Depression Era – “Ένας συλλογικός φακός στην εποχή της κρίσης”
9 χρόνια δράσης μιας εξαιρετικής κολλεκτίβας, που άφησε ένα ιδιαίτερο στίγμα στο φωτογραφικό γίγνεσθαι δεν χωράνε σε μια συνέντευξη.
9 χρόνια δράσης χωράνε όμως σε ένα τόμο για την ομάδα Depression Era.
Με αφορμή την έκδοση και παρουσίαση του βιβλίου Depression Era – “Ένας συλλογικός φακός στην εποχή της κρίσης”, το photologio προσπάθησε να προσεγγίσει μέλη της ομάδας να ξετυλίξουν μαζί την ιστορία της ομάδας, να μιλήσουν για τον σκοπό και τα επιτέυγματά της, να μιλήσουν ακόμη για το περιεχόμενο του βιβλίου και για την εικαστική εγκατάσταση που λαμβάνει χώρα στον 1ο όροφο του “Ρομάντσο” (από 15 έως 19/12/2025).
Ευχαριστούμε τα μέλη της Depression Era: Π. Φυσάκη, Π. Βοργιά, Γ. Σαλαμέ, Α. Σβορώνου, Γ. Χατζηασλάνη και τον συνεπιμελητή του βιβλίου, A. Στρέκερ, που ανταποκρίθηκαν στην πρότασή μας να μιλήσουν μαζί μας και για τον χρόνο που αφιέρωσαν σ’ αυτή τη μίνι συνέντευξη / (προσπάθεια για) παρουσίαση της Depression Era.
Depression era: Μια κολεκτίβα φωτογραφική (και όχι μόνο), άλλαξε τον φωτογραφικό χάρτη από το 2011 και μετά. Φωτογραφία ντοκουμέντου που θα καταδείξει την οικονομική κρίση του 2010 και τις συνέπειές της στην ελληνική πραγματικότητα. Θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε, πώς ιδρύθηκε και ποιος ο στόχος αυτής της κολεκτίβας;
(Παύλος Φυσάκης, ιδρυτικό μέλος DE): Η κρίση που άρχισε να παίρνει μορφή στην Ελλάδα μετά την Ολυμπιάδα του 2004, με τις μεγάλες καταλήψεις και φοιτητικές κινητοποιήσεις του 2006, με τα Δεκεμβριανά του 2008, εν τέλει καταλήγει στην οικονομική κρίση του 2010. Η κολεκτίβα της Depression Era ιδρύθηκε καθώς αρκετοί άνθρωποι νιώσαμε τότε την ανάγκη να διατυπώσουμε το δικό μας αφήγημα, χωρίς να εκπροσωπούμαστε από άλλους. Την ίδια στιγμή, γεννήθηκε η ανάγκη να υπάρξει ένα συλλογικό όχημα, μια ζύμωση και μια συμπόρευση, μια ουσιαστική ανταλλαγή μεταξύ και άλλων καλλιτεχνών. Κάνοντας αυτό το βήμα της ένωσης δυνάμεων, προέκυψε και ένας προβληματισμός πάνω στην έννοια του authorship, του ορισμού της ταυτότητας του δημιουργού δηλαδή. Επίσης, με την κρίση ξαναβρήκε ο κόσμος την πολιτική του ταυτότητα, καθώς ανατράπηκαν στεγανά, και έπρεπε κάπως να αντιδράσουμε σε όλο αυτό που συνέβαινε γύρω μας, ενώ άρχισε να φαίνεται όλο και περισσότερο και η δυσκολία των καλλιτεχνών να εργαστούν εμπορικά με την τέχνη τους. Σε ένα βαθμό αυτή η συνθήκη, μαζί με την αίσθηση του κατεπείγοντος, απελευθέρωσε δυνάμεις, και έτσι κάναμε την αρχή. Τελικά αυτή η ομάδα έμεινε ενεργή για εννιά ολόκληρα χρόνια.
Βαγγέλης Τάτσης
Ένα πολύ μεγάλο μέρος της εξέλιξής μας οφείλεται στις κρίσεις. Η λέξη “κρίση”, όμως, έχει διπλή σημασία. “Κρίση” σημαίνει ότι βρίσκομαι σε μία δύσκολη κατάσταση. “Κρίνω”, επίσης, σημαίνει ότι ξανασκέφτομαι τα κριτήριά μου. Σήμερα, κοιτάζοντας το παρελθόν «κρίνετε» ότι η «κρίση» πέρασε; Εξελιχθήκαμε; Βελτιωθήκαμε; Ή βλέπετε να ισχύει ο τίτλος του έργου του Δ. Δημητριάδη «Πεθαίνω σαν χώρα»; Και η κρίση αξιών;
(Πάσκουα Βοργιά, μέλος DE): Σήμερα, αυτή η αίσθηση του κατεπείγοντος έχει καταλαγιάσει. Όχι όμως γιατί έχουμε ξεπεράσει το πρόβλημα. Συνεχίζεται η φτωχοποίηση, το προσφυγικό (αν και δεν το βλέπουμε πια στο δημόσιο λόγο, καθώς επιμελώς αποσιωπάται), η στεγαστική κρίση είναι φοβερά οξυμένη, και η κατάρρευση των θεσμών δικαίου, δημόσιας υγείας, παιδείας, επίσης. Η διαφορά από την κρίση του ’10 στο σήμερα – και αυτό είναι κάτι τρομαχτικό να το σκεφτείς – είναι ότι ενώ πολλά προβλήματα έχουν οξυνθεί, η κρίση σαν έννοια και κατάσταση έχει κανονικοποιηθεί. Δηλαδή έχουμε αρχίσει να αποδεχόμαστε την κατάρρευση των θεσμών δικαίου και πρόνοιας, τη διαφθορά και τη θεσμική βία, ως μια μόνιμη, αναμενόμενη και δικαιολογημένη κατάσταση. Σε αυτό συντελούν η προπαγάνδα από τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο, η αποδυνάμωση των φωνών αντίστασης, αλλά και το γεγονός πως ο κόσμος βιώνει μια ανελέητη, επιταχυμένη και αβίωτη καθημερινότητα (σαν τον ποντίκι στον τροχό), από όπου δεν μπορεί να δραπετεύσει. Μαζί με αυτή τη διαρκή αγωνία της διαβίωσης και επιβίωσης για πολλούς από εμάς, νιώθουμε ακόμα πιο παραλυμένοι από ό,τι στην κρίση του ‘10. Εντωμεταξύ, οι ακροδεξιές πολιτικές φαντάζουν mainstream πια, καθώς ολοένα και συντηρητικοποιείται ο κόσμος μέσα στην ανασφάλεια και τον θυμό του. Αυτά όμως που βιώνουμε τα τελευταία πολλά χρόνια, εμείς αλλά και στην Ευρώπη και διεθνώς, δεν είναι παρά τα ίδια τα δομικά χαρακτηριστικά μιας ακραίας νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης και ενός πανίσχυρου παγκόσμιου μηχανισμού συσσώρευσης πλούτου με κάθε τίμημα. Που συνεχώς βρίσκει νέους τρόπου αφαίμαξης πόρων (φυσικών και ανθρώπινων), και που αδίστακτα επωφελείται των κρίσεων που κατασκευάζει, για να καταπίνει τα πάντα, ή μάλλον ό,τι έχει απομείνει.
Georges Salameh
Η τέχνη είναι αντίσταση; Πολιτική πράξη;
(Γιώργος Σαλαμέ, μέλος DE): Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ξεκίνησα να ‘αγκαλιάσω’ με το φακό μου την Αθήνα, την πόλη που με υποδέχτηκε ως μετανάστη από τον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου και έγινε το καταφύγιό μου για οκτώ χρόνια, όχι για αυτό που ήθελα να είναι, αλλά για αυτό που είναι και μου διέφευγε. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η προσπάθεια μετατράπηκε σε προοίμιο για την εκμάθηση της δικαιοσύνης, της ‘πολιτειότητας’ και καθιερώθηκε ως το πρώτο βήμα σε μια πράξη αντίστασης. Το δεύτερο βήμα ήρθε όταν, στα πρώτα χρόνια της ελληνικής κρίσης, με το έργο Αθυμία/Spleen, επανασυνδέθηκα με την Αθήνα ενώ ζούσα στο Παλέρμο ως αυτοεξόριστος. Και αμέσως μετά τις πρώτες μας συναντήσεις και κουβέντες στο σπίτι της Pasqua και του Παύλου, στο πλαίσιο της πρώτης μας προσπάθειας για συλλογική δράση, ένιωσα ότι με κάποιο τρόπο μεταβήκαμε αυτόματα μαζί, και στη συνέχεια με όλη την ομάδα του Depression Era, σε μια ουσιαστική πολιτική πράξη. Ένα από τα πρώτα μας μελήματα ήταν πώς να φέρουμε αυτή τη δράση στο προσκήνιο της δημόσιας ζωής. Με τα χρόνια, αυτό μεταφράστηκε σε πολλές εκθέσεις, ομιλίες, δημοσιεύσεις, παρεμβάσεις και άλλα. Από τότε λοιπόν δεν αμφέβαλα ποτέ ότι αυτό ήταν και είναι ακόμα σήμερα κάτι που όλοι μοιραζόμασται, ακόμα και αν είχαμε στην πορεία, αμφιβολίες ή διαφωνίες μεταξύ μας σε άλλα θέματα. Η αντίσταση εν τέλει δεν είναι τίποτα άλλο από την ίδια τη φύση της τέχνης.
Αγγελική Σβορώνου
Ένα βιβλίο, το “Depression Era: Ένας συλλογικός φακός στην εποχή της κρίσης” έρχεται να μας θυμίσει τη δράση της κολλεκτίβας στα χρόνια 2011-2019. Χρόνια κατάθλιψης, εσωτερικής απομόνωσης όπου ο καθένας στον προσωπικό του βυθό ζούσε το δικό του δράμα. Πόσο δύσκολο ή εύκολο ήταν να συσπειρωθούν τόσα άτομα στην ομάδα αυτή;
(Aγγελική Σβορώνου, μέλος DE): Αυτή η εσωτερική απομόνωση που περιγράφετε θεωρώ ότι αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια το σήμερα, την μετα-Covid εποχή. Η κατάθλιψη που ζούμε σήμερα λόγω της συνεχούς απαξίωσης της ζωής μας, του παρελθόντος και του μέλλοντός μας, είναι πολύ πιο βαθιά. Κάτω από την επίφαση της κανονικότητας νοιώθω ότι ζούμε «την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας». Περιφρόνηση και απαξίωση του πολίτη, άρνηση και καταπάτηση των βασικών δικαιωμάτων στη ζωή, την υγεία και την αξιοπρεπή διαβίωση, και μια έντονη αίσθηση δυστοπίας που θα συνόψιζα με δύο λέξεις: No Future.
Για να ξαναγυρίσω στην ερώτησή σας, τα χρόνια εκείνα η συσπείρωση ήταν εύκολο πράγμα. Συγκεκριμένα, η χρονιά της δημιουργίας του “Depression Era” ήταν η χρονιά κατά την οποία εκδηλώθηκαν ή κορυφώθηκαν τα πιο σημαντικά μαζικά κινήματα του αιώνα μας, ποιο να πρωτοθυμηθεί κανείς, το Occupy Wall Street και τα υπόλοιπα occupy κινήματα, τους Αγανακτισμένους στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, την Αραβική Άνοιξη; Η κολεκτίβα μας ήταν μια πολύ φυσιολογική αντίδραση στο γενικότερο κλίμα της εποχής. Οι άνθρωποι αντιδρούσαν μαζικά και οργανωμένα σε μια κατάσταση που ήταν φανερό ότι είχε βγει εκτός ελέγχου, βοηθούμενοι (για πρώτη φορά) από τα νεοσύστατα social media.
Φυσικά η συνεργασία μεταξύ τόσων ατόμων διαφορετικών ιδιοσυγκρασιών και αντιλήψεων δεν ήταν καθόλου αυτονόητη, υπήρξαν τριβές και εντάσεις, αλλά αυτή ακριβώς ήταν και η γοητεία του εγχειρήματος. Ο πλουραλισμός του D.E., που αγκάλιασε εντελώς διαφορετικά φωτογραφικά είδη και καλλιτέχνες, από conceptual artists μέχρι documentarist photographers, ο καθένας και η καθεμία με την καριέρα και τις υποχρεώσεις του/της αλλά και με τη διάθεση να δώσουν χώρο και χρόνο στη συλλογική διαβούλευση και στο χτίσιμο ενός συλλογικού καλλιτεχνικού οράματος, ήταν μια πρωτόγνωρη προσέγγιση για τα ελληνικά δεδομένα η οποία δεν νομίζω ότι έχει επαναληφθεί έκτοτε. Και το άλλο καίριο χαρακτηριστικό της ομάδας -μια και αναφέρθηκα στα μαζικά κινήματα- ήταν το άνοιγμα προς τα έξω, προς την κοινωνία: στα εργαστήρια του D.E. συμμετείχαν περίπου 150 φωτογράφοι και καλλιτέχνες, νέοι και παλαιότεροι, παράγοντας σημαντικό νέο έργο. Το D.E. δεν ήταν μια εσωστρεφής καλλιτεχνική ομάδα αλλά ένας κόμβος στον οποίο συναντήθηκαν πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι με στόχο και όραμα την αλλαγή, και σε τέτοιες συναντήσεις οι αριθμοί δεν μετράνε.
Γιάννης Θεοδωρόπουλος
Το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου;
(Aλεξάντερ Στρέκερ, συνεπιμελητής τόμου): Το βιβλίο συγκεντρώνει τρία διαφορετικά είδη υλικού. Το πρώτο είδος είναι φωτογραφικό: περισσότερες από 160 φωτογραφίες από το αρχείο της κολεκτίβας, δηλαδή τα έργα από τα μέλη της καθώς και από μερικούς από τους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες στα εργαστήρια της Depression Era. Πιστεύουμε πως αυτό το υλικό έχει αισθητική, ιστορική και πολιτική αξία – πράγματι, αυτές οι τρεις κατηγορίες είναι αλληλένδετες σε όλο το βιβλίο.
Το δεύτερο είδος είναι αρχειακό: κείμενα, τεκμηρίωση και εικόνες εκθεσιακών εγκαταστάσεων από τη δεκαετία δραστηριότητας και δράσεων της κολεκτίβας. Αυτό το υλικό συμπληρώνει την οπτική παραγωγή της κολεκτίβας με την ίσως εξίσου σημαντική παραγωγή κειμένων, τον σχεδιασμό εκθέσεων, εκδόσεων και εκπαιδευτικών πρότζεκτ. Η κολεκτίβα είχε πάντα ως κεντρικό στόχο αυτήν την παραγωγή του λόγου παράλληλα με την εικόνα.
Το τρίτο είδος είναι θεωρητικό: έξι κεφάλαια, γραμμένα από ακαδημαϊκούς εντελώς έξω από τη συλλογικότητα, οι οποίοι βοηθούν στην πλαισίωση της Depression Era ως «μία από τις μεγαλύτερες συλλογικότητες που εργάζονται με τον φακό στην Ευρώπη μετά και ως απάντηση στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008», καθώς και μια σπάνια «μελέτη της φωτογραφίας και του κολεκτιβισμού στην ήπειρο στις αρχές του 21ου αιώνα». Αυτά τα κεφάλαια συνδέουν το έργο της κολεκτίβας με ένα εύρος προοπτικών -ακτιβιστικών, φεμινιστικών, συναισθηματικών, ιστορίας της τέχνης και πολλών άλλων- τοποθετώντας τη Depression Era σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Αυτά τα κεφάλαια συνοδεύονται, επίσης, από μια ενότητα με τίτλο «Κοιτώντας ξανά» στην οποία οι δύο επιμελητές του βιβλίου, η Άντζελα Δημητρακάκη και ο Αλεξάντερ Στρέκερ, ζήτησαν από τα μέλη της κολεκτίβας να προβληματιστούν για τη συλλογικότητα από την οπτική του σήμερα.
Συνολικά, ελπίζουμε ότι η έκδοση θα δημιουργήσει κάτι που θα μείνει, ενώ παράλληλα προβάλλει το επιχείρημα ότι το έργο και το κατεπείγον της συλλογικότητας είναι τόσο σημαντικά και επίκαιρα το 2025 όσο και την προηγούμενη δεκαετία.
Λουκάς Βασιλικός
Δουλεύοντας όλο αυτό το υλικό των οκτώ χρόνων δράσης νιώθετε ότι «τίποτα δεν πάει χαμένο στη χαμένη σου ζωή»; Ποια τα επιτεύγματα της εννεαετούς δράσης; «Η χαμένη τιμή» μας κερδήθηκε;
(Πάσκουα Βοργιά, μέλος DE): Δεν είναι ζήτημα τιμής, αλλά ζήτημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας στην τελική. Να διεκδικούμε όσο μπορούμε μια ζωή και μια κοινωνία με στοιχειώδεις συνθήκες δικαιοσύνης, ισότητας και φροντίδας. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν αλλάζουν τα πράγματα από τη μια μέρα στην άλλη, και ότι πολλές διεκδικήσεις ή αγώνες δεν επιδρούν στην πραγματικότητα όπως θα θέλαμε. Όμως έχει σημασία να είμαστε ξύπνιοι, ενεργοί, και να μην ξεχνάμε κάποιες βασικές ανθρώπινες αξίες. Άλλοι κατεβαίνουν στους δρόμους, άλλοι οργανώνονται σε όργανα και συλλογικότητες, άλλοι εκφέρουν έναν κοινωνικά εμπλεκόμενο (socially engaged) λόγο μέσα από το έργο τους, ενώ άλλοι προσπαθούν να διαφυλάξουν την ακεραιότητά τους μέσα από μικρές πράξεις και χειρονομίες της καθημερινότητάς τους. Άλλοι μπορούν μόνο να ψηφίζουν, που και αυτό έχει τη σημασία του. (Ακόμα και αυτοί που απέχουν, δηλώνουν το πολιτικό μήνυμά τους με άλλον τρόπο). Επομένως καμία χαμένη τιμή δεν κερδήθηκε με τη δράση της Depression Era, αυτό που έγινε είναι ότι προστέθηκε μια ακόμα ψηφίδα στην ιστορία, από-τα-κάτω, ως απάντηση στα κυρίαρχα προβληματικά αφηγήματα για την εποχή. Αυτό δεν παύει να συνιστά μια (έστω μικρή) ρωγμή στο συμπαγές της εξουσίας, που θα μείνει στο χρόνο, τώρα πλέον και ως βιβλίο, εμπλουτίζοντας τρόπον τινά το συλλογικό αρχείο της Ιστορίας μας.
Ζωή Χατζηγιαννάκη
Παράλληλα με την παρουσίαση του βιβλίου θα υπάρχει και μια εφήμερη εικαστική εγκατάσταση που επανεξετάζει την καμπάνια «Oι Τουρίστες», την οποία ανέπτυξε η Depression Era μεταξύ του 2015 και 2019. Μιλήστε μας για αυτό το project της ομάδας.
(Γιάννης Χατζηασλάνης, μέλος DE): Οι Τουρίστες ήταν ένα συλλογικό εγχείρημα που ξεκίνησε η ομάδα το 2015, ως ανταπόκριση και τοποθέτηση απέναντι στις εξελίξεις της εποχής. Από την μια στην μαζική έξοδο προσφύγων και μεταναστών από την Ασία και την Αφρική προς την Ευρώπη, από την άλλη στον καταιγισμό τουριστικών ροών στη Μεσόγειο. Στην ίδια γεωγραφία βιώνουμε ακόμα τη σύγκρουση οικονομικών συμφερόντων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων: την Ελλάδα ως σύνορο Ανατολής-Δύσης και Βορά-Νότου, αλλά και εκποίηση του τόπου, τουριστική υπερεξάρτηση, εμπορευματοποίηση πολιτισμού και ιστορίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, με αφετηρία τις εικόνες της τουριστικής βιομηχανίας και τις οπτικές αναπαραστάσεις των ειδήσεων στα ΜΜΕ, οι ‘Τουρίστες’ του Depression Era λειτούργησαν ως μια τουριστική αντι-καμπάνια. Υφαίνοντας εικόνες, φωτογραφίες, βίντεο, κειμένα και σλόγκαν, το project, πάντα εν-εξελίξει, απευθύνθηκε τόσο προς το διεθνές κοινό, όσο και προς εμάς τους ίδιους, σε τόνους κριτικούς και αυτοκριτικούς. Η πρώτη δημόσια δράση των ‘Τουριστών’ πραγματοποιήθηκε με αφισοκόλληση στους δρόμους της Αθήνας, ταυτόχρονα με την έναρξη της Documenta 14 την άνοιξη του 2017. Η καμπάνια εξελίχθηκε σε μια ψηφιακή/social media εκστρατεία με το σύνθημα «Make Yourselves at Home», καθώς και σε διάφορες μορφές υβριδικών εγκαταστάσεων. Ακολούθησαν παρουσιάσεις και εκθέσεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βασιλείας, στο Unseen Amsterdam, στην έκθεση Ανατομία της Πολιτικής Μελαγχολίας στο Ωδείο Αθηνών, και στην έκθεση 13.700.000 km³ στο Art Space Pythagorion του Ιδρύματος Schwarz στη Σάμο.
Σήμερα το πρότζεκτ φαντάζει προφητικό και επίκαιρο. Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου, δημιουργήθηκε μια νέα εκδοχή της καμπάνιας των ‘Τουριστών’ ως εγκατάσταση-έκθεση. Ενσωματώνοντας νέο οπτικό και γλωσσικό υλικό, το έργο ανασυντίθεται ως παλίμψηστο που αποτυπώνει τη σημερινή υλική πραγματικότητα ως αναμενόμενη συνέχεια: την εμπορευματοποίηση του τόπου, τις εντάσεις της καθημερινότητας και τις νέες μορφές διακυβέρνησης που εγγράφονται πάνω στο τοπίο και στις ζωές των ανθρώπων.
Σπύρος Στάβερης
Υπάρχει η αίσθηση σε πολλούς από εμάς ότι λειτουργούμε ως τουρίστες στη ζωή μας, στον ίδιο τον τόπο μας. Και αυτό δεν οφείλεται σε μας τους ίδιους. Αλλά η πολιτική, κοινωνική κρίση είναι αυτές που μας έχουν οδηγήσει σε αυτή την κατάσταση. Υπάρχει δυνατότητα να αντιδράσουμε;
(Γιάννης Χατζηασλάνης, μέλος DE): Σήμερα, το 2025, η Ελλάδα ζει μια αντίφαση που επιβεβαιώνει την κριτική των Τουριστών: από τη μία έχουμε μονοδιάστατη ανάπτυξη γύρω από τον τουρισμό: funds, επενδύσεις, καταλύματα, και κρουαζιερόπλοια, και από την άλλη την εξαφάνιση της πρωτογενούς παραγωγής, την στεγαστική κρίση, την άναρχη δόμηση, και την περιβαλλοντική καταστροφή. Απέναντι στη βιτρίνα του τουρισμού, στέκει μια κοινωνία που αντιπαλεύει τις κοινωνικές ανισότητες και τις διαρκείς ανατιμήσεις. Ο τόπος μεταμορφώνεται σε «σκηνικό» για τουρισμό και εποικισμό, χάνοντας την ταυτότητά του και την αναγνωρισιμότητά του σταδιακά ή και βίαια. Ταυτόχρονα, οι νέες μορφές ψυχολογικής χειραγώγησης και συστηματικής διαστρέβλωσης της πραγματικότητας, της αποσιώπησης, της κανονικοποίησης , αλλά και της εξατομίκευσης —για την οποία είμαστε και εμείς συνυπεύθυνοι— έχουν επιταχύνει την αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού.
Η πραγματικότητα είναι πως ζούμε σε μια κρυπτοαποικία. Μια κηδεμονία που επιβάλλεται ως κανονικότητα, η οποία με την σειρά της γεννά την αδράνεια, ως μια οικειοποιημένη συνήθεια που μας δεσμεύει. Ο τρόπος που εξελίσσονται τα γεγονότα, πλέον μέσα σε ένα πλέγμα ξεκάθαρων συνδέσεων, είναι μονόδρομος. Τον περασμένο χρόνο είδαμε αρκετές κινητοποιήσεις και δράσεις σε λιμάνια, γειτονιές και πόλεις της χώρας, για πολλά και διαφορετικά ζητήματα · είδαμε και κινητοποιήσεις που ένωσαν φωνές, για τις χαμένες ψυχές σε μια σύγκρουση τρένων, σε ένα ναυάγιο, σε μια γενοκτονία εν εξελίξει την οποία στηρίζει το κράτος, ενώ ταυτόχρονα φιλοξενεί εγκληματίες πολέμου ως επενδυτές και παραθεριστές.
Οι πράξεις δείχνουν πως οι πιο ουσιαστικές μορφές οργάνωσης και αντίδρασης γεννιούνται μέσα στις τοπικές κοινότητες, συλλογικότητες και στις γειτονιές, εκεί όπου η συλλογική δράση μπορεί εκτός από το να πετύχει στόχους, να εμπνεύσει και να παραδειγματίσει.
Δημήτρης Ραπακούσης
Υπάρχει λοιπόν λόγος κατεπείγων για αγώνες για τα κοινά, ειδικά ακόμα και για αυτή την περίοδο που διανύουμε;
(Παύλος Φυσάκης, ιδρυτικό μέλος DE): Πάντα προσπαθούμε να συμμετέχουμε στα κοινά. Έχουμε ένα χρέος απέναντι στους εαυτούς μας, στα παιδιά μας, στους γύρω μας, να είμαστε πολιτικά ενεργοί, καθώς και να ερμηνεύουμε τον κόσμο και την κοινωνία με ταξικούς όρους, γιατί σχετίζονται άμεσα με την ανισότητα και την αδικία, και πολλά από τα κοινωνικά προβλήματα που μας βασανίζουν. Παρόλα αυτά, η τέχνη δεν αρκεί για να καταναλώσει κάποιος την πολιτική του δράση. Μέσα στην καθημερινότητά μας, στη δουλειά μας, στον δρόμο υλοποιείται η πολιτική διάσταση του ανθρώπου. Και ενώ υπάρχει το πολιτικό στην τέχνη, δεν το βρίσκεις μόνο στο περιεχόμενο, εν προκειμένω μόνο στην εικόνα. Μπορείς να το βρεις μέσα στην ομάδα, στη διαδικασία, σε κάποια πρωτοβουλία. Για παράδειγμα, νιώθουμε πως το επίτευγμα της έκδοσης αυτού του βιβλίου σήμερα – που ήταν πολύ δύσκολο με τους λιγοστούς πόρους που υπήρχαν – είναι μια πολιτική πράξη. Το να προσπαθούμε πάντα να υπάρχουν αμοιβές στις δουλειές, στους καλλιτέχνες, στις επιμέλειες της ομάδας μας, είναι και αυτό μια πολιτική πράξη.
Info:
Η δίγλωσση έκδοση της KOLEKTIV8 και του Medphoto με τίτλο Depression Era: Ένας Συλλογικός Φακός στην Εποχή της Κρίσης, σε επιμέλεια Άντζελας Δημητρακάκη και Alexander Strecker, παρουσιάζεται και διατίθεται στο κοινό την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου στις 7μμ στο Ρομάντσο.
Για περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο, επικοινωνείστε στο info@medphoto.gr
