Μαρία Σπανουδάκη: «Αναζητώ την «ποίηση» στην καθημερινότητά μου. Την αξία, στο δεδομένο κι αυτονόητο»
Feet, hands, soul είναι ο τίτλος της φωτογραφίας που διάλεξα και κατευθείαν μου γεννήθηκε το ερώτημα: τι δίνει ψυχή σε μια εικόνα;
Δύσκολη ερώτηση, αφού η ψυχή συμβολίζει για τον καθένα μας κάτι διαφορετικό. Για μένα, πρόκειται για την «ουσία». Γι’ αυτό το όμορφα απροσδιόριστο «κάτι» που δίνει μια άλλη, διαφορετική διάσταση στη φύση προσώπων και πραγμάτων, πέρα των προφανών στο χώρο και το χρόνο. Σε μια φωτογραφία – κατά τη γνώμη μου – την ψυχή τη βάζει ο φωτογράφος. Για την ακρίβεια, η αλήθεια του. Όσο πιο ξεκάθαρος και ειλικρινής είναι με τον εαυτό του, όσο πιο αυθεντικός, εκφραστικός, υπερβατικός και τολμηρά πρόθυμος να αποκαλυφθεί ο ίδιος, τόσο περισσότερη «ψυχή» και αλήθεια αποκτά η φωτογραφία του. Δεν είναι πια απλά ένα κάδρο. Περνά πέρα από την επιφάνεια και τον εντυπωσιασμό. Έχει εσωτερική δύναμη κι ενέργεια. Γι’ αυτό καταφέρνει να ανακαλεί μνήμες και συναισθήματα και να συγκινεί βαθιά.
Το μάθημα χoρού του Ντεγκά είναι από τις πρώτες σκέψεις που έκανα όταν την είδα. Πώς προέκυψε αυτή η λήψη;
Μου αρέσει πολύ ο συνειρμός σου. Όντως πρόκειται για μάθημα μπαλέτου όπου – εκ των πραγμάτων – η χάρη περισσεύει. Όμως ήταν τέτοια και η ώρα που το φως έμπαινε με ιδιαίτερο τρόπο απ’ τα παράθυρα κι έμοιαζε να χορεύει κι αυτό μαζί με τις μικρές μπαλαρίνες. Το κλικ ήταν αναπόφευκτο.
Αποτυπώνεις με το φακό σου καθημερινά, αλλά και αόρατα πράγματα. Όλη σου η συλλογή μου αφήνει μια γλυκιά αίσθηση νοσταλγίας. Είναι ένα είδος εξωραϊσμoύ της πραγματικότητας;
Χαίρομαι πολύ όταν οι φωτογραφίες μου αφήνουν στους άλλους κάποια αίσθηση, ιδιαίτερα συναισθηματική. Σε ευχαριστώ για το σχόλιο. Δεν νιώθω πάντως πως εξωραϊζω κάτι. Θεωρώ τις φωτογραφίες μου τίμιες. Όμως ναι, έχουν προσανατολισμό. Από τις πολλές εικόνες που βλέπω καθημερινά γύρω μου, επιλέγω να φωτογραφίσω αυτές που μου δημιουργούν σκέψεις και συναισθήματα – αν μη τι άλλο – ελπιδοφόρα. Αναζητώ την «ποίηση» στην καθημερινότητά μου. Την αξία, στο δεδομένο κι αυτονόητο. Τουλάχιστον σε αυτήν τη φάση της ζωής μου, αυτό με εκφράζει. Φυσικά και δεν κλείνω τα μάτια στη σκοτεινή πλευρά της ζωής. Κάθε άλλο. Απλά την κοιτώ από μια δική μου τρυφερή, οπτική γωνία. Ένα απλό παράδειγμα: σε έναν εγκαταλελειμμένο χώρο αυτό που θέλω να αποτυπώσω σε φωτογραφία δεν είναι η φθορά, αλλά οι ιστορίες που κάποτε εκτυλίχθηκαν εκεί. Μιζέρια vs Τρυφερή Ανάμνηση σημειώσατε 2! Στανταράκι!
Οι αναρτήσεις σου είναι εξαιρετικά ατμοσφαιρικές χωρίς όμως να είναι φορτωμένες. Ο φωτισμός είναι κυρίαρχος και η επεξεργασία συνήθως σε απαλούς τόνους. Τεχνικά τι προσέχεις και πώς τις δουλεύεις;
Είμαι αφαιρετικός άνθρωπος γενικότερα. Παλιότερα από άποψη, μεγαλώνοντας κι από ανάγκη. Εστιάζω στα βασικά. Με κουράζει η «φασαρία»-χωρίς-λόγο. Αυτό προφανώς βγαίνει και στις φωτογραφίες μου. Πράγματι, το φως, το σκοτάδι και τα παιχνίδια τους με καθοδηγούν αυθόρμητα. Και στην επεξεργασία, όμως, λειτουργώ ενστικτωδώς: έχοντας τη φωτογραφία μπροστά μου την επεξεργάζομαι με τέτοιο τρόπο, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να μου «βγάλει» από την εικόνα την «ψυχή» που λέγαμε. Όσο για τα τεχνικά, έχω πολύ δρόμο ακόμη. Έμαθα πολλά και διάφορα στο Σεμινάριο Φωτογραφίας που παρακολούθησα και τώρα δοκιμάζω στην πράξη τις διάφορες ρυθμίσεις: διάφραγμα, ταχύτητα, Ιso… Trial-and-error. Ο καλύτερος τρόπος για να μάθει κάποιος είναι από τα λάθη του.
Άδειες καρέκλες, φυτά και υφάσματα. Aυτά είναι τα εμμονικά μικροκοσμικά σου περιβάλλοντα, σωστά; Τι σε τραβάει σε αυτά;
Ξέχασες τα φεγγάρια μου! Χαχα! Πράγματι κάποια πράγματα και στοιχεία γύρω μου, μου «φωνάζουν» να τα φωτογραφίσω! Δεν νομίζω πως ξέρω γιατί ή θέλω να μπω στη διαδικασία να το ψάξω. Είμαι όμως πολύ σταθερή σε κάτι: θέλω να ζω και να λειτουργώ από έμπνευση. Στις σχέσεις μου, στη δουλειά μου, στη ζωή γενικότερα. Ισχύει το ίδιο φυσικά και για τα θέματα των φωτογραφιών μου. Μου αρέσουν, με εμπνέουν, με συγκινούν. Μου εξάπτουν το μυαλό, την καρδιά, τη φαντασία και τις αισθήσεις. Κάποια μάλλον λίγο περισσότερο και πιο …εμμονικά από άλλα. Είναι η καλύτερη απάντηση που μπορώ να σου δώσω.
Πώς ξεκίνησες την φωτογραφία; Ήταν ένας στόχος σου ή προέκυψε;
Φωτογράφιζα τουριστικά αναμνηστικά και παρεϊστικα από φοιτήτρια. Ώσπου ένα καινούριο κινητό τηλέφωνο, το instagram και η ψηφιακή εποχή μού άνοιξαν καινούριους ορίζοντες. Προηγουμένως, έπιανα τον εαυτό μου να «καδράρει» με το μυαλό εικόνες της καθημερινής μου ζωής. Με το κινητό τηλέφωνο μπορούσα πια να τις αποτυπώνω πανεύκολα σε φωτογραφίες και να τις μοιράζομαι με άλλους. Μου άρεσε αυτό! Με την παρότρυνση ενός φίλου γνώρισα το έργο κάποιων μεγάλων φωτογράφων, γοητεύθηκα και σιγά σιγά μπήκα πιο συνειδητά στον κόσμο της φωτογραφίας: άρχισα να διαβάζω βιβλία, να επισκέπτομαι εκθέσεις και μου δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσω το Σεμινάριο Εισαγωγής στη Φωτογραφία του Παύλου Παυλίδη. Η φωτογραφία «δουλεύει» ωραία μέσα μου. Είμαι μουσικός, μου αρέσει να εκφράζομαι μέσα από την τέχνη. Με τη φωτογραφία ανακάλυψα ακόμη έναν τρόπο να το κάνω
Μουσικός είπες; Πολύ ενδιαφέρον! Ποια είναι τα κοινά στοιχεία μεταξύ των δύο αυτών τεχνών, τι κουβάλησες δηλαδή από την μια στην άλλη;
Χμμ.. σχετικά με αυτό, συμβαίνουν παράξενα πράγματα μέσα μου! Χρόνια τώρα, οι μουσικές και τα τραγούδια, μου δημιουργούσαν εικόνες στο μυαλό. «Έβλεπα» και με τα αυτιά! Με τη φωτογραφία, άρχισα να «ακούω» και με τα μάτια! Σχεδόν πάντα τα κλικ μου, μου έχουν «τραγουδήσει» κάτι! Ο συνδυασμός των δύο τεχνών έχει μεγάλο ενδιαφέρον, όμως μουσική και φωτογραφία δεν χρειάζεται να λειτουργούν συμπληρωματικά. Είναι τόσο δυνατές από μόνες τους που δεν το έχουν ανάγκη. Απλά, σε μένα, αυτή η – ας πούμε – προέκταση των ορίων των δύο μου αισθήσεων, είναι κάτι αναπόφευκτο, που ομολογώ πως και το απολαμβάνω πάρα πάρα πολύ!
Πρόσφατα ξεκίνησες με τον μαγικό και cult κόσμο της polaroid. Τι διαφορέτικο σου δίνει το instant;
Αχ η Polaroid! Αγαπώ τόσο πολύ την αισθητική των polaroids. Είναι τέτοια η φύση του φιλμ που το τελικό αποτέλεσμα δείχνει σχεδόν πάντα σουρεάλ κι αυτό το λατρεύω! Eίναι πολύ καινούριο απόκτημα. Πειραματίζομαι, είμαστε στα …φλερτ ακόμη, χαχα! Τη μαθαίνω και με μαθαίνει. Ομολογώ πάντως πως σε αρκετά κλικ τα έχω βρει σκούρα (κυριολεκτικά και μεταφορικά)! Κάτι επίσης που με δυσκολεύει αλλά και με προκαλεί ταυτόχρονα, είναι να μάθω να λειτουργώ φωτογραφικά αυθόρμητα με την Polaroid. Λόγω της άμεσης και ανελέητης στα «λάθη», στιγμιαίας αποτύπωσης, αλλά και του κόστους των φιλμ, σκέφτομαι πολύ πριν τραβήξω την κάθε μου φωτογραφία κι αν αξίζει. Πιστεύω πως θα βρω άκρη. Θέλει χρόνο κι επιμονή.
Πες ότι κάνουμε ένα άλμα στο χρόνο. Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου φωτογραφικά, του χρόνου ας πούμε;
Επειδή η φωτογραφία για μένα είναι έκφραση, έμπνευση και μπόλικη χαρά, μου είναι πολύ σημαντικό να παραμείνει έτσι και να συνεχίσω να φωτογραφίζω με κέφι κι αυθορμητισμό. Σκοπεύω να παρακολουθήσω και το δεύτερο κύκλο του Σεμιναρίου Φωτογραφίας του Π. Παυλίδη και να πηγαίνω σε ενδιαφέρουσες εκθέσεις και παρουσιάσεις. Ελπίζω του χρόνου να χειρίζομαι ακόμη πιο αποτελεσματικά τις φωτογραφικές μου μηχανές και να εκμεταλλεύομαι συνειδητά τις τεχνικές τους δυνατότητες. Πολλές κι ενδιαφέρουσες αφορμές για φωτογραφίες λοιπόν, ναι. Όμως, εύχομαι επίσης, να υπάρχουν ακόμη περισσότερα δυνατά και υπέροχα «κλικ» στη ζωή μου, από εκείνα τα «άλλα» που δεν θα γίνουν ποτέ φωτογραφίες… Αυτό!
Το προφίλ της Μαρίας στο Instagram https://www.instagram.com/maria_span/
Η συνέντευξη δόθηκε στις 05.10.2016
