Herbert List – “Φως πάνω από την Ελλάδα”
Herbert List
Οι εικόνες που έκανα αυθόρμητα – με αίσθηση ευδαιμονίας, σαν να είχαν κατοικήσει από καιρό στο ασυνείδητο μου – ήταν συχνά πιο ισχυρές από εκείνες που είχα συντηρήσει με προσοχή.
Herbert List
Ο Herbert List είναι γνωστός στην φωτογραφική ιστορία ως ο «Άρχοντας της μεταφυσικής φωτογραφίας». Σπουδάζοντας αρχικά οικονομικά, εργάστηκε κοντά σε έναν έμπορο καφε και αργότερα, επιστρέφοντας στην γενέτειρα του στο Αμβούργο, εργάστηκε ως δικηγόρος στην οικογενειακή επιχείρηση του πατέρα του.
Herbert List
Πάντα ενδιαφερόμενος για τα καλλιτεχνικά ρεύματα και τάσεις, στα τέλη του 20 μπαίνει στον κόσμο της φωτογραφίας ύστερα από παρότρυνση του φίλου του Andreas Feininger, που μόλις είχε τελειώσει τις αρχιτεκτονικές του σπουδές στο Bauhaus. Εντυπωσιασμένος ο List από τους πίνακες των σουρεαλιστών, εκμεταλλεύεται τις ιδέες και μαγικές εικόνες τους και τις εφαρμόζει στην φωτογραφία. Τοποθετεί αντικείμενα σε περιβάλλοντες χώρους, που έχει δημιουργήσει σαν σκηνικά με σκοπό όπως λέει ο ίδιος «να αιχμαλωτίσει την μαγεία της στιγμής στην εικόνα».
Herbert List
Ο ίδιος για το πώς αντιλάμβάνεται τη φωτογραφία γράφει: «Εικαστική τέχνη είναι ένα όραμα που γίνεται ορατό. Πολλοί έχουν ένα όραμα, χωρίς όμως και να μπορούν να δώσουν σε αυτό μια μορφή. Πολλοί ακόμη προσπαθούν να το διαμορφώσουν, χωρίς όμως και να έχουν μια εσωτερική εικόνα.
Αν ο αντικειμενικός φακός ήταν πραγματικά αντικειμενικός, τότε η φωτογραφία δεν θα είχε καμιά σχέση με την Τέχνη. Επειδή όμως μπορεί να είναι πολύ υποκειμενικός για αυτό είναι τόσο πλούσιος σε δυνατότητες έκφρασης όπως η σμίλη, το πινέλο, το μολύβι της ιχνογραφίας.
Πρώτα πρέπει να διαπιστώσουμε κατά πόσο ο αντικειμενικός φακός δεν είναι αντικειμενικός και πόσο διαφέρει αυτό που αποδίδει απ’ αυτό που βλέπουμε. Επιπλέον στην ασπρόμαυρη φωτογραφία δεν αποδίδεται το χρώμα, οπότε σ’ αυτή οι σκιές και το φως αποκτούν ένα πολύ μεγαλύτερο βάρος.
Στη φωτογραφία λείπει επίσης η πλαστικότητα. Ο άνθρωπος με τα δύο του μάτια βλέπει πλαστικά, δηλαδή μέχρις ένα σημείο και γύρω από τα αντικείμενα, στο επίπεδο όμως της φωτογραφίας οι γραμμές και οι τομές αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και επί πλέον η φωτογραφία σαφώς περιορίζεται σ’ ένα ορθογώνιο πλαίσιο, ενώ με τα μάτια μας αντιλαμβανόμαστε και το περιβάλλον. Μόνο τα αντικείμενα μέσα σε ένα ορισμένο ωοειδές πεδίο τα βλέπουμε σαφή (καθαρά), προς τα άκρα γίνονται όμως αυτά συνεχώς περισσότερο ασαφή”.
Herbert List
Έχει περιγράψει τις εικόνες του ως “σύνθετα οράματα όπου οι ρυθμίσεις μου προσπαθούν να συλλάβουν τη μαγική ουσία που κατοικεί και ζωντανεύει με την εμφάνιση”.
Herbert List
Αφού εγκατέλειψε τη Γερμανία το 1936 για πολιτικούς και προσωπικούς λόγους, γύρισε το χόμπι σε επάγγελμα. Δουλεύοντας στο Παρίσι και στο Λονδίνο, συναντήθηκε με τον George Hoyningen-Huene, ο οποίος τον σύστησε στο “Harper’s Bazaar”. Δυστυχώς, με τις προκλήσεις της φωτογραφίας της μόδας, ο List επικεντρώθηκε στο stil life στο στούντιο. Οι εικόνες που παράγονται εκεί θα συγκριθούν αργότερα με τους πίνακες του Max Ernst και του Giorgio de Chirico και άνοιξαν το δρόμο για τον ρόλο του List ως ο πιο σημαντικός φωτογράφος του στυλ Fotografia Metafisica (μεταφυσική φωτογραφία).
Herbert List
Το 1937 o List μαζί με τον φωτογράφο George Hoyningen-Huene ταξιδεύουν στην Ελλάδα. Το ενδιαφέρον του List για την Ελληνική μυθολογία και η παράλληλη προτίμηση του προς τον σουρεαλισμό βρήκαν φωτογραφικά πρόσφορο έδαφος ανάμεσα στα αρχαία. Στον Λυκαβηττό φωτογράφισε αρκετά το θέμα της «κάλυψης» και «αποκάλυψης». Ένα άτομο, καλυμμένο με μιά λευκή ρόμπα ποζάρει σε θεατρικές πόζες «παίζοντας» με την «δυαδικότητα» του «εμπρός-πίσω», «άντρας-γυναίκα». Ο List με την χρήση του καθρέφτη δημιουργεί «σύγχυση» με τον καθρέφτη να παίζει τον ρόλο της «πραγματικότητας» που έρχεται σε αντίθεση με την αντανάκλαση του.
Herbert List
Δημοσιεύσεις στο Life, Photographie, Verve και Harper’s Bazaar ακολούθησαν και ο List άρχισε να εργάζεται για το πρώτο του βιβλίο, Licht Ueber Hellas («Φως πάνω από την Ελλάδα»), το οποίο δημοσιεύθηκε το 1953.
Herbert List
Εργαζόμενος στην Αθήνα ο List ελπίζει να ξεφύγει από τον πόλεμο, αλλά αναγκάστηκε με την εισβολή των στρατευμάτων να επιστρέψει στη Γερμανία το 1941. Λόγω της εβραϊκής καταγωγής του, του απαγορεύθηκε να δημοσιεύσει ή να εργαστεί επίσημα στη Γερμανία. Αρκετά έργα, αποθηκευμένα σε ξενοδοχείο στο Παρίσι, έχουν χαθεί.
Τα πορτραίτα του Berard, του Cocteau, του Picasso κατά τη διάρκεια μιας σύντομης επίσκεψης στο Παρίσι και μια σειρά για το Panoptikum στη Βιέννη χαρακτήριζαν το κύριο έργο του List πριν από τον πόλεμο το 1945. Το 1946 φωτογραφίζει τα ερείπια του μεταπολεμικού Μονάχου για το Heute, ενός αμερικανικού περιοδικού για το γερμανικό κοινό.
Herbert List
Το 1951, ο List συναντήθηκε με τον Robert Capa, ο οποίος τον έπεισε να εργαστεί ως ανεξάρτητος φωτογράφος στο Magnum, αλλά σπάνια αποδέχτηκε αποστολές. Έστρεψε το ενδιαφέρον του για την Ιταλία από το 1950 έως το 1961, φωτογράφισε τα πάντα: από σκηνές δρόμου σε στοχαστικά φωτογραφικά δοκίμια, από αρχιτεκτονικές απόψεις έως πορτρέτα διεθνών καλλιτεχνών που ζούσαν στην Ιταλία.
Herbert List
Το 1953 ανακάλυψε τη φωτογραφική μηχανή 35 mm και τον τηλεφακό. Το έργο του έγινε πιο αυθόρμητο και επηρεάστηκε από τον Henri Cartier-Bresson και το ιταλικό κινηματογραφικό κίνημα νεοραναλισμού.
Στα επόμενα χρόνια, ολοκλήρωσε πολλά λευκώματα βιβλία, μεταξύ των οποίων τη Νάπολη, σε συνεργασία με τον Vittorio de Sica.
Ο List εγκατέλειψε τη φωτογραφία στις αρχές της δεκαετίας του 1960 για να αφιερωθεί στη συλλογή και ταυτοποίηση Ιταλικών πινάκων ζωγραφικής.
Herbert List
Μέχρι τη στιγμή που πέθανε στο Μόναχο το 1975, το έργο του είχε σχεδόν ξεχαστεί. Εντούτοις, το ενδιαφέρον έχει αναβιώσει πρόσφατα, χάρη σε μια ωραία μονογραφία που εκδόθηκε από το Monacelli Press, η οποία περιλαμβάνει 250 φωτογραφίες του List που χωρίζονται σε πέντε τμήματα: Μεταφυσική Φωτογραφία, Ερείπια και Θραύσματα, Έρως και Φωτογραφία, Πορτρέτα και Στιγμές.
Herbert List – Sounio 1952 – Taverna below the Poseidon Temple.
Γράφει: “Σε ένα ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό έργο, τόσο το πνευματικό περιεχόμενο όσο και η τεχνική εκτέλεση πρέπει να βρίσκονται στο αυτό υψηλό επίπεδο. Το πρωταρχικό όμως είναι το πνεύμα.
Μια τεχνικώς όχι άρτια φωτογραφία μπορεί τότε μόνον να δικαιολογηθεί, αν η δύναμη του οράματος επιτρέπει να παραβλεφθούν τυχόν ατέλειες που δεν μπορούσαν να αποφευχθούν λόγω των δύσκολων συνθηκών κατά την φωτογράφηση. Μία όμως τεχνικώς άρτια φωτογραφία χωρίς πνευματικό περιεχόμενο δεν μπορεί να έχει καλλιτεχνική αξία”.
Herbert List – Sounion 1937 – Table and Chairs
“Το τεχνικό μέρος της φωτογραφίας διδάσκεται και μάλιστα ευκολότερα από κάθε άλλη καλλιτεχνική τεχνική, εκείνο όμως που δεν διδάσκεται είναι το να βλέπεις, να διαμορφώνεις και να πραγματοποιείς το καλλιτεχνικό και πνευματικό όραμα σου.
Ο αριθμός αυτών που σήμερα γνωρίζουν την φωτογραφική τεχνική, ακόμη και που μπορούν να κρίνουν και αξιολογήσουν σωστά την καλλιτεχνική αξία μιας φωτογραφίας, είναι μεγάλος. Εκείνοι όμως που μπορούν να δημιουργήσουν μια καλλιτεχνική φωτογραφία είναι πολλοί λιγότεροι”.
Herbert List
Herbert List
Herbert List
Herbert List
Herbert List
