Βασίλης Ζαβέρδας: “Ο φωτογραφημένος κόσμος δεν είναι αποτύπωση του πραγματικού, αλλά κυρίως έκφραση της υποκειμενικής αλήθειας του δημιουργού”
Βασίλης Ζαβέρδας
Με ποιο έναυσμα ξεκινήσατε την φωτογραφία και τι σπουδές έχετε κάνει πάνω σ’ αυτή;
Έχω την αίσθηση ότι το ενδιαφέρον μου για τη φωτογραφία προέκυψε μέσα από τις εικόνες του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας που ήταν οι πρώτες μου μεγάλες αγάπες. Έχω παρακολουθήσει σεμινάρια στη ΝΕΛΕ Αχαΐας, καθώς και αρκετά σεμινάρια του Πλάτωνα Ριβέλλη. Επίσης έχω πάρει μέρος σε workshop και σεμινάρια με το Νίκο Οικονομόπουλο, το Γιάννη Κόντο, την Ελένη Μουζακίτη και τον Παύλο Κοζαλίδη.
Λένε ότι ο φωτογράφος βγάζει τον εσωτερικό του κόσμο μέσα από την δουλειά του. Σας εκφράζει αυτή η άποψη ή πιστεύετε ότι απεικονίζει την στιγμή;
Είναι γνωστή η φράση ότι η φωτογραφία είναι ένα παράθυρο προς τον κόσμο, αλλά και καθρέφτης ενός κόσμου εσωτερικού. Πιστεύω ότι η φωτογραφία έχει αληθοφάνεια, αλλά όχι αλήθεια, δεν μπορεί να κλείσει στα όρια του κάδρου της μια πραγματικότητα πολυσχιδή και πολύπλοκη. Με άλλα λόγια, ο φωτογραφημένος κόσμος δεν είναι αντανάκλαση, αποτύπωση του πραγματικού, αλλά κυρίως έκφραση της υποκειμενικής αλήθειας του δημιουργού. Πρόκειται για ένα καινούργιο «σύμπαν», που δε θα υπήρχε χωρίς το βλέμμα και την παρουσία του φωτογράφου.
Βασίλης Ζαβέρδας
Είστε λάτρης του ασπρόμαυρου. Τι πιστεύετε ότι προσδίδει περισσότερο στην φωτογραφία σας;
Οι φωτογραφίες που περισσότερο θαυμάζω, οι ταινίες που με συγκίνησαν ήταν οι περισσότερες ασπρόμαυρες. Ακόμα και η τηλεόραση με την οποία μεγάλωσα ήταν ασπρόμαυρη. Όλα αυτά μάλλον διαμόρφωσαν την προτίμησή μου προς την Α/Μ φωτογραφία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είμαι δογματικά προσκολλημένος σε αυτή. Νομίζω ότι το ασπρόμαυρο στη φωτογραφία λειτουργεί αφαιρετικά και βοηθάει να αναδειχτούν οι όγκοι και οι σκιές. Έτσι, η μεταμόρφωση και η υπέρβαση του υπαρκτού κόσμου, κάτι που είναι στόχος της φωτογραφίας, επιτυγχάνεται πιο καλά. Και πάντα με γοήτευε η ρήση του Wenders πως «μπορεί η ζωή να είναι έγχρωμη, η πραγματικότητα όμως είναι ασπρόμαυρη».
Φωτογραφίζετε 20 χρόνια. Ποιες αλλαγές διακρίνετε στην δουλειά σας;
Με το πέρασμα του χρόνου, όλο και περισσότερο αφήνω στην άκρη το βαρύ εξοπλισμό, τις πολύπλοκες τεχνικές και επεξεργασίες και προσπαθώ να είμαι πιο απλός και ταυτόχρονα πιο ουσιαστικός στη φωτογραφία που κάνω. Από την άλλη η μεγαλύτερη φωτογραφική εμπειρία και ίσως ωριμότητα με έχει βοηθήσει να διαμορφώσω πιο ολοκληρωμένα κριτήρια και πιο στέρεες απόψεις για τη φωτογραφία. Σε αυτό βέβαια βοηθάει και η θεωρητική ενημέρωση εκτός από τη φωτογραφική πράξη. Τέλος, θεωρώ πιο σημαντική τη συνειδητοποίηση ότι σημασία δεν έχουν τόσο τα φωτογραφικά αποτελέσματα, όσο η διαδικασία της φωτογραφίας ιδιαίτερα αν αυτή συνδέεται με μια πλούσια σε εμπειρίες ζωή. Όταν ζεις πραγματικά, η ζωή σε ανταμείβει με καλές φωτογραφίες.
Βασίλης Ζαβέρδας
Τι έχετε αφήσει πίσω σας ως θέματα ή τεχνική και σε ποια θεματολογία θα ξαναγυρνούσατε για να την ολοκληρώσετε ενδεχομένως;
Κατά τη γνώμη μου, το θέμα στη φωτογραφία αλλά και στην τέχνη γενικότερα, δεν είναι ποτέ αυτοσκοπός αλλά αφορμή, ερέθισμα για δημιουργία. Έτσι, το φαινομενικά ασήμαντο γίνεται φωτογραφικό γεγονός σημαντικό, όταν ο φωτογράφος έχει την ικανότητα να το φορτίσει με νέες σημασίες. Επιπλέον νιώθω το θέμα σαν το πλαίσιο, το όριο που προσφέρει την αναγκαία πειθαρχία για τη δημιουργία. Με αυτή την έννοια, κανένα από τα θέματα που δουλεύω δεν μπορεί να θεωρηθεί «ολοκληρωμένο» και για αυτό συχνά επιστρέφω στα ίδια θέματα.
Βασίλης Ζαβέρδας
Παρατήρησα ότι έχετε επιρροές από τον J. Kudelka. Ποιοι άλλοι φωτογράφοι θεωρείτε ότι σας έχουν συγκινήσει;
Σίγουρα ο Josef Koudelka έχει ασκήσει πάνω μου μεγάλη επιρροή, το ίδιο όμως και ο H.C. Bresson, o Robert Frank, η Diane Arbus. Αλλά και ο Νίκος Οικονομόπουλος, ο Γιώργος Δεπόλλας. Τον τελευταίο χρόνο με συγκίνησε ιδιαίτερα ο Παύλος Κοζαλίδης, όχι μόνο για το σπουδαίο έργο του αλλά και για το πάθος του και την αφοσίωσή του στη φωτογραφία.
Παρακολούθησα πρόσφατα την παρουσίαση της δουλειά σας στο Μπενάκη από τον Πλάτωνα Ριβέλλη. Ειπώθηκε από παρευρισκόμενους ότι οι φωτογραφίες σας είναι τεχνικά άρτιες με σκοπό να προκαλέσουν τον εντυπωσιασμό. Πώς αισθανθήκατε να πρέπει να απολογηθείτε για αυτό που είναι ένα από τα ζητούμενα και στόχος για κάθε καλό φωτογράφο;
Δεν εξέλαβα την παρατήρηση αυτή ως μομφή, ούτε ένιωσα την ανάγκη να «απολογηθώ». Πιστεύω ότι η κριτική, όταν γίνεται καλόπιστα και συνοδεύεται από το αναγκαίο θεωρητικό υπόβαθρο, είναι απαραίτητη και πρέπει να την επιδιώκουμε, αφού μας βοηθάει να διορθώνουμε αδυναμίες και να βελτιωνόμαστε. Επί της ουσίας τώρα, θεωρώ ότι η γνώση και ο έλεγχος των τεχνικών της φωτογραφίας είναι πράγμα αναγκαίο, όχι όμως αρκετό για την παραγωγή καλλιτεχνικού έργου. Είναι ένα μέσο κι όχι ο σκοπός. Επιπλέον πιστεύω ότι όλα τα επιμέρους στοιχεία της φωτογραφικής «γλώσσας» θα πρέπει να είναι διακριτικά και σε αρμονία μεταξύ τους. Αν αυτή η ισορροπία δεν επιτευχθεί, τότε απλά δεν έχουμε μια καλή φωτογραφία.
Βασίλης Ζαβέρδας
Συμμετέχετε σε ομαδικές εκθέσεις ή προτιμάτε ατομική έκθεση και πού έχετε παρουσιάσει την δουλειά σας μέχρι τώρα;
Έχω λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, κυρίως φωτογραφικών ομάδων των οποίων υπήρξα μέλος, και έχω πραγματοποιήσει δύο ατομικές εκθέσεις. Πιο πρόσφατη παρουσίαση ήταν στη Photometria στα Ιωάννινα, ενώ περιμένω με ανυπομονησία την επόμενη στο Budapest Photo Festival του 2019. Δυστυχώς, η κυριαρχία του διαδικτύου, αλλά και η οικονομική κρίση και η απουσία θεσμών και χορηγών δεν ευνοούν τις ατομικές εκθέσεις και τη ζωντανή επαφή με το θεατή.
Ασχολείστε με κάποιο συγκεκριμένο θέμα για να το παρουσιάσετε ως project μελλοντικά;
Τελευταία (ξανα)δουλεύω το Γηροκομείο και ένα θέμα σε σχέση με το μεταναστευτικό.
Οι σύνδεσμοι (links), ιστότοποι που μπορεί κανείς να βρει την δουλειά σας;
Στο προσωπικό μου site : www.vassiliszaverdas.com
