Βαγγέλης Ταμβάκος: “Ένας κενός άνθρωπος, όση προσπάθεια και αν κάνει τεχνικά, θα αντανακλά μια κενή φωτογραφία”
Μια συνέντευξη του φωτογράφου Βαγγέλη Ταμβάκου από μαθητές της έκτης Δημοτικού του 1ου Δημοτικού Σχολείου Παραλίας Πατρών
Στις 10 Μαΐου 2019, επισκέφθηκε το τμήμα ΣΤ1 του 1ου Δημοτικού Σχολείου Παραλίας Πατρών*, ο φωτογράφος και δάσκαλος φωτογραφίας σε παιδιά και εφήβους, Βαγγέλης Ταμβάκος, ο οποίος αποδέχτηκε την πρόσκληση της εκπαιδευτικού Μαρίας Κοσσυφίδου. Η επίσκεψη έγινε στο πλαίσιο λειτουργίας του εργαστηρίου φωτογραφίας που λειτούργησε στο παραπάνω τμήμα, κατά το σχολικό έτος 2018-2019, με πρωτοβουλία της κας Μ. Κοσσυφίδου. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς οι μαθητές και οι μαθήτριες του εργαστηρίου εξέθεσαν τα έργα τους στον χώρο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Παραλίας Πατρών. Το ως άνω Δημοτικό Σχολείο ευχαριστεί από καρδιάς τον Βαγγέλη Ταμβάκο, ο οποίος ήρθε στην Πάτρα αποκλειστικά για τη συνάντηση αυτή. Μέσα από την παρουσίαση που έγινε, τη συζήτηση για τις φωτογραφίες των παιδιών και τη συνέντευξη που ακολουθεί, τα παιδιά πήραν γνώσεις και ερεθίσματα για να συνεχίσουν το ταξίδι τους στον χώρο της φωτογραφίας ως θεατές αλλά και ως φωτογράφοι.
Θέλατε από μικρός να γίνετε φωτογράφος;
Όχι, ήθελα να ασχοληθώ με τον αθλητισμό, αλλά για κάποιους λόγους δεν το έκανα. Ερασιτεχνικά ασχολούμαι μέχρι σήμερα, βέβαια… Τη φωτογραφία την ανακάλυψα σε πιο μεγάλη ηλικία, περίπου στα είκοσι οχτώ μου.
Πώς αρχίσατε τη φωτογραφία;
Άρχισα να φωτογραφίζω χωρίς να έχω πάρει μαθήματα. Ήθελα να καταγράψω σκηνές στον δρόμο. Έβγαινα βόλτες μόνος μου, παρέα με τη φωτογραφική μηχανή μου. Το ερέθισμα ήταν πως δεν ήμουν ευχαριστημένος με τον κόσμο, έτσι όπως τον έβλεπα γύρω μου.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Είχατε κάποιον δάσκαλο για να μάθετε φωτογραφία;
Φυσικά και είχα. Ο πρώτος μου δάσκαλος ήταν ο Πλάτων Ριβέλλης. Ωστόσο, όλοι μπορούμε να έχουμε μεγάλους δασκάλους, μιας και έχουμε πρόσβαση στην πληροφορία. Εννοώ πως μπορούμε να μάθουμε πολλά για τη φωτογραφία μελετώντας το έργο μεγάλων φωτογράφων.
Πώς αποφασίσατε να ακολουθήσετε το επάγγελμα του φωτογράφου;
Δεν είναι επάγγελμα, αφού δεν βιοπορίζομαι από αυτό. Με χαρακτηρίζει η αγάπη για τη φωτογραφία. Ξεκίνησα όπως εσείς, από χόμπι. Στη συνέχεια το σπούδασα και παρακολούθησα πολλά μαθήματα και το εξέλιξα προσπαθώντας πάντοτε να μεταδώσω την αγάπη γι’αυτό. Γι’αυτό και αναρωτιέμαι συχνά αν το κάνω καλά και αν πρέπει κάτι να διορθώσω.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Ωφελεί σε κάτι να είστε φωτογράφος;
Με ωφελεί όταν μπορώ να δίνω με αυτό χαρά και να το μοιράζομαι. Φωτογραφίζω για να εκφραστώ, δεν το κάνω επαγγελματικά. Είναι ένας τρόπος να ξεφεύγω από τις δυσκολίες της καθημερινότητας.
Μπορεί να ζήσει κάποιος μόνο από τη φωτογραφία;
Βέβαια. Υπάρχουν πολλοί που το κάνουν. Εξαρτάται από το τι ζητάς απ’ τη ζωή, πώς θέλεις να ζήσεις. Αν είσαι ευχαριστημένος με τα λίγα ή ζητάς τα πολλά… Πολλά δεν μπορεί να σου δώσει η φωτογραφία, εκτός από εξαιρέσεις. Αυτά όμως έχουν να κάνουν με την προώθηση του έργου, τις γκαλερί κλπ. Φυσικά υπάρχουν και φωτογράφοι γάμου-βάφτισης, οι φωτορεπόρτερς, φωτογράφοι μόδας κλπ. που ζουν αποκλειστικά από αυτήν τη δουλειά. Στην καλλιτεχνική φωτογραφία όμως στόχος μας είναι να εκφραστούμε και να νιώθουμε καλά…
Τι θέματα σας αρέσει περισσότερο να φωτογραφίζετε;
Στις φωτογραφίες μου κυριαρχεί το ανθρώπινο στοιχείο. Μου αρέσει πολύ ο άνθρωπος μέσα στην καθημερινότητά του, μέσα στο περιβάλλον του, στον χώρο εργασίας του. Μου αρέσει να φωτογραφίζω τον άνθρωπο μέσα στην κοινωνία, προσπαθώντας να αποδώσω την αγωνία και τον αγώνα του να ζήσει. Επίσης, μου αρέσει να φωτογραφίζω τοπία, χωρίς να τα παραθέτω ξερά, αλλά με έναν υπαρξιακό τρόπο.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Είναι δύσκολο να φωτογραφήσει κανείς έναν άνθρωπο;
Ναι, ο άνθρωπος είναι δύσκολο θέμα. Υπάρχουν διάφορα είδη πορτρέτου στη φωτογραφία και διάφοροι τρόποι να φωτογραφήσεις τους ανθρώπους. Άλλο είναι να φωτογραφήσεις έναν άνθρωπο στον δρόμο κι άλλο στον χώρο εργασίας του… Είναι δύσκολο θέμα ο άνθρωπος γιατί πρέπει να γίνει οπτική πληροφορία, μια σύνθεση, ώστε να εμπεριέχει και μια φωτογραφική αξία. Δε φτάνει μόνο το περιεχόμενο.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Έχετε κάνει κάτι επικίνδυνο, προκειμένου να βγάλετε μια φωτογραφία;
Η φωτογραφία είναι ένα επικίνδυνο «σπορ»! Το κακό με τους φωτογράφους είναι ότι είμαστε συχνά επιθετικοί και γι’ αυτό γινόμαστε ανεπιθύμητοι. Δεν έχουμε το δικαίωμα να φωτογραφίσουμε έναν άνθρωπο που δεν το επιθυμεί. Μια φορά φωτογράφιζα στον δρόμο, όπου υπήρχαν κάτι παιδιά παραδίπλα και με συνέλαβε η αστυνομία γιατί οι γονείς νόμιζαν ότι φωτογράφιζα αυτά. Αφού έκατσα μία ώρα στο αστυνομικό τμήμα και έγινε η εξακρίβωση στοιχείων, με άφησαν να φύγω. Άλλες φορές κρεμιέμαι από μπαλκόνια για να τραβήξω ένα περίεργο πλάνο ή ανεβαίνω ψηλά, κι ας έχω υψοφοβία.
Τι νιώθετε όταν φωτογραφίζετε;
Απόλαυση! Απολαμβάνω τη στιγμή και τη διαδικασία. Όταν φωτογραφίζω, δεν εξαναγκάζω τον εαυτό μου να κάνει κάτι, είμαι ελεύθερος. Δηλαδή, δεν προσπαθείς να φωτογραφίζεις, πρέπει να σου βγαίνει αυθόρμητα. Αφήνεσαι στην απόλαυση της φωτογράφισης. Ούτως ή άλλως, αυτά που έχεις να πεις θα βγουν προς τα έξω. Δεν χρειάζεται άγχος για να κάνεις κάτι επιτηδευμένο.
Σας αρέσουν περισσότερο οι ασπρόμαυρες ή οι έγχρωμες φωτογραφίες;
Δεν τις διαχωρίζω. Μου αρέσουν πολλές ασπρόμαυρες αλλά και πολλές έγχρωμες. Κι εδώ να πω πως το χρώμα παίζει σπουδαίο ρόλο στη φωτογραφία. Αποδίδει ρεαλιστικά την πραγματικότητα. Κάθε φωτογράφος το χρησιμοποιεί διαφορετικά. Πρέπει σε κάθε περίπτωση να μάθεις να το ελέγχεις και να το αποδίδεις σωστά. Το ασπρόμαυρο κάνει μεταφορά της πραγματικότητας, αλλά αυτό δε σημαίνει πως μια ασπρόμαυρη φωτογραφία γίνεται αυτόματα σημαντική.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Προτιμάτε να φωτογραφίζετε με κινητό, τάμπλετ ή φωτογραφική μηχανή και γιατί;
Προτιμώ τη φωτογραφική μηχανή. Με τη μηχανή καταφέρνω το ένα μάτι μου να κοιτά την πραγματικότητα μέσα από το κάδρο και το άλλο μάτι μου να είναι κλειστό και να κοιτά μέσα μου.
Αν σας έσπαζε η φωτογραφική μηχανή και δεν είχατε δυνατότητα να πάρετε άλλη, θα προτιμούσατε να μην ξαναφωτογραφίσετε ή θα συνεχίζατε με κινητό ή τάμπλετ;
Σίγουρα θα προτιμούσα το δεύτερο. Μια φορά μου την είχαν κλέψει, αλλά ευτυχώς μετά από λίγο καιρό πήρα μια άλλη. Σημασία δεν έχει τόσο το τι μέσο χρησιμοποιείς, αλλά πόσο σοβαρά βλέπεις τη φωτογραφία εσύ που είσαι από πίσω. Ο εξοπλισμός έρχεται μετά, για να ικανοποιήσει κάποιες ανάγκες που βγαίνουν στην πορεία.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Έχετε συνεργαστεί με άλλους φωτογράφους;
Ναι, με πολλούς, αν και η φωτογραφία είναι μοναχικό «άθλημα». Τώρα ετοιμάζουμε μία έκθεση με τη φωτογραφική μου ομάδα στην Αθήνα. Αυτό προϋποθέτει συνεργασία, η οποία για μένα είναι ζητούμενο.
Είναι πιο εύκολο να διδάξεις φωτογραφία σε ένα παιδί ή σε έναν ενήλικα;
Σε ένα παιδί, που είναι ανοιχτό σε γνώσεις. Ο ενήλικας έχει ήδη αποκρυσταλλωμένες απόψεις και δυσκολεύεται να δεχτεί κάποια νέα γνώση που συγκρούεται με όσα ήξερε μέχρι τότε.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Προτιμάτε να φωτογραφίζετε ή να ζείτε μια στιγμή;
Δύσκολη ερώτηση, που την έχω κάνει πολλές φορές στη ζωή μου. Προβληματίζομαι συχνά. Είμαι άνθρωπος που του αρέσουν πολύ τα ταξίδια. Κάθε φορά που ταξιδεύω, αναρωτιέμαι αν ζω το ταξίδι ή αν το ζω πίσω από μια φωτογραφική μηχανή. Ωστόσο, πιστεύω πως για να φωτογραφίσεις μια κατάσταση, πρέπει να την ζεις, να είσαι μέρος της. Οι φωτογράφοι δεν είμαστε οι περίεργοι παρατηρητές. Τοποθετούμαστε απέναντι σε αυτό που ζούμε, ανάλογα με τον τρόπο που το φωτογραφίζουμε. Επικοινωνώ με τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια μιας φωτογράφισης. Με ενδιαφέρει αυτή η επικοινωνία να βγαίνει και στις φωτογραφίες μου.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Σας επιτρέπει η δουλειά σας να ξεκουράζεστε και να πηγαίνετε διακοπές;
Ναι, αυτό το κανονίζεις. Εσύ ορίζεις το πού, το πότε, το πώς… Να σας πω για ένα ταξίδι μου στην Ινδία. Τα μεγάλα μου ταξίδια τα κάνω ως ταξιδιώτης και όχι ως τουρίστας. Κάποτε πήρα ένα αεροπλάνο, κατέβηκα στη Βομβάη, στην Ινδία, χωρίς να έχω κλείσει ούτε ξενοδοχεία, ούτε τίποτα. Πήρα μετά ένα τρένο και άρχισα να τριγυρνάω. Έτσι έχω πάει σε πολλά μέρη. Κι αυτό το κάνω γιατί θέλω να μπλεχτώ με το ανθρώπινο στοιχείο εκεί.
Έχετε σκεφτεί ποτέ να σταματήσετε τη φωτογραφία;
Όχι! Νομίζω ότι θα φωτογραφίζω μέχρι να φύγω απ’ αυτόν τον κόσμο. Άλλωστε, βλέπω φωτογραφίες κι όταν δεν έχω τη φωτογραφική μηχανή μαζί μου, βλέπω κάδρα…
Βαγγέλης Ταμβάκος
Θα σταματούσατε τη φωτογραφία για ένα δισεκατομμύριο ευρώ;
Όχι! Η φωτογραφία δεν έχει καμία σχέση με τα χρήματα. Είναι ψυχή. Ελπίζω να μη βάλω ποτέ τα χρήματα πιο πάνω απ’ την ψυχή μου…
Θα θέλατε να πάτε πολλά χρόνια πίσω, τότε που ξεκίνησε η φωτογραφία, αλλά με τον δικό σας σύγχρονο εξοπλισμό;
Ναι, θα ήθελα γιατί θα έβλεπα τον κόσμο πιο αυθεντικό σε σχέση με σήμερα και θα μπορούσα αυτό να το αξιοποιήσω με έναν σύγχρονο εξοπλισμό.
Αν είχατε μια μηχανή του χρόνου, θα πηγαίνατε στην εποχή των Παγετώνων για να φωτογραφίσετε τοπία;
Θα είχε ενδιαφέρον… Γιατί όχι…
Βαγγέλης Ταμβάκος
Με ποια φωτογραφία θα δείχνατε σε εμάς τα παιδιά τι σημαίνει πόλεμος;
Υπάρχουν φωτογράφοι, πολεμικοί ανταποκριτές, που έχουν αποδώσει άριστα το τι σημαίνει πόλεμος. Είναι πάρα πολλές οι φωτογραφίες που θα μπορούσα να δείξω. Θα αναφέρω ενδεικτικά τον Γιάννη Μπεχράκη, που πέθανε πρόσφατα…
Μπορεί να βγει μια μεγάλη ιστορία από μία και μόνο φωτογραφία;
Πολλές ιστορίες. Καθένας βγάζει τη δική του ιστορία. Όσοι είμαστε, τόσες ιστορίες μπορούν να βγουν.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Ο Μπρεσόν έβλεπε τη φωτογραφία σαν πίνακα ζωγραφικής. Εσείς την βλέπετε έτσι;
Όχι, δεν βλέπω τη φωτογραφία σαν πίνακα ζωγραφικής. Είμαι τελείως στο άλλο άκρο. Ασχολούμαι με το πιο ρεαλιστικό κομμάτι της φωτογραφίας και δεν προσπαθώ να αποδώσω στα έργα μου μια χροιά παρόμοια με αυτή ενός πίνακα ζωγραφικής. Τη ζωγραφική την αγαπώ πάρα πολύ, αλλά τη διαχωρίζω από τη φωτογραφία.
Σε άλλα είδη τέχνης αναγνωρίζουμε σε ένα έργο τον χαρακτήρα του καλλιτέχνη. Συμβαίνει το ίδιο και στη φωτογραφία;
Απολύτως! Ό,τι βιώνει ο φωτογράφος, η προσωπικότητά του, όλα αντανακλώνται στο σύνολο της δουλειάς του. Ωστόσο, αν αυτό είναι επιτηδευμένο, αντανακλάται η φιλοδοξία. Είτε το θέλει, είτε όχι, φαίνεται γιατί και πώς ο φωτογράφος χρησιμοποιεί τη φωτογραφία. Ένας κενός άνθρωπος, όση προσπάθεια και αν κάνει τεχνικά, θα αντανακλά μια κενή φωτογραφία.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Ποιο είναι το μυστικό για μια καλή φωτογραφία;
Το μυστικό είναι ο ίδιος σου ο εαυτός, η προσωπικότητά σου, το να αγαπάς αυτό που κάνεις. Όταν αγαπάς αυτό που κάνεις, το κάνεις με ειλικρίνεια, χωρίς να σκέφτεσαι σε ποιους αρέσει και σε ποιους όχι.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Λείπει κάτι από τους σημερινούς φωτογράφους σε σχέση με τους παλαιότερους;
Όπως όλες οι τέχνες, έτσι και η φωτογραφία έχει μια εξέλιξη. Ωστόσο όλα έχουν γίνει. Δεν υπάρχει κάποιος που να κάνει κάτι καινούριο. Αυτό όμως που έχει μεγάλη σημασία, είναι να βγάζει κανείς τη μοναδικότητά του μέσα από τη χρήση της φωτογραφικής μηχανής και να μπορεί να το επικοινωνήσει.
Βαγγέλης Ταμβάκος
Μπορεί η φωτογραφία να εξαφανιστεί στο μέλλον;
Όχι μόνο δεν μπορεί να εξαφανιστεί, αλλά είναι το μέσο που κυριαρχεί πλέον παντού. Συνεχώς εξελίσσεται και συνεχώς «δυναμώνει». Σε αυτό βοήθησε η ψηφιακή τεχνολογία, που έκανε το μέσο αυτό ακόμα πιο προσιτό στον πολύ κόσμο. Ωστόσο, θα πρέπει να μάθετε ποια είναι τα δυνατά σημεία της φωτογραφίας και να μην παρασύρεστε από την τεχνολογία. Τα βασικά στοιχεία της φωτογραφίας δεν έχουν αλλάξει από τη γέννησή της ως τώρα.
*Το τμήμα ΣΤ1 του 1ου Δημοτικού Σχολείου Παραλίας Πατρών αποτελείται από τους μαθητές: Γερούλη Αντρέα, Γεωργακόπουλο Άγγελο, Γεωργιοπούλου Κωνσταντίνα, Γεωργόπουλο Αντρέα, Γεωργοπούλου Μαρία, Γιαλεσάκη Μαριάννα, Γιαννόπουλο Τάκη, Γκούσκου Φαίδρα, Γραμμένου Κατερίνα, Δούμα Γιώργο, Δριμάλα Ηλία, Ζαφειρόπουλο Κωνσταντίνο, Καραμάνο Κωνσταντίνο, Καρόπουλο Γιώργο, Κλαουδάτο Γρηγόρη, Κλαυδιανού Ειρήνη, Κόκκινο Γεράσιμο, Κουλοπούλου Βασιλική, Μπασιλάρη Ειρήνη.
Βαγγέλης Ταμβάκος:
Γεννήθηκε τον Οκτώβρη του ’67. Μεγάλωσε στην Γερμανία και από το 1980 ζει και εργάζεται στο Περιστέρι. Σπούδασε την τέχνη της Τυπογραφίας και της Στοιχειοθεσίας και ασχολείται επαγγελματικά με τις Γραφικές Τέχνες. Με την φωτογραφία ασχολείται από το 1990. Είναι πρώην μέλος του Φωτογραφικού Κύκλου και δίδασκε φωτογραφία στο εργαστήρι του Δήμου Περιστερίου από το 2009 – 2015. Από το 2015 έως σήμερα είναι δάσκαλος στην φωτογραφική ομάδα “Instantane”.
http://www.artamvakos.gr/
https://www.facebook.com/artamvakos/
