
Χρωματικά μοντέλα και θερμοκρασία χρώματος
Σε συνέχεια της προηγούμενης αναφοράς μας στο φως και το χρώμα, σήμερα θα μιλήσουμε για την φωτογραφική αναπαραγωγή του χρώματος που βασίστηκε στην τρίχρωμη ανθρώπινη όραση.
Τα μάτια μας αντιλαμβάνονται άπειρες αποχρώσεις και αυτό συμβαίνει χάρη στην ανάμειξη μόνο τριών διαφορετικών χρωμάτων. Τα κωνικά κύτταρα (κωνία) του αμφιβληστροειδούς χιτώνα των ματιών μας είναι ευαίσθητα στο κόκκινο το πράσινο και το μπλε (κωνία : 5 με 7 εκατομμύρια κωνοειδείς ράβδοι φωτό-υποδοχής που υπάρχουν στα μάτια μας, έτσι προσαρμοσμένες ώστε να αντιλαμβάνονται την φωτεινότητα του φωτός της ημέρας και να το αναλύουν σε χρώματα).
Η τεχνολογία δεν είχε παρά να αναπαράγει αυτή την ιδιότητα αναλύοντας την εικόνα σε τρία βασικά χρώματα (κόκκινο, πράσινο, μπλε) και ανασυνθέτοντάς την με τα ίδια η τα αντίστροφα τους χρώματα (κυανό, ματζέντα, κίτρινο).
Αν κάποιος ψάξει λίγο το μενού της φωτογραφικής του μηχανής, το εγχειρίδιο της τηλεόρασής του ή κάποιο πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας θα συναντήσει πολλές φορές τρία αγγλικά γράμματα: RGB (red-green-blue) που αποτελεί συντομογραφία των τριών βασικών χρωμάτων.
Συνδυάζοντας διαφορετικά ποσοστά από τα χρώματα RGB μπορούμε να αναπαράγουμε όλες τις αποχρώσεις που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο μάτι. Το μοντέλο RGB χρησιμοποιείται για την απεικόνιση του χρώματος στα φιλμ, στις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, τους σαρωτές και στις οθόνες. Τα RGB χρώματα ονομάζονται προσθετικά επειδή όταν προστίθενται ισόποσα παράγουν λευκό χρώμα. Η δημιουργία μαύρου χρώματος προϋποθέτει την απουσία τους.
Εκτός από το μοντέλο των προσθετικών χρωμάτων RGB υπάρχει και το μοντέλο των συμπληρωματικών χρωμάτων CMY.
Όπως και με το RGB έτσι και εδώ συνδυάζοντας διαφορετικά ποσοστά από τα χρώματα CMY (Cyan, Magenta, Yellow) μπορούμε να αναπαράγουμε όλες τις αποχρώσεις που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο μάτι.
Τα CMY ονομάζονται αφαιρετικά επειδή η ισόποση ανάμιξη τους δίνει το μαύρο χρώμα. Το μοντέλο CMY χρησιμοποιείται σε εκτυπώσεις με μελάνια (Inject, Offset) και επειδή δεν αρκεί ο συνδυασμός τους για την αναπαραγωγή μαύρου χρώματος στο χαρτί, δίνουν ένα σκούρο καφέ, προσθέτουμε και ένα μαύρο μελάνι. Το μοντέλο που προκύπτει είναι το CMYK όπου το μαύρο συμβολίζεται με το γράμμα K ώστε να αποφεύγεται η σύγχυση με το B (μπλε).
Από αυτό το σημείο θα αρχίσουμε να μπαίνουμε στα πιο άμεσα φωτογραφικά θέματα και το πρώτο από αυτά θα είναι η θερμοκρασία χρώματος.
Η χρωματική θερμοκρασία καθορίζει το χρώμα του φωτός και μετριέται σε βαθμούς Kelvin. Όταν η θερμοκρασία είναι 5500ο Kelvin τότε το φως είναι λευκό. Όσο αυξάνεται η τιμή αυτή τόσο ψυχρότερο γίνεται το φως ενώ όσο μειώνεται γίνεται τόσο θερμότερο.
Εδώ δημιουργείται μια σύγχυση όταν εφαρμόζουμε τα παραπάνω στην φωτογραφική μας μηχανή (αναφέρομαι σε φωτογραφικές μηχανές που δίνουν δυνατότητα χειροκίνητης τιμής στην θερμοκρασία χρώματος). Για παράδειγμα όταν πάμε την τιμή στους 10000ο Kelvin σύμφωνα με τον ορισμό θα περιμέναμε να πάρουμε μια φωτογραφία με πολύ ψυχρά χρώματα ενώ θα συμβεί ακριβώς το αντίθετο. Αυτό συμβαίνει γιατί όταν θέτουμε μια τιμή 10000ο kelvin η μηχανή μας αντιλαμβάνεται ότι στο περιβάλλον κυριαρχούν ψυχρά χρώματα οπότε ‘’αυξάνει’’ τα θερμά ώστε να πετύχει μια εξισορρόπηση. Ουσιαστικά το λάθος που κάνουμε οφείλεται στο ότι πρέπει να σκεφτόμαστε τι θερμοκρασία έχει το περιβάλλον και αυτή την τιμή να θέτουμε στην φωτογραφική μας μηχανή. Αν στην ατμόσφαιρα τα χρώματα είναι πολύ θερμά και θέλουμε να πάρουμε μια εξισορρόπηση θα πρέπει να πάμε την τιμή της θερμοκρασίας κάτω από τους 5500ο kelvin ενώ αν τα χρώματα είναι πολύ ψυχρά θα πρέπει να βάλουμε μια τιμή μεγαλύτερη των 5500ο kelvin.
Εδώ βέβαια έρχεται και δένει το ότι κάθε κανόνας είναι για να σπάει οπότε αν για παράδειγμα σπάσουμε αυτόν τον κανόνα σε ένα ηλιοβασίλεμα και δεν επιλέξουμε μια τιμή κάτω από τους 5500ο kelvin αλλά βάλουμε μια τιμή πάνω από 8000ο τότε θα πάρουμε -ανάλογα με το πόσο την αυξάνουμε- ένα μαγικά έντονο πορτοκαλοκόκκινο χρώμα που θα απογειώσει το τελικό αποτέλεσμα.
Οι ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές έχουν ελεγχόμενη χρωματική θερμοκρασία που διευκολύνει στην εξισορρόπηση του χρώματος και συγχρόνως επιτρέπει την φωτογράφιση σε κάθε είδους φωτιστικές συνθήκες. Ο συνδυασμός του AWB (Auto White Balance) με την επεξεργασία RAW αρχείων καλύπτει απόλυτα όλες τις απαιτήσεις.
Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο ζήτημα για το αν θα πρέπει να γίνεται η διόρθωση του χρώματος με την ωμή λογική της ισορροπίας του λευκού η όχι. Συχνά συμβαίνει να διορθώνουμε τη θερμοκρασία χρώματος σε μια φωτογραφία αλλά το τελικό αποτέλεσμα να μην μας αρέσει γιατί χάνεται η φυσικότητα στην εικόνα (νυχτερινές λήψεις , κλειστοί χώροι με λάμπες πυράκτωσης κ.α.).
Όταν μιλάμε για φυσικότητα θερμοκρασίας χρώματος αναφερόμαστε στην ανθρώπινη όραση η οποία δεν μπορεί να προσομοιαστεί φωτογραφικά !
Η συνεχής προσαρμοστικότητα του ματιού και ο συνδυασμός του με εγκεφαλικές διεργασίες παρέχει μια μοναδική αντίληψη που προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος να αναπαρασταθεί με καμία φωτογραφική μέθοδο. Το μάτι μας διαθέτει έναν μηχανισμό, που μοιάζει με το AWB, σύμφωνα με τον οποίο ένα λευκό αντικείμενο γίνεται αντιληπτό ως λευκό κάτω από οποιεσδήποτε φωτιστικές συνθήκες ενώ συγχρόνως διατηρείται η εντύπωση της χροιάς του φωτισμού.
Κλείνοντας και τα παρακάτω θα μας απασχολήσουν έντονα όταν μιλήσουμε για είδη φωτογραφίας και κατάλληλο φως για το κάθε ένα, να πούμε ότι το φυσικό φως αναφέρεται στην ηλιακή ακτινοβολία. Πρόκειται για το φως του ήλιου που φωτίζει άμεσα ή με διάχυση (μέσα από σύννεφα) ή με αντανάκλαση (σε σκιές). Μεταβάλλεται ανάλογα με την ώρα της ημέρας τις καιρικές συνθήκες και το υψόμετρο.
Οι εταιρίες κατασκευής φιλμ και φωτογραφικών μηχανών έχουν προσδιορίσει την χρωματική ισορροπία με βάση το ηλιακό φως ,κατά συνέπεια θεωρούμε πως το ουδέτερο χρώμα (5500ο Kelvin) παράγεται από το άμεσο φως του ήλιου το μεσημέρι, σε μηδενικό υψόμετρο (ύψος θάλασσας) και χωρίς υγρασία.
Μεταβολές της ώρας μεταβάλουν αντίστοιχα την χρωματική θερμοκρασία. Το μεσημέρι ο φωτισμός είναι λευκός (5500ο Kelvin) ενώ το πρωί και το απόγευμα κιτρινωπός – κοκκινωπός ( 3500ο – 2000ο Kelvin ). Στην σκιά ή στην συννεφιά έχουμε κυανή-μπλε απόχρωση (7000ο – 8000ο Kelvin)
Κάπου εδώ φτάσαμε στο τέλος ενός μεγάλου κεφαλαίου που έχει να κάνει με το φως και τις ιδιότητες εκείνες που θα μας απασχολήσουν φωτογραφικά. Μην ξεγελιέστε θα το συναντάμε συνέχεια μπροστά μας καθώς είναι εκείνο που μας επιτρέπει να έχουμε φωτογραφία.
Μείνετε συντονισμένοι στο photologio.gr Στο επόμενο άρθρο θα μπούμε στον μαγικό κόσμο της έκθεσης του φωτός και στην Αγία Τριάδα αυτής (Κλείστρο, Διάφραγμα, Iso).
Νικόλας Πολάτος
Web site: http://www.shootingr.com/
Instagram: https://www.instagram.com/nikolas_polatos/
Fb: https://www.facebook.com/Polatosnikolas