκφραστικά! Νιώθω ότι τα πορτρέτα σου αφορούν περισσότερο εσένα παρά τους ανθρώπους που φωτογραφίζεις. Θεωρείς λοιπόν ότι η φωτογραφία είναι ένας τρόπος να έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας ή μας ενδιαφέρει και η επαφή με τους άλλους;
Η αλήθεια είναι πως σε κάθε φωτογραφία ψάχνω τη σύνδεση με τον εαυτό μου — το δικό μου βλέμμα προς τον κόσμο και τα πράγματα. Για μένα η φωτογραφία είναι ένας τρόπος να εκφράσω πώς εγώ αντιλαμβάνομαι και νιώθω τα πράγματα γύρω μου. Δεν είναι απλώς η εικόνα του άλλου, αλλά η αντανάκλαση του δικού μου εσωτερικού κόσμου μέσα από τον φακό. Έτσι, κάθε πορτρέτο γίνεται και μια προσωπική εξερεύνηση, μια αναζήτηση του εαυτού μου.
Ελένη Ονάσογλου
Ποιος είναι ο ρόλος του ανθρώπινου στοιχείου στις συνθέσεις σου και πώς εντάσσεται στις λήψεις σου;
Το ανθρώπινο στοιχείο στις συνθέσεις μου δεν είναι απλώς ένα αντικείμενο ή θέμα, αλλά η ψυχή και ο πυρήνας της εικόνας. Μέσα από τις μορφές και τις εκφράσεις των ανθρώπων προσπαθώ να αποδώσω συναισθήματα, ιστορίες και τις αόρατες σχέσεις που συνδέουν τον άνθρωπο με τον χώρο και το χρόνο. Η παρουσία τους λειτουργεί ως γέφυρα που φέρνει το θεατή πιο κοντά στο νόημα της φωτογραφίας, κάνοντάς τον να νιώσει μέρος αυτής της στιγμής ή αυτής της αφήγησης.
Ελένη Ονάσογλου
Ελένη Ονάσογλου
Σε ενδιαφέρει το συναίσθημα στις εικόνες σου;
Απόλυτα. Το συναίσθημα είναι η καρδιά της κάθε εικόνας για μένα. Θέλω οι φωτογραφίες μου να μην είναι απλώς οπτικές αποτυπώσεις, αλλά να μεταφέρουν μια αίσθηση, μια ατμόσφαιρα, κάτι που να αγγίζει τον θεατή σε πιο βαθύ επίπεδο. Το συναίσθημα είναι αυτό που δίνει ζωή και νόημα στην εικόνα, που την κάνει να μένει στη μνήμη και στην ψυχή.
Ελένη Ονάσογλου
Σκηνοθετείς τις φωτογραφίες σου, και μέχρι ποιο βαθμό; Πώς καθοδηγείς τους φωτογραφιζόμενους; Αναζητάς συγκεκριμένες συνθήκες για τη φωτογράφιση;
Σκηνοθετώ πάντα τις φωτογραφίες μου με προσοχή και αναζητώ συγκεκριμένες συνθήκες για να πετύχω την εικόνα που έχω στο μυαλό μου. Κάθε στοιχείο, από το φως μέχρι τη στάση του σώματος, συνθέτει την ιστορία που θέλω να αφηγηθώ. Η καθοδήγηση των υποκειμένων της φωτογράφισης είναι σαφής, γιατί θέλω να μεταφέρω με ακρίβεια το συναίσθημα και την ατμόσφαιρα που επιδιώκω.
Ελένη Ονάσογλου
Είσαι χρόνια φωτογράφος. Τι είναι αυτό που σε κινητοποιεί και σε εμπνέει ακόμα να φωτογραφίζεις; Το ένστικτο; Και αν ναι, που σε οδηγεί;
Με κινητοποιεί η ανάγκη να καταγράψω και να εκφράσω την προσωπική μου ματιά στον κόσμο — κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί μόνο με λέξεις. Το ένστικτο παίζει σημαντικό ρόλο, γιατί πολλές φορές η εικόνα γεννιέται από μια αίσθηση, μια εσωτερική ώθηση που με οδηγεί να κοιτάξω πιο προσεκτικά και να αποτυπώσω κάτι μοναδικό. Αυτό το ένστικτο με οδηγεί σε στιγμές αυθεντικότητας και ανακάλυψης, όπου η φωτογραφία γίνεται γέφυρα ανάμεσα στο εσωτερικό μου κόσμο και την πραγματικότητα γύρω μου.
Ελένη Ονάσογλου
Υπάρχουν συστατικά για την καλή φωτογραφία και αν ναι, ποια νομίζεις ότι είναι αυτά;
Πιστεύω πως η καλή φωτογραφία έχει μερικά βασικά συστατικά: πρώτα απ’ όλα η ματιά του φωτογράφου — η ικανότητα να βλέπει πέρα από το προφανές και να αποτυπώνει το συναίσθημα ή την ιστορία πίσω από την εικόνα. Έπειτα, το φως, που δίνει μορφή και ατμόσφαιρα. Και τέλος, η σύνθεση, που οργανώνει τα στοιχεία μέσα στο κάδρο με τρόπο που να υποστηρίζει το μήνυμα της φωτογραφίας. Όμως, πάνω απ’ όλα, η φωτογραφία χρειάζεται ψυχή — μια εσωτερική ανάγκη και πάθος που μεταφέρεται μέσα στην εικόνα.
Ελένη Ονάσογλου
Πότε άρχισες να ασχολείσαι με τη φωτογραφία;
Η αρχική μου ενασχόληση ήταν με τη συγγραφή, που αποτέλεσε για μένα τον πρώτο τρόπο να εξερευνήσω και να εκφράσω τον εσωτερικό μου κόσμο, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου. Μέσα από τις λέξεις προσπαθούσα να δώσω μορφή σε αφηγήσεις που υπήρχαν μέσα μου. Η φωτογραφία ήρθε στη ζωή μου ως μια φυσική συνέχεια αυτής της διαδικασίας — ένας οπτικός τρόπος να αφηγηθώ ιστορίες και να αποτυπώσω στιγμές. Για μένα, η συγγραφή και η φωτογραφία συνυπάρχουν και συμπληρώνουν η μία την άλλη, επιτρέποντάς μου να επικοινωνώ με διαφορετικές μορφές και βάθη, πάντα με στόχο να εκφράσω το αόρατο και το ανεξήγητο μέσα μου.
Ελένη Ονάσογλου
Ποιοι είναι οι φωτογράφοι που θαυμάζεις και από πού δέχτηκες επιρροές στο μέχρι τώρα έργο σου;
Αν και θαυμάζω πολλούς κλασικούς και σύγχρονους φωτογράφους, η μουσική και ο κινηματογράφος υπήρξαν για μένα οι πιο σημαντικές πηγές έμπνευσης. Από τη μουσική παίρνω τον ρυθμό, την ένταση και την αίσθηση της ροής, ενώ από τον κινηματογράφο αντλώ την ατμόσφαιρα, την αφήγηση και τη δύναμη της εικόνας να μεταφέρει συναισθήματα. Αυτές οι τέχνες με έχουν βοηθήσει να διαμορφώσω τη δική μου οπτική γλώσσα.
Ελένη Ονάσογλου
Εκθέσεις. Μουσεία. Ιδιωτικές συλλογές Ποιος είναι ο ρόλος της φωτογραφίας εκεί μέσα;
Ο ρόλος της φωτογραφίας σε μουσεία, εκθέσεις και ιδιωτικές συλλογές συχνά συζητιέται, καθώς η φωτογραφία κατείχε για πολλά χρόνια έναν πιο περιφερειακό ρόλο στην τέχνη. Ωστόσο, πιστεύω πως η φωτογραφία έχει απόλυτη θέση σε αυτούς τους χώρους, γιατί καταγράφει όχι μόνο την πραγματικότητα αλλά και την υποκειμενική ματιά του δημιουργού, την ιστορία και τα συναισθήματα που τη συνοδεύουν. Η φωτογραφία ανοίγει έναν διάλογο ανάμεσα στο έργο και το κοινό, προκαλεί σκέψεις και στοχασμούς. Έτσι, μέσα από εκθέσεις και συλλογές, μπορεί να αναδειχθεί ως μια μορφή τέχνης ισάξια με άλλες, με τη δική της φωνή και αξία.
Ελένη Ονάσογλου
Μέσα από το σημερινό φωτογραφικό process και τη δική σου προσωπική πορεία, τι προσδοκείς από τη φωτογραφία;
Από τη φωτογραφία προσδοκώ να συνεχίσει να είναι το μέσο με το οποίο εκφράζω τη δική μου ματιά και να μεταφέρω τα συναισθήματα και τις σκέψεις μου. Θέλω να δημιουργώ εικόνες που όχι μόνο αποτυπώνουν στιγμές, αλλά και αφηγούνται ιστορίες, προκαλώντας τον θεατή να σκεφτεί, να νιώσει και να ανακαλύψει. Η φωτογραφία για μένα είναι μια συνεχής πορεία αναζήτησης, εξερεύνησης και επικοινωνίας.
