Δημήτρης Χαρισιάδης – Ο φωτογράφος της Κατοχής και της Ανασυγκρότησης
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΡΙΣΙΑΔΗΣ (1911-1993)
Γόνος αστικής οικογένειας από την Καβάλα. Σπούδασε Χημεία στη Λωζάνη, ενώ η φωτογραφία από νωρίς τράβηξε το ενδιαφέρον του.
Αφετηρία της φωτογραφικής του πορείας αποτέλεσε το αλβανικό μέτωπο (1940), όταν ο Χαρισιάδης ως έφεδρος αξιωματικός και επίσημος φωτογράφος του στρατού, απαθανάτισε τη ζωή των στρατιωτών και την επέλαση της ελληνικής στρατιάς στη Βόρεια Ήπειρο.
«Ο Χαρισιάδης παρουσιάζει έναν πόλεμο που λες και διεξάγεται στις ανάπαυλές του, σαν να πρόκειται για μια επίπονη, αλλά σχετικά αναίμακτη εκστρατεία: είναι χαρακτηριστικό πως δεν έχει καταγράψει ούτε μια εικόνα νεκρού ή έστω τραυματία Έλληνα στρατιώτη, ενώ σε σύνολο τριακοσίων περίπου αρνητικών, υπάρχουν μόνο οχτώ φωτογραφίες δράσης με τίτλο «ασκήσεις μάχης». Ωστόσο, αν και βρισκόταν συνεχώς υπό την επιτήρηση μόνιμου αξιωματικού εντεταλμένου να διασφαλίσει ότι δεν θα διέρρεαν εικόνες που θα μπορούσαν να διαταράξουν το προπαγανδιζόμενο αίσθημα εθνικής ανάτασης, κατάφερε να τραβήξει σημαντικό αριθμό εικόνων για προσωπική του χρήση. Ούτε και αυτές όμως αφορούν τα ιστορικά γεγονότα αυτά καθαυτά, δεν απεικονίζουν τον κατ’ εξοχήν πόλεμο: επικεντρώνονται περισσότερο στις εικαστικές αναζητήσεις του και αντανακλούν τις ήδη διαμορφωμένες θέσεις του απέναντι στη «φωτογραφία-καλή τέχνη» (Αλέξάνδρα Μοσχόβη, ιστορικός τέχνης)
[Είναι γεγονός πως ο Χαρισιάδης είναι πιο “φωτογράφος” (ας μου επιτραπεί αυτός ο χαρακτηρισμός) από τους υπόλοιπους της 4άδας.Οι φωτογραφίες του επηρεασμένες από τον A. Stieglitz, P. Strand, τον σύγχρονό του R. Capa, δεν φέουν συγκινησιακό φορτίο. Φέρουν όμως φωτογραφικά στοιχεία (διαγώνιες, κενούς χώρους), στοιχεία, που κάνουν δυνατές τις φωτογραφίες του και δείχνουν τον επηρεασμό του από την αμερικανική και ευρωπαϊκή φωτογραφία]
Ο Χαρισιάδης στην Αθήνα, αργότερα, κατέγραψε τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Ως ανταποκριτής του ευρωπαϊκού τύπου φωτογράφησε τα «Δεκεμβριανά» και τον Εμφύλιο.
Μετά την Απελευθέρωση και για λογαριασμό των ξένων αποστολών βοήθειας, τεκμηρίωσε φωτογραφικά την άφιξη και τη διανομή της αμερικανικής βοήθειας προς τη χώρα. Αργότερα, με εντολή του Υπουργείου Ανασυγκρότησης κατέγραψε την οικονομική ανάκαμψη της χώρας και τα μεγάλα έργα.
Υπήρξε από τους πρωτεργάτες στην ίδρυση της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας το 1952. Από το 1956 έως το 1985 διατηρούσε το γνωστό φωτογραφικό πρακτορείο «Δ.Α. Χαρισιάδης» με το συνεργάτη του Διονύση Ταμαρέση. Στο πλαίσιο των επαγγελματικών του υποχρεώσεων κατέγραψε την εκβιομηχάνιση της χώρας, την ανάπτυξη της ναυτιλίας και την εξάπλωση της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Ως φωτογράφος του Εθνικού Θεάτρου εντρύφησε και στη θεατρική φωτογραφία, καταθέτοντας πολυτιμότατο υλικό για την ιστορία του.
Παράλληλα με την επαγγελματική φωτογράφηση, το προσωπικό του ενδιαφέρον στράφηκε προς το ελληνικό τοπίο, τους οικισμούς, την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου και των πόλεων, και τέλος προς τον ίδιο τον άνθρωπο, «το πλέον ενδιαφέρον θέμα που υπάρχει εις τον Κόσμον». Στην επαφή του με τα ξένα φωτογραφικά πρακτορεία και στην ενημέρωσή του γύρω από τη διεθνή φωτογραφική κίνηση μπορούν να αποδοθούν οι φωτογραφικές επιρροές αμερικανικής, κυρίως, προέλευσης που διακρίνονται στο έργο του. Η διεθνής αναγνώριση της καλλιτεχνικής αξίας του έργου του ήρθε από νωρίς. Ήταν ο μόνος έλληνας που συμμετείχε στη μεγάλη έκθεση «The Family of Man» στη Νέα Υόρκη το 1955. Επίσης πήρε μέρος στις εκθέσεις: «Greece seen by eleven Greek photographers» στο Σικάγο το 1957, «The Pace of the European» στο Μόναχο το 1959 και πολλές άλλες. Η ισορροπημένη, συχνά αφαιρετική σύνθεση, η άψογη τεχνική, το χιούμορ και η αισιοδοξία χαρακτηρίζουν τη γραφή του Χαρισιάδη, ο οποίος συνδύασε τις ξένες επιδράσεις με την ελληνική αισθητική σε ένα καθαρά προσωπικό ύφος.
Από το 1996 το σύνολο του πολύτιμου έργου του Δημήτρη Χαρισιάδη εντάσσεται στις φωτογραφικές συλλογές του Μουσείου Μπενάκη ύστερα από πρωτοβουλία του διευθυντή του Ιδρύματος Aγγελου Δεληβορριά. Τα 120.000 φωτογραφικά τεκμήρια που απαρτίζουν το αρχείο του, ταξινομημένα και τεκμηριωμένα παραδειγματικά από τον ίδιο, εξιστορούν ουσιαστικά την πολιτική, κοινωνική και οικονομική πορεία της μεταπολεμικής Ελλάδας.
ΥΓ. Στη μεταπολεμική περίοδο, ο Χαρισιάδης φωτογράφισε τον Ν. Μπελογιάννη (τον άνθρωπο με το γαρύφαλλο) ακριβώς μετά την καταδίκη σε θάνατο. Το χαμόγελο του Μπελογιάννη καταγράφηκε για τελευταία φορά στον φακό πριν εκτελεστεί. Η φωτογραφία αυτή έκανε τον γύρο όλου του κόσμου. Από αυτή τη φωτογραφία ο Παμπλο Πικασο επηρεάστηκε και σκιτσάρισε τον δικό του άνθρωπο με το γαρύφαλλο..
