Josef Sudek – Ο ποιητής της Πράγας
Mόνο με το αριστερό του χέρι. Μόνο με αυτό φωτογράφιζε. Το δεξί χέρι το είχε χάσει μετά από τραυματισμό κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν θα παραπονεθεί ποτέ γι αυτό και μάλιστα θα πει πολύ αργότερα ότι «θα μπορούσα να είχα χάσει το κεφάλι μου, πράγμα που θα ήταν πολύ χειρότερο».
Με ένα μόνο χέρι, με μια βαριά μηχανή στον ώμο, με το πιο κλειστό διάφραγμα και περιμένοντας με τις ώρες το κατάλληλο φως έκανε τη λήψη.
Δεν τον έχουν αποκαλέσει τυχαία ως «ποιητή της Πράγας». Ο φωτογράφος της μυστικής ζωής των άψυχων πραγμάτων, της ζωής πάνω από τις στέγες της Πράγας, παραλληλίστηκε και συγκρίθηκε με τον Γάλλο φωτογράφο Eugen Atget για το σχεδόν παρόμοιο ύφος των εικόνων τους. «Οι φωτογραφίες μου σπάνια έχουν ανθρώπους» (όπως ακριβώς και του Atget) … «Aκόμα και αν υπάρχουν μερικοί στην αρχή, ώσπου να τελειώσω τη λήψη έχουν πια φύγει».
Γεννήθηκε στο Kolin της Βοημίας, 55 χιλιόμετρα κοντά στην Πράγα, το 1896. Καθώς ήταν κακός μαθητής, αποφάσισε να γίνει βιβλιοδέτης. Ο ίδιος άρχισε αθόρυβα να ασχολείται με τη φωτογραφία παράλληλα με την βιβλιοδεσία. Με μια παλιά μηχανή έκανε κυρίως πορτραίτα τού εαυτού του καθώς και τοπία και εικόνες της Πράγας. Πριν πάει στρατό είχε κιόλας γεμίσει ένα άλμπουμ με 150 φωτογραφίες.
Γυρνώντας από τον πόλεμο ανάπηρος θα εγκαταλείψει τη βιβλιοδεσία για να ασχοληθεί μόνο με τη φωτογραφία.
Ο Sudek μαζί με φίλους του, ιδρύει την «Ένωση Τσεχικής Φωτογραφίας» και αρχίζει να γίνεται γνωστός όταν δημοσιεύονται φωτογραφίες του από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Βίτου σε καλλιτεχνικό περιοδικό της Πράγας. Ο ναός αυτός κτιζόταν από τον μεσαίωνα κι εκείνη την εποχή (αρχές του 20ού) αποπερατωνόταν. Ο Sudek ευτύχησε να πετύχει μια σπάνια ατμόσφαιρα (επί πέντε χρόνια φωτογράφιζε το ναό).
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος τον αναγκάζει να αποτραβηχτεί στο σπίτι του όπου για μεγάλο χρονικό διάστημα φωτογραφίζει το εσωτερικό του σπιτιού και τα παράθυρά του με θέα τον κήπο του.
Τα πιο λυρικά νοτισμένα παράθυρα στην ιστορία της φωτογραφίας.
Εξηγεί: «Τα πάντα γύρω μας, είτε ζωντανά είτε άψυχα, μπορούν να προσλάβουν στο μάτι ενός τρελού φωτογράφου ποικίλες όψεις, έτσι που ένα φαινομενικά άψυχο αντικείμενο, ζωντανεύει μέσα από το φως ή από το περιβάλλον του. Κι αν ο φωτογράφος έχει λίγο μυαλό στο κεφάλι του, τότε ίσως μπορεί να συλλάβει κάτι απ’ όλα αυτά. Υποθέτω ότι αυτό είναι που ονομάζουμε λυρισμό».
Λυρικός, σκοτεινός, ατμοσφαιρικός, εσωτερικός, ιδιαίτερα ευαίσθητος φωτογράφος θα πει κάποτε για την αρχή της ενασχόλησης του με τη φωτογραφία: «Εκείνη την εποχή δεν ήξερα ακόμα ότι όλο το μυστήριο έγκειται στα σκοτεινά μέρη, στις σκιές. Ο Ruzicka μού έλεγε συχνά: να εκθέτεις για τις σκιές, τα υπόλοιπα έρχονται μόνα τους. Είχε δίκιο. Αλλά δεν ήξερα ακόμα με ποια τεχνική θα μπορούσα να το κατακτήσω αυτό».
Ίσως γιατί μελέταγε για ώρες τα αντικείμενα που φωτογράφιζε. Η τεχνική του Sudek κατακτάται πλέον μόνο από τη μελέτη των σπουδαίων του φωτoγραφιών.
Πέθανε στα 1976.
