O Lou Reed ως φωτογράφος

Guest Editor 11 Σεπ 2021 Photo και Μουσική, Photologio Picks

Μία εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Κλισέ αλλά θα το επαναλάβω. Τι εννοώ; Είναι αυτό μόνο μια εικόνα ενός δέντρου σε καταιγίδα μια χειμωνιάτικη μέρα; Η απάντηση είναι περισσότερο συναισθηματική. Αυτό επιζητώ· (οι φωτογραφίες μου) είναι τραβηγμένες με συναίσθημα και θέλω να συνδυάζονται με συναίσθημα.

Lou Reed

O Lewis Allan “Lou” Reed (1942 – 2013), ήταν Αμερικανός μουσικός, τραγουδιστής και στιχουργός. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος, βασικός κιθαρίστας και συνθέτης των Velvet Underground, μιας από τις επιδραστικότερες μπάντες της εναλλακτικής underground rock σκηνής. Έχει επίσης εισαχθεί δύο φορές στο Rock and Roll Hall of Fame: το 1996 ως μέλος των Velvet Underground και το 2015 -μετά θάνατον- ως solo καλλιτέχνης.

Βασικό μέλος του θρυλικού Factory, o Reed πάντα ανέφερε τον Andy Warhol ως μέντορά του σε όλες τις καλλιτεχνικές του αναζητήσεις. «Eίμαι απόφοιτος της «μεγάλης του Warhol σχολής» είχε αστειευτεί σε συνέντευξή του. «Υπήρξα πολύ τυχερός που βρισκόμουν κοντά στον ίδιο και όλους τους ανθρώπους και καλλιτέχνες του κύκλου του και αποτελούσαμε αυτό που σήμαινε το Factory.»

Τότε ήταν που ξεκίνησε η διαδρομή του στον κόσμο της φωτογραφίας. «Οι πρώτες μου περιπέτειες με το φως ξεκινούν τη δεκαετία του 1960 με τον Andy Warhol. Ξεκίνησα με κινηματογραφήματα. Είχα μια πειραγμένη βιντεοκάμερα που έδινε αποτέλεσμα με υψηλή αντίθεση, όπως στις εικόνες του Billy Name. Στη συνέχεια πειραματίστηκα με πολλές κάμερες και όλων των ειδών τους φακούς σ’ αυτήν την αναζήτηση της χαράς και της ομορφιάς.» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά, αναφέροντας τον φωτογράφο και κινηματογραφιστή Billy Linich (Billy Name) ως βασική του επιρροή μαζί με τους Wim Wenders, Larry Clark και φυσικά τον Warhol.

Τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του η ενασχόληση με τη φωτογραφία εξελίχθηκε σε τέχνη με την έκδοση μιας σειράς φωτογραφικών βιβλίων: “Emotions In Action“ (2003), “Lou Reed’s New York” (2006), “Romanticism” (2009), “Rhymes” (2012). «Το στήσιμο ενός φωτογραφικού βιβλίου μοιάζει πολύ με αυτό ενός μουσικού άλμπουμ. Γίνεται διαισθητικά. Όχι βάσει προγραμματισμού ή προκαθορισμένων ιδεών αλλά με έναν τρόπο που προσδιορίζεται μόνο από την αίσθηση.»

photo © Lou Reed, provided via Adamson Gallery

photo © Lou Reed, provided via Adamson Gallery

Το συναίσθημα όμως πάντα ήταν κινητήριος δύναμη και ζητούμενο στις δουλειές του. «Όπως και καθετί με το οποίο καταπιάνομαι, έτσι και οι φωτογραφίες μου αφορούν το συναίσθημα. Με ενδιαφέρει να προκαλέσω και να καταγράψω συναισθήματα μέσω δράσης και αντίδρασης, μιας αλληλεπίδρασης που διηγείται μια ιστορία, ένα όνειρο. Ως στιχουργός, η αίσθησή μου για το ρυθμό και τη μελωδία, μου υπαγορεύουν οι φωτογραφίες μου να μην τιτλοφορούνται και γενικώς να μη σχετίζονται με γραπτό λόγο. Οι εικόνες μιλούν από μόνες τους με τις ισορροπίες και το θέμα τους. Σαν όνειρα, ιδωμένα από το σκόπευτρο μιας κάμερας, εκφράζουν μια πραγματικότητα που δημιουργείται μέσω ενός φακού αλλά βιώνεται από τον καθένα μας σαν σάστισμα και αφύπνιση». Και προσθέτει «Χωρίς τίτλους, χρονολογίες, τοπωνύμια, οι φωτογραφίες μου αποτελούν ‘οπτικοποιημένη ποίηση’. Βρίσκω πολύ καλύτερο να αφήνω τους ανθρώπους να τις κοιτάζουν ανεπηρέαστοι. Το να θέτεις τα πράγματα χρονολογικά είναι βαρετό. Αν τα χρησιμοποιείς όμως αφηγηματικά, ως μεγάλο ποίημα, τότε αποκτούν ενδιαφέρον.»

Αγαπημένο θέμα του Lou Reed και ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης -τόσο μουσικά όσο και φωτογραφικά- ήταν πάντα η Νέα Υόρκη. Η πόλη που τον στοίχειωσε αλλά και τον προσδιόρισε καλλιτεχνικά και προσωπικά. Ωστόσο οι εικόνες του δεν αποτελούν στιγμιότυπα της ζωής σε μια μεγαλούπολη αλλά είναι κυρίως τοπία με ιδιαίτερες υφές. Μάλιστα παραδόξως, οι φωτογραφίες του, στερούνται ανθρώπων οι οποίοι όταν υπάρχουν, φαίνονται σε απόσταση, από ψηλά, μέσα σε αυτοκίνητα ή να διασχίζουν το δρόμο. Μοναδική εξαίρεση μια φωτογραφία της τελευταίας συζύγου του Laurie Anderson στην οποία αφιέρωσε και το βιβλίο του “Romanticism”.

Ο Reed αγαπούσε τις φωτογραφικές του μηχανές όσο και τις κιθάρες του και του άρεσε να πλουτίζει τη συλλογή του με νέα μοντέλα. Κι ενώ είχε αναφέρει -ως φόρο τιμής στις κλασικές κάμερες- πως « ο Θεός πρέπει να έχει μια Leica», δεν δίστασε να αγκαλιάσει θερμά το πέρασμα στην ψηφιακή τεχνολογία. «Βρίσκω υπέροχη την ψηφιακή φωτογραφία. Είναι εξαιρετικό να βλέπεις άμεσα το αποτέλεσμα και να μπορείς να κάνεις διορθώσεις ώστε τελικά να έχεις αυτό ακριβώς που επιθυμείς».

Ο Lou Reed έφυγε νωρίς. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι αγαπούσε να φωτογραφίζει ουρανούς. «Τα σύννεφα είναι ελεύθερα» είχε πει σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις.