Χρήστος Μαθιουδάκης: "Η φωτογραφία λειτουργεί μέσα μου ως μνήμη. Η ποίηση, ως μέθη και λήθη"

Χρήστος Μαθιουδάκης: “Η φωτογραφία λειτουργεί μέσα μου ως μνήμη. Η ποίηση, ως μέθη και λήθη”

Θεόδωρος Στίγκας 25 Σεπ 2017 Συνεντεύξεις

Νιώθω ελλειμματικός.
Οι έννοιες φτιάχτηκαν
Από φτηνές λέξεις
κι έγιναν όρια.
Μας έμαθαν έπειτα
να χωράμε μέσα τους.
Κι εμείς, αποχωρήσαμε απ’ το συναίσθημα.
Γινήκαμε οι ίδιες οι λέξεις.

Δύσκολη η παρουσίαση ενός ποιητή μέσα από τις εικόνες του. Δύσκολη κι η παρουσίαση ενός φωτογράφου μέσα από την ποίησή του. Όταν σε πρωτογνώρισα έμαθα τις φωτογραφίες σου. Στη συνέχεια έμαθα και την ποιησή σου … κι έτσι συνέδεσα τις εικόνες σου με τους στίχους σου. Σκληρές εικόνες κι εκεί που νομίζεις ότι είναι streetphotography, αρχίζεις και τις μελετάς καλύτερα και διαπιστώνεις πως μέσα τους κρύβουν μια μελαγχολία… όπως ακριβώς και η ποίησή σου. Σκληρή και μελαγχολική… Τι προέχει για σένα; Η ποίηση, η φωτογραφία;
Διαβάζοντας τις ερωτήσεις πριν τις απαντήσω Θοδωρή, μου βγαίνει η ανάγκη να σε ευχαριστήσω που πάντρεψες σε μια συζήτηση και τα δυο αυτά θέματα. Με χαροποίησες.
Δεν ξέρω κατά πόσο σκληρές είναι οι φωτό μου, μιας και η ζωή είναι όπως είναι. Επέλεξα να κάνω τέτοια φωτογραφία επειδή μου αρέσει ο άνθρωπος. Περισσότερο ακόμα, οι λεπτομέρειες του προσώπου που περιγράφουν την πορεία του. Η κοντινότητα στο δέρμα. Η εγγύτητα μεταξύ ανθρώπων. Ή η έλλειψη αυτής.
Προέχει η ποίηση.
Δηλαδή το φτιάξιμο. Η γέννα. Τετέλεσται.
Η δημιουργία σπειρών. Ατελείωτων.
Και οι δυο “τέχνες”, γεμίζουν διαφορετικό κενό της ζωής μου.
Η γραφή είναι πολύ γνώριμη σε μένα. Η φωτογραφία λειτουργεί συμπληρωματικά γεμίζοντας τον υπόλοιπο χώρο.
Ενα βήμα μπροστά είναι η γραφή.

Ο τρόπος που φωτογραφίζεις δείχνει ότι όλα αυτά τα έχεις δει. Δεν σου είναι πρωτόγνωρα. Το βλέπεις, το ξαναβλέπεις και αποφασίζεις να κλικάρεις. Δείχνει ότι μελετάς το κάδρο σου. Και από την άλλη η ποίηση έπεται σαν διεργασία. Έχεις δει. Έχεις βιώσει. Και ξεσπάς στίχους σε ένα λευκό χαρτί, όπως ακριβώς ξεσπά το περίγραμμα πάνω στο φωτογραφικό χαρτί μέσα στα χημικά του σκοτεινού θαλάμου. Τελικά τι ήλθε πρώτα σε σένα; Η φωτογραφία ή η ποίηση;
Μου αρέσει ο δρόμος, οι άνθρωποί του. Ενσωματώνομαι εύκολα.
Γνωρίζω πως να τους διαχειριστώ και πότε να ρίξω τις άμυνες.
Τα κάδρα μου είναι πολύ συγκεκριμένα. Δεν τα μελετάω πολύ πλέον. Μου αρέσει να πλησιάζω όσο μπορώ, αλλά παρόλα αυτά να καταγράφεται και μια μικρή ιστορία.
Κι ενω η φωτογραφία που κάνω είναι το πάγωμα μιας στιγμής μέσα στον χρόνο των άλλων, το γράψιμο είναι η πιο προσωπική μου υπόθεση. Εκεί γίνομαι πιο εσωτερικός. Ίσως να το υποστηρίζω και λίγο παραπάνω. Είναι αυτό που θυμάμαι απο έφηβος να κάνω. Είναι άλλοι οι δεσμοί με το γράψιμο. Η φωτογραφία ήρθε στην ζωή μου λίγα χρόνια αφού ξεκίνησα να γράφω. Έσβησε για 10 χρόνια κι επανήλθε δυναμικά το 2006 για να μείνει για πάντα.
Η φωτογραφία λειτουργεί μέσα μου ως μνήμη.
Η ποίηση, ως μέθη και λήθη.
Τα έχω ανάγκη και τα δυο.

Ασπρόμαυρος φωτογράφος. Από επιλογή σου, φαντάζομαι. Γιατί αυτή η επιλογή;
Δίχρωμος φωτογράφος 🙂 Απλά μου έτυχε το άσπρο και το μαύρο.

Διάβαζα κάπου πως οι ποιητικές συλλογές σου είναι χειροποίητες από σένα και περιορισμένες σε αριθμό αντιτύπων. Οι φωτογραφίες σου είναι χειροποίητες; Αναρωτιέμαι αν δουλεύονται εξ ολοκλήρου σε σκοτεινό θάλαμο;
Τι σημαίνει σκοτεινός θάλαμος; (γέλια)
Οχι, καμία σχέση Θοδωρή. Κάποια πρότζεκτ που κάνω, γίνονται με α/μ φίλμ. Γίνεται η εμφάνιση, κι έπειτα σκανάρισμα. Εκτυπώνονται ψηφιακά.
Πρίν εκτυπωθούν, δουλεύονται στο photoshop. Πολύ πολύ πολύ dodge/burn. Τα πάντα είναι υφές. Ιδίως στις φωτογραφίες μου με τα κοντινά πορτραίτα.

Κοιτάζω να δω πως μπορώ ν’ αποφύγω μια ζωή που πάντα ζητούσα. Αλλάζει το νόημα εξ ολοκλήρου. Το σκοτάδι, δεν ήταν σκοτάδι. Το μπέρδευα χρόνια. Μα ανακατευόταν. Ήταν το βάθος των λέξεων. Κι όσο βαθαίνεις, αυτές σκουραίνουν. Καθώς σε πλησίασα στον ώμο, πήρα μια ανάσα. Ψέλλισα ένα άηχο σ’ αγαπώ. Λέξεις δεν ειπώθηκαν, μα είμαι σίγουρος πως το άκουσες.

Έχω πάντα την αίσθηση πως όταν φωτογραφίζεις έχεις στο νου σου στίχους σου … ακόμα κι αν τις φωτογραφίες σου δεν τις συνδυάζεις με στίχους…
Τα έχω εντελώς ξέχωρα μέσα μου αυτά τα δυο πράγματα.
Όταν φωτογραφίζω, εστιάζω μόνο εκεί. Είναι one shot, είναι το ΤΩΡΑ. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Για να βγεί η φωτό όπως θέλω να βγεί, θα έχω σίγουρα λίγες ευκαιρίες να το πετύχω.
Αδρεναλίνη.
Η γραφή, ο λόγος, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Ενω και οι δύο τέχνες (φωτογρφαία, ποίηση) ανήκουν στο τώρα. Τουλάχιστον σαν πράξεις, σαν ενέργειες.
Η μεγάλη διαφορά τους είναι, πως για να γραφτεί ενα ποίημα, προυποθέτει σκέψη και εσωστρέφεια. Μπορεί να μοιάζει στο τώρα, μα μόνο η πληκτρολόγησή της, ανήκει εκεί. Η πληκτρολόγησή του και η αιτία, το έναυσμα, η πυροδότηση να ξεκινήσει να βγαίνει. Το ερέθισμα.
Τακτοποιημένο χάος.

Πώς ξεκίνησες να φωτογραφίζεις, ποιο το αρχικό σου ερέθισμα και ποιες οι σπουδές σου πάνω στη φωτογραφία;
Όπως είπα λίγο πιο πάνω, έπιασα πρώτη φορά στην ζωή μου φωτογραφική μηχανή, εκεί κατά τα 16-17. Λόγω μιας φίλης που είχα και σπούδαζε φωτογραφία. Ουσιαστικά αυτή η γυναίκα ήταν το ερέθισμα. Μου έδωσε μια minolta.Έβγαζε υπέροχες φωτογραφίες. Εγώ όχι
Η ανάγκη μου όμως να αποτυπώσω τον άνθρωπο, άρχισε κατα τα 24 με μια point n shoot, έπειτα αγόρασα την πρώτη slr.
Δεν έχω σπουδάσει φωτογραφία. Μου έχουν κάνει κάποια σεμινάρια. Πριν από αυτά, πολύ διάβασμα και πολύ παιχνίδι με τον εξοπλισμό για να καταλάβω τι γίνεται. Να μάθω καλά το ένα κομμάτι του αντικειμένου. Έχω δουλέψει αρκετά το τεχνικό μέρος. Ευτυχώς επένδυα πάντα σε επαγγελματικούς φακούς ώστε να μπορώ να αποδώσω αυτό που ήθελα, έτσι όπως το ήθελα.

Πόσα χρόνια φωτογραφίζεις Χρήστο;
Επαγγελματικά από το 2008. Πήρα τη μεγάλη απόφαση (γέλια)

Ποια η θεματολογία σου; Τι σε λυτρώνει;
Στο καλλιτεχνικό κομμάτι υπάρχει μόνο ο άνθρωπος και οι καθημερινές του ανάγκες. Οι οποίες είναι για πολλούς μικρές, μα γι’ αυτούς τεράστιες. Τελικά δυσκολεύομαι να καταλάβω, οι άνθρωποι που φωτογραφίζω, αν κάποια στιγμή μπορούσαν να αλλάξουν το βιοτικό τους επίπεδο, αν θα το έκαναν.
Ώρες ώρες πάλι σκέφτομαι πως φωτογραφίζω την ιδρυματοποίηση μιας κοινωνίας που περνάει μπροστά απο τα μάτια μου, κι εγω ως μονάδα δεν μπορώ να κάνω τίποτα, παρά καμιά φορά να τα πιούμε παρέα και ίσως να μοιραστούμε αλήθειες. Ίσως να νιώσουμε για λίγο.
Κι αυτές οι στιγμές είναι μονάχα κέρδος.

Ντρέπομαι να σου μιλήσω. Σε αναζητώ μονάχα τις ώρες της μοναξιάς. Τις απέραντες στιγμές που ο χρόνος έχει στενέψει. Όταν η αγάπη μου μέσα σου παραλύει. Και τα λόγια αναρριχούνται αργά σαν κισσός. Με κομματιάζω τότε και με ξεκάνω. Γράφοντάς σου τούτη εδώ την θηλιά. Τούτο εδώ το νεκροταφείο μνημών.

«Μνήμη … κύριο όνομα των θλίψεων» (κατά Δημουλά …) Από την άλλη η φωτογραφία λειτουργεί σαν ένα μέσο διατήρησης της μνήμης. Άρα και της θλίψης. Συντηρείς τη θλίψη στη ζωή σου μέσα από τις φωτογραφίες σου;
αχ όχι Δημουλά (πολλά γέλια)…
Και για να το αποδομήσω, πέρα απο τον Κοέλιο (“ο χρόνος δεν περνάει. Είναι απλώς το παρόν”), ναι υπάρχει μόνο η διατήρηση μνήμης.
Τον καλλιτέχνη λένε, γνώρισέ τον μόνο μέσα απο το έργο του.
Παρουσιάζομαι πάντα σχεδόν με ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Σκληρές όπως είπες. Ευτυχώς υπάρχει και το δίπολο του χρώματος. Προσωπικές εικόνες.
Σωστή η παρατήρηση για την θλίψη. Είναι ο παρανομαστής του δίπολου.

Έχω ένα βιβλίο μαύρο που γράφω τα ποιήματά μου. Έχω κι έναν κήπο που τον μαραίνομαι δεν σου το λέω. Καρδιά που ανοίγοντας φουντώνει όλους τους φόβους. Μα πόσο ν’ αντέξω την μοναξιά των πραγμάτων;

Αν οι στίχοι σου απόρροια των μοναχικών σου ωρών, οι φωτογραφίες σου όταν χάνεσαι μέσα στο πλήθος είναι αποτέλεσμα μιας παρατήρησης μιας άλλης μοναξιάς, της μοναξιάς των ανθρώπων. Τελικά η προσωπική μας μοναξιά βρίσκει ποτέ τον σύντροφό της;
Ο πόνος του ανθρώπου και τον πραγμάτων, που λέει κι ο Καρυωτάκης. Παρατήρηση των ανθρώπων. Πολύ σημαντική εργασία. Με έχει βοηθήσει πολύ μεγαλώνοντας να προλαβαίνω καταστάσεις. Να αποφεύγω ή να δέχομαι, για δικούς μου λόγους. Η βάση είναι η γνώση, και είναι ατελείωτη. Λατρεύω να κλέβω στιγμές. Κάποιες φορές μαθαίνω και τις ιστορίες πίσω απ’τα πρόσωπα.
Η προσωπική μοναξιά είναι απαραίτητη για την αστική -τουλάχιστον- καθημερινότητα.
Δεν βρίσκει σύντροφο γιατί επέλεξε να είναι μόνη. Ίσως όμως μιλάει με τα πουλιά, παρατηρεί τα σύννεφα. Έχει αποφασίσει να μείνει εκτός των αθρώπινων πραγμάτων. Εμείς την ονομάσαμε μοναξιά. Μπορεί και να μην είναι. Μπορεί να είναι πιο γεμάτη απο αυτό που νομίζω.
Δεν γνωρίζω. Θα δείξει.