1 διά 2 – Φωτογραφική διαλεκτική: Παναγιώτης Παππάς – Όλγα Στεφάτου
Αυτός που γνωρίζει να γράφει, γνωρίζει προφανώς και να διαβάζει. Όποιος όμως τραβάει φωτογραφίες δεν γνωρίζει αναγκαστικά να τις ερμηνεύει
Vilem Flusser, Προς μια φιλοσοφία της φωτογραφίας
Στο photologio «μιλάμε για τη φωτογραφία» και ενδιαφερόμαστε για τον τρόπο ανάγνωσης των εικόνων καθώς και για τον παραγωγικό διάλογο.
Με το σκεπτικό αυτό έχουμε εγκαινιάσει τη νέα στήλη «1 διά 2 – Φωτογραφική διαλεκτική».
Σκοπός της στήλης είναι να δούμε μέσα από την ανάγνωση μας φωτογραφίας τις σκέψεις των προσκεκλημένων φωτογράφων, την άποψή τους για τη συγκεκριμένη φωτογραφία, τον τρόπο ανάγνωσής τους, τα συναισθήματα τους και γενικά ό,τι έχουν να πουν για τη συγκεκριμένη φωτογραφία, να διαπιστώσουμε τις τυχόν συγκλίσεις ή αποκλίσεις και να προάγουμε έτσι τον οπτικό εγγραμματισμό.
Μια φορά τον μήνα δύο φωτογράφοι, που συχνά έχουν και την ιδιότητα του δασκάλου φωτογραφίας, θα προχωρούν, παράλληλα και ανεξάρτητα, στην ανάγνωση μιας φωτογραφίας, που θα τους δίνεται.
Για σήμερα, φωτογραφία του Duane Michals, που δόθηκε προς “ανάγνωση” στους Παναγιώτη Παππά και Όλγα Στεφάτου
Duane Michals
| Παναγιώτης Παππάς | Όλγα Στεφάτου |
| Ο “Ευαγγελισμός” είναι μια φωτογραφία που προκαλεί σκέψεις και καλεί τους θεατές να εμβαθύνουν στα επίπεδα του συμβολισμού και της αφηγηματικής πολυπλοκότητας. Δημιουργημένο από τον διάσημο Αμερικανό φωτογράφο Duane Michals, γνωστό για την καινοτόμο και εννοιολογική του προσέγγιση στη φωτογραφία, ο “Ευαγγελισμός” αποτελεί απόδειξη της ικανότητάς του να μεταφέρει βαθιές ιδέες μέσω οπτικής αφήγησης.
Με την πρώτη ματιά, η εικόνα φαίνεται απλή, με μια νεαρή γυναίκα να στέκεται σε ένα λιτό δωμάτιο, φαινομενικά απορροφημένη στις σκέψεις της. Ωστόσο, μετά από προσεκτικότερη εξέταση, η φωτογραφία αποκαλύπτει λεπτές λεπτομέρειες που την εμποτίζουν με βαθύτερο νόημα. Η στάση και η έκφραση της γυναίκας υποδηλώνουν μια αίσθηση περισυλλογής και ενδοσκόπησης, υπονοώντας έναν εσωτερικό διάλογο ή μια στιγμή αποκάλυψης. Ο τίτλος «Ευαγγελισμός» προκαλεί θρησκευτικούς συνειρμούς, παραπέμποντας στο βιβλικό γεγονός στο οποίο ο άγγελος Γαβριήλ ανακοινώνει στην Παναγία ότι θα συλλάβει και θα γεννήσει τον Ιησού. Αυτή η θρησκευτική αναφορά προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο ερμηνείας στη φωτογραφία, καλώντας τους θεατές να εξετάσουν θέματα πνευματικότητας, θεϊκής παρέμβασης καθώς και τα μυστήρια της πίστης. Η χρήση της ασπρόμαυρης φωτογραφίας από τον Michals ενισχύει την ατμοσφαιρική ποιότητα της εικόνας, προκαλώντας μια αίσθηση διαχρονικότητας και καθολικότητας. Η έντονη αντίθεση μεταξύ φωτός και σκιάς προσθέτει οπτικό ενδιαφέρον και εφιστά την προσοχή στην κεντρική φιγούρα, τονίζοντας τη σημασία της στη σύνθεση. Κλείνοντας, ο “Ευαγγελισμός” του Duane Michals είναι μια σαγηνευτική φωτογραφία που ανταμείβει την προσεκτική παρατήρηση και τον στοχασμό. Μέσα από τον πλούσιο συμβολισμό, η φωτογραφία προσκαλεί τους θεατές να εξερευνήσουν θέματα πνευματικότητας, ενδοσκόπησης καθώς και την αινιγματική φύση της ύπαρξης. |
Ο άγγελος της θλίψης ίσως, ο άγγελος του έρωτα. Ο Μορφέας, ο θεός των ονείρων. Μια παράξενη έλξη ανάμεσα στην ξαπλωμένη γυναίκα και στον φτερωτό άνδρα, έλξη ανάμεσα στον θεατή και τη σκηνή που ξεδιπλώνεται, έλξη ανάμεσα στο βλέμμα του φωτογράφου και την εικόνα που διεγείρει τον φακό του. Δεν ξέρω αν ζηλεύω περισσότερο τη γυναίκα ή τη ματιά του Duane Michals, που είναι ένας από τους αγαπημένους μου φωτογράφους. Στις συνεντεύξεις του επιμένει πως τον αφορά η φωτογραφία που αναδεικνύει το μη ορατό, και νομίζω πως το πετυχαίνει απόλυτα. Στην εικόνα αυτή μας παίρνει από το χέρι για να δούμε αυτό που ενδεχομένως προσπερνάμε, μας καλεί να πιστέψουμε σε κόσμους αόρατους, να σταθούμε στη σιωπή, να αναλωθούμε στην επιθυμία.
Στο έργο του Duane Michals, οι πρόσθετες χειρόγραφες σημειώσεις πάνω στις φωτογραφίες του, οι σκέψεις, οι τίτλοι, και οι ημερομηνίες προσθέτουν ένα ακόμη επίπεδο, που κάνει το τελικό αποτέλεσμα ακόμη πιο προσωπικό και γι’ αυτό βαθύτατα συναισθηματικό. Κι ενώ η σύνθεση “The fallen angel” είναι μία αλληλουχία εικόνων μιας γυναίκας μ’ έναν άγγελο, στη συγκεκριμένη φωτογραφία ο Duane Michals δίνει τον τίτλο “The Annunciation”, «Ο Ευαγγελισμός» δηλαδή. Έχουμε να κάνουμε με την αισθαντικότητα που κυριαρχεί σε όλο το έργο του δημιουργού αλλά και μια γκροτέσκα θρησκευτικότητα που γίνεται σαρκαστική. Η ιστορία της τέχνης είναι γεμάτη με μορφές αγγέλων. Από τα πιο πρόσφατα, θα ξεχωρίσω την ταινία “Wings of Desire” του Wim Wenders, τα διάστικτα από υπαινιγμούς πτήσης αυτοπορτραίτα της Francesca Woodman και τους πίνακες του Marc Chagall όπως το “The angel and the reader” ή το “An angel among the flowers”. Ίσως τελικά με τον ένα τρόπο ή τον άλλο, σε μισοσκότεινα δωμάτια ή κάπου μέσα μας, να υπάρχουν οι άγγελοι. |
Παναγιώτης Παππάς
Ο Παναγιώτης Παππάς γεννήθηκε το 1989 στα Ιωάννινα. Αποφοίτησε από το τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στις φωτογραφικές εγκαταστάσεις από το Τμήμα Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Είναι καλλιτεχνικός διευθυντής και διευθυντής εκθέσεων του Διεθνούς Φεστιβάλ Φωτογραφίας Photometria ενώ εργάζεται ως εκπαιδευτικός από το 2014, διδάσκοντας φωτογραφία και καλές τέχνες. Είναι εισηγητής φωτογραφικών σεμιναρίων και ομιλιών, επιμελητής εκθέσεων, ενώ το έργο του έχει αποτελέσει μέρος πολλών ομαδικών εκθέσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό.
https://www.instagram.com/pan.pappas/
https://www.facebook.com/panagiotis.pappas.961
Όλγα Στεφάτου
Η Όλγα Στεφάτου είναι φωτογράφος και σύμβουλος φωτογραφίας. Εχει βάση της την Αθήνα και παραδίδει μαθήματα στο εργαστήριο της, το atelier délos. Έχει παρουσιάσει έργα της στο Aga Khan Museum (CA), Doha Fire Station Art Space (QA), Los Angeles Month of Photography, Head On (AU), Les Boutographies (FR), Benaki Museum (GR), Thessaloniki PhotoBiennale (GR), Athens Photo Festival (GR), Gallery Negpos (FR), Photon Gallery (SI) και Synthesis Gallery (BG) μεταξύ άλλων. Έχει εμπειρία στη φωτοδημοσιογραφία με διεθνή μέσα ενημέρωσης όπως Der Spiegel, Die Zeit, The Economist, NBC News και Vanity Fair. Το 2021 επιλέχθηκε από τον οίκο Dior μαζί με εννιά ακόμη Ελληνίδες φωτογράφους να φωτογραφίσει τη συλλογή Cruise 2022. Το 2015 συμμετείχε στην πρωτοποριακή αποστολή «Solar Impulse» – ο πρώτος γύρος του κόσμου με αεροσκάφος ηλιακής ενέργειας. Η Στεφάτου έχει στενή συνεργασία με το Qatar Museums, με πιο πρόσφατη την επιμέλεια δράσεων για το φεστιβάλ φωτογραφίας Tasweer 2023, ενώ για δύο χρόνια ζούσε στη Ντόχα και ήταν υπεύθυνη της φωτογραφικής συλλογής του οργανισμού. Από το 2014 μέχρι και σήμερα είναι επιμελήτρια του εικαστικού προγράμματος του Saristra Festival στην Κεφαλονιά. Σπούδασε φωτογραφία στο ΤΕΙ Αθήνας και το 2012 πήρε το μεταπτυχιακό της στη «Δημοσιογραφία Πολυμέσων», από το Πανεπιστήμιο του Μπόλτον, με έδρα το Πεκίνο της Κίνας.
https://olgastefatou.com/
https://www.instagram.com/olga.stefatou/
https://www.instagram.com/atelier_delos/
