«Μετά το θάνατο του πατέρα μου, πριν από τρία χρόνια, ο οποίος ξύπνησε μνήμες για τον τρόπο που αντιμετωπίζεται ο θάνατος στην Ελλάδα, επέστρεψα στην πατρίδα μου και ακολούθησα τη συμπεριφορά της μητέρας μου, ως πιστός που αναζητά καταφύγιο στο ευρύτερο σύστημα των θρησκευτικών παραδόσεων και τις πολιτιστικές πεποιθήσεις, σε μια κοινωνία που λειτουργεί σε αυτή τη βάση.
Η φωτογραφία αυτομετατράπηκε σε ένα ζήτημα απώλειας και έγινε δίοδος μέσα σε έναν οριακό χώρο απουσίας και παρουσίας. Ενδιαφερόμενη για το πώς μια εικόνα μπορεί να επιβεβαιώσει μνήμες μέσα από την εξαφάνιση του αντικειμένου της, θέλησα να διερευνήσω την έννοια του θανάτου, αναζητώντας ίχνη πένθους και θλίψης στην ελληνική πολιτισμική κληρονομιά», λέει η Ιωάννα Σακελλαράκη.
English
Μετά από διεξοδική έρευνα του θέματος – και με τη βοήθεια υποτροφίας από τη Royal Photographic Society-, η Ιωάννα ταξίδεψε στη χερσόνησο της Μάνης. Προσβλέποντας στην περαιτέρω κατανόηση των Ελληνικών της ριζών, άρχισε να ενδιαφέρεται για τις επαγγελματίες μοιρολογίστρες στη Μάνη, μέσα από το ακαδημαϊκό της υπόβαθρο.
Η προσωπική της πρόθεση για την πραγματοποίηση αυτού του έργου ήταν, το ανυπόφορο πένθος για τον πατέρα της, που δεν έχει έρθει ακόμα, να φτιάξει αυτό το σώμα δουλειάς που να εξετάζει τα κατασκευάσματα θλίψης στον πολιτισμό και την οικογένειά της. Κατά κάποιο τρόπο, αυτές οι εικόνες λειτουργούν ως οχήματα πένθους για τα χαμένα ιδεώδη της ζωτικότητας, της ευημερίας και του ανήκειν.
Οι παραδόσεις του θρήνου της Μάνης χρονολογούνται από την αρχαιότητα και τους χορούς των ελληνικών τραγωδιών. Σε αυτές τις τραγωδίες, αποτελεί παράδοση για τον κύριο τραγουδιστή να ξεκινά τον θρήνο και στη συνέχεια να ακολουθεί ο χορός. Αλλά μετά από αιώνες εξέλιξης, η τέχνη έγινε ένα επάγγελμα, το οποίο αποτελείται αποκλειστικά από γυναίκες. Σήμερα, παρόλα αυτά, είναι μια τέχνη που πεθαίνει, καθώς η παράδοση δεν έγινε ευπρόσδεκτη στις νεότερες γενιές. Η Ιωάννα δεν συλλαμβάνει αυτό μόνο, αλλά παράλληλα εξυμνεί και το ιστορικό τελετουργικό.
Συνδέοντας την οδυνηρή της θλίψη με τις δραματουργίες που εκτελούσαν οι επαγγελματίες μοιρολογίστρες, έψαξε την υποκειμενική πνευματικότητα των τελετουργιών του θανάτου στην Ελλάδα.
«Σε αυτή τη δουλειά», προσθέτει η φωτογράφος, «σκοπός μου είναι να δω πώς το έργο του πένθους συγκροτεί τα σύγχρονα καθεστώτα όσον αφορά την αναζήτηση, την ανάγνωση και τα συναισθήματα σχετικά με το θέμα του θανάτου στην Ελλάδα του σήμερα».
Την ίδια στιγμή όμως, το «The truth is in the soil» αφορά και τη μνήμη αλλά και την απώλεια μνήμης. Για την Ιωάννα, τα δύο θέματα αλληλοσυνδέονται πλήρως όταν βιώνονται μέσα από μια εμπειρία θλίψης.
«Ήθελα να μιλήσω για το τι χάνεται, τα κομμάτι των αναμνήσεων που ανακατασκευάζονται, όπως ακριβώς εμφανίζεται στο μυαλό μας μια εικόνα ενός χαμένου ανθρώπου μετά το χαμό του. Όταν κοιτάζουμε μια φωτογραφία, οτιδήποτε θυμόμαστε ή ξεχνάμε είτε για το άτομο αυτό είτε για μια ανάμνηση αποτελεί πάντοτε ένα ενδεχόμενο ή αποτελεί μια μυθοπλασία, που εμπεριέχει το μίασμα των πληροφοριών που παρουσιάζονται στην εικόνα».
«Με αυτόν τον τρόπο μια φωτογραφία λειτουργεί από μόνη της», λέει η Ιωάννα. «Είναι στη φύση της φωτογραφίας να συλλαμβάνει αυτό που θα μείνει για πάντα στο μέλλον ή ανήκει ήδη στο παρελθόν», και εργάστηκε ιδιαίτερα σκληρά για να βρει τρόπους ώστε να πουν οι εικόνες κάτι πέρα από τα ίδια τους τα θέματα.
The truth is in the soil
Inspired by the origins of ancient Greek laments, I dwelled within traditional communities of the last female mourners inhabiting the Mani peninsula of Greece looking for traces of bereavement and grief. My personal intention for realizing this project has been the impossible mourning of my father that is yet to come while making this body of work contemplating fabrications of grief in my culture and family. I am interested in how the image affirms things in their disappearance and gives us the power to use things in their absence through fiction. During my making process, the distinction between the real and the imaginary and the disturbance between represented space and personality lead to a tangible experience of separation. Through my images, this separation becomes an encounter. The human figure becomes a space opening into the outside where the image finds its condition and disappears into it. The images lay between real and unreal allowing the viewer to believe in the real that is yet to come functioning as passages between sheltering something from death and establishing with death a relation of freedom.
Ioanna Sakellaraki (b.1989) is a graduate of journalism, photography and culture. Her images suggest a constructed space of fantasy and loss within the magical potential of transformation and fiction the camera allows. Her ideas revolve around memory and loss and are strongly connected with her homeland Greece which has an archetypical aura and ambiguous personal importance. Ioanna was recently awarded with The Royal Photographic Society Postgraduate Bursary Award and nominated for the Inge Morath Award by Magnum Foundation, the Prix Levallois and the Prix Voies Off. After obtaining an MA in European Urban and Cultural Studies, Ioanna currently completes an MA in Photography at the Royal College of Art in London. Recent shows include The Truth in Disguise, GESTE Paris (2019), La nouvelle génération documente, Galerie Le Réverbère, Lyon (2019), The Photography Prize 2019, Argentea Gallery, Birmingham (2019), Light and Shade, Christmas Steps Gallery, Bristol (2018).
