
Κλείστρο – Διάφραγμα – ISO: Τα “επικοινωνούντα δοχεία” στη λήψη μιας εικόνας
Σήμερα θα κάνουμε μια εισαγωγή με σκοπό να περιγράψουμε αυτό το οποίο ακούει στο όνομα η “Αγιά Τριάδα” της έκθεσης του φωτός.
Αναφερόμαστε στο κλείστρο, στο διάφραγμα και στην ευαισθησία (iso).
Πάμε να δούμε ένα – ένα ξεχωριστά τι είναι αυτά τα τρία εργαλεία που αποτελούν ίσως την σημαντικότερη γνώση για χειροκίνητες ρυθμίσεις στις λήψεις μας.
Φωτοφράχτης – Κλείστρο
Μέσα στη φωτογραφική μηχανή μας, ακριβώς μπροστά από τον αισθητήρα, είναι ένα μικρό πτερύγιο που ονομάζεται κλείστρο. Όταν τραβάτε μια φωτογραφία, αυτό ανοίγει και κλείνει για να αφήσει το φως να φτάσει στον αισθητήρα, δημιουργώντας την εικόνα μας. Όταν μιλάμε για ταχύτητα κλείστρου αναφερόμαστε στο πόσο γρήγορα ή αργά το κλείστρο ανοίγει και κλείνει.
Μια γρήγορη ταχύτητα κλείστρου σημαίνει ότι το κλείστρο είναι ανοιχτό μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Μια αργή ταχύτητα κλείστρου, το κλείστρο είναι ανοιχτό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Οι ταχύτητες κλείστρου μετριούνται σε δευτερόλεπτα ή κλάσματα του δευτερολέπτου. Για παράδειγμα, μια ταχύτητα κλείστρου 1 / 100 σημαίνει 0,01 δευτερόλεπτα.
Αυτό είναι επίσης γνωστό ως «χρόνος έκθεσης», γιατί είναι το χρονικό διάστημα που ο αισθητήρας είναι εκτεθειμένος στο φως. Οι ταχύτητες αυτές μπορεί να ξεκινούν από το 1 /12000 σαν γρηγορότερη ταχύτητα κλείστρου ενώ σαν πιο αργή δεν υπάρχει περιορισμός γιατί θεωρητικά μπορούμε να το κρατήσουμε ανοιχτό όση ώρα θέλουμε. ( Εδώ θέλει αρκετή προσοχή γιατί μπορεί να δημιουργήσουμε πρόβλημα στον αισθητήρα της φωτογραφικής μας μηχανής σε πολύ μεγάλες σε χρόνο εκθέσεις).
Διάφραγμα
Το διάφραγμα είναι ένας μηχανισμός στο εσωτερικό των φωτογραφικών φακών με κινούμενες λεπίδες που μεταβάλλουν το πραγματικό άνοιγμα του φακού. Αυτό μας δίνει την δυνατότητα να επιλέγουμε την ποσότητα φωτός που θα περάσει στον αισθητήρα μας όταν σηκωθεί το κλείστρο.
Όσο πιο μεγάλο (πιο ανοικτό) είναι το διάφραγμα, τόσο πιο πολύ φως μπορεί να περάσει μέσα από το φακό. Οι τιμές τού διαφράγματος (συμβολίζεται με f και υπολογίζεται διαιρώντας τη διάμετρο του ανοιχτού διαφράγματος με την εστιακή απόσταση του φακού) είναι συνήθως οι εξής : f/1, f/1.4, f/2,f/2.8, f/4, f/5.6, f/6.7 f/8, f9.5, f/11, f/13, f/16, f/19, f/22 και μπορεί να αυξηθεί και άλλο ανάλογα τον φακό. Αν έχετε παρατηρήσει και άλλες ενδιάμεσες τιμές στην φωτογραφική σας μηχανή είναι γιατί οι περισσότερες εταιρίες δίνουν για κάθε κλικ που μεταβάλετε το διάφραγμα μια τιμή 1/3 stop ώστε να υπάρχουν περισσότερες επιλογές διαβάθμισης.
Η τιμή είναι αντιστρόφως ανάλογη του ανοίγματος του διαφράγματος. Μικρότερη τιμή, πιο ανοικτό διάφραγμα, περισσότερο φως στον αισθητήρα. Όσο κλείνει το διάφραγμα, μεγαλώνει η τιμή του, τόσο λιγότερο φως αφήνει να περάσει μέσα από το φακό. Η αλλαγή από μία τιμή διαφράγματος στην επόμενη η στην προηγούμενη τιμή αντιστοιχεί σέ ένα “stop” (διαβάθμιση). Μεταξύ δύο stop αντιστοιχεί ένας διπλασιασμός η υποδιπλασιασμός στην ποσότητα του φωτός πού θα περάσει από το φακό. Για παράδειγμα αν στο f/4 περνάει σε 1 δευτερόλεπτο μία συγκεκριμένη ποσότητα φωτός, στον ίδιο χρόνο με f/2.8 περνάει ακριβώς η διπλάσια ποσότητα φωτός. Με άλλα λόγια ανοίγοντας το διάφραγμα κατά ένα stop διπλασιάζεται η ποσότητα του φωτός πού περνά από το φακό.
Ευαισθησία (ISO)
Το ISO ρυθμίζει πόσο ευαίσθητος στο φως είναι αισθητήρας της φωτογραφικής μας μηχανής. Κάθε μηχανή έχει ένα φυσικό ISO στο οποίο δουλεύει (συνήθως γύρω στο 100). Αλλάζοντας την τιμή αυτή σε κάποιο υψηλότερο, η μηχανή κάνει ενίσχυση του σήματος που λαμβάνει ο αισθητήρας, προκειμένου να κάνει την εικόνα φωτεινότερη.
Μαζί όμως με το φυσιολογικό σήμα, ενισχύονται και οι μικρές παραμορφώσεις που υπάρχουν στην εικόνα, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο εμφανής, μειώνοντας έτσι την ποιότητα της. Οι παραμορφώσεις αυτές είναι χρωματικές και παραμορφώσεις φωτεινότητας και έχουν μια μικρή ομοιότητα με τον κόκκο που παρουσιάζουν τα φιλμ.
Με πιο απλά λόγια αν ο αισθητήρας μας είναι για παράδειγμα 24Mp σημαίνει ότι έχει πάνω του 24 εκατομμύρια pixels. Όταν εμείς ανεβάζουμε την τιμή του iso είναι σαν να διογκώνουμε ελάχιστα το μέγεθος του κάθε pixel ώστε να μπορέσει να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερο φως. Αν ανεβάσουμε αρκετά την τιμή του iso θα μπορούσαμε να πούμε ότι λόγο μεγέθους πλέον το κάθε ένα pixel ακουμπά το άλλο και εκεί δημιουργούμε τον κόκκο. Ο λόγος που μια Crop Frame μηχανή έχει περισσότερο κόκκο από μια μία Full Frame εφόσον και οι δύο έχουν τα ίδια Mp είναι ότι η μηχανή Full Frame έχει μεγαλύτερο αισθητήρα άρα περισσότερο χώρο οπότε τα pixels πρέπει να διογκωθούν πολύ περισσότερο πριν ακουμπήσουν το ένα με το άλλο.
Θα επιστρέψουμε στα παραπάνω σε επόμενο άρθρο ώστε να δούμε τον τρόπο χρήσης και τον συνδυασμό αυτών εφόσον ο συνδυασμός τους μπορεί να δώσει πολλαπλά αποτελέσματα όπως το βάθος πεδίου, το θόλωμα της κίνησης κ.ά.
Αρκετά χρόνια πριν είχα βρει στο διαδίκτυο έναν πίνακα ανάλυσης των παραπάνω και θεωρώ ότι είναι εξαιρετικός οπότε τον παραθέτω και εδώ. Είναι πολύ καλό εργαλείο για να καταλάβουμε πώς μπορούμε να μεταβάλουμε το βάθος πεδίου, πώς μπορούμε να δώσουμε κίνηση ή όχι σε ένα αντικείμενο αλλά και πώς μεταβάλλοντας το iso δημιουργούμε κόκκο στην φωτογραφία μας.
Νικόλας Πολάτος
Web site: http://www.shootingr.com/
Instagram: https://www.instagram.com/nikolas_polatos/
Fb: https://www.facebook.com/Polatosnikolas