Βαγγέλης Ευαγγελίου: Το Chiography είναι το “αγροτικό” μου στη φωτογραφία
Αυτοσυνέντευξη δια χειρός Ευαγγελίου
Το Chiography αποτελείται από τρία διαφορετικά projects. Θα ήθελα να μας αναφέρεις γιατί επέλεξες αυτές τις τρεις συγκεκριμένες θεματικές και πώς θεωρείς ότι συμβάλλουν στην ανάδειξη (εθνογραφικά) της Χίου.
Το Chiography είναι ο τίτλος “ομπρέλα” που γεννήθηκε στη σκέψη μου τον Ιανουάριο του 2022 όταν ήμουν Αθήνα κι ετοιμαζόμουν να πάω να ζήσω στη Χίο για ένα διάστημα. Κάτω από τον τίτλο “ομπρέλα” συνυπάρχουν τρία projects: ΟΙ ΕΝΟΙΚΟΙ, το W chance και η ΑΓΝΩΣΤΗ Χ. Να αναφέρω πως και τα τρία projects τέμνονται τελικά μεταξύ τους (το κατάλαβα στην πορεία) γιατί έχουν κοινούς άξονες. Πρώτον, ζω με τους ανθρώπους από όποια θεματική κι αν προέρχονται και μετά τους φωτογραφίζω. Δεύτερον η αισθητική που με διαφεντεύει και φέρω ως δημιουργός παίζει σημαντικό ρόλο στο κοινό αποτέλεσμα και τέλος ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό, είναι πως τα projects χτίζονται με μεθόδους εθνογραφίας. Ως συμμετοχικός παρατηρητής μαζεύω σιγά – σιγά τις φωτογραφίες, όπως και σημειώσεις ώστε να φωτίζει η πορεία που συνεχίζω μέχρι να ολοκληρωθεί το Chiography.
Θα αναφερθώ στο κάθε πρότζεκτ ξεχωριστά ώστε να δώσω περισσότερες λεπτομέρειες στους αναγνώστες / θεατές σας.
a) ΟΙ ΕΝΟΙΚΟΙ ήταν το πιο βαθύ μακροβούτι δίχως φιάλες οξυγόνου, σε σχέση με τα άλλα δύο πρότζεκτ. Τον Ψυχιατρικό Ξενώνα τον επέλεξα γιατί ένιωθα από την αρχή πως αυτή η περιπέτεια, να ζήσω εκεί μέσα έξι μήνες θα μοιάζει με διδακτορική διατριβή. Θα έχει, όπως και τελικά είχε, μία σειρά από επίπεδα, από στρώσεις στοχασμών, θεωριών, διαφορετικών επιστημών, μεθοδολογιών, στοιχείων, σκέψεων και προβληματισμών. Επειδή λοιπόν στις αρχές του έτους βρισκόμουν ήδη σε μακροβούτι λόγω της πρόσφατης περιπέτειάς μου με τον καρκίνο, είπα να κρατήσω κι άλλο την αναπνοή και να μπω στο ορόσημο project μου (όπως το θεωρώ) με τίτλο: ΟΙ ΕΝΟΙΚΟΙ.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – ΟΙ ΕΝΟΙΚΟΙ
β) Το W chance αφορά το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας. Το αρχικό W έρχεται από το Woman. Φωτογραφίζω μόνο γυναίκες, μαθήτριες και δασκάλες. Σήμερα οι γυναίκες στην Ελλάδα έχουν τα ίδια δικαιώματα πρόσβασης με τους άνδρες στη δωρεάν δημόσια εκπαίδευση όλων των βαθμίδων της χώρας. Η ισότητα αυτή όμως δεν ίσχυε από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους το 1830 αλλά επιτεύχθηκε σταδιακά μετά από μεγάλο αγώνα από την πλευρά των γυναικών και μερικών ορισμένων επιφανών ανδρών. Το 1929 θεσμοθετείται η ισότιμη πρόσβαση των γυναικών στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα αλλά η κοινωνική αποδοχή του θεσμού έγινε μετά από αρκετά χρόνια. Άρχισα μία έρευνα που έκανα στο συγκεκριμένο θέμα και μέσα από μαρτυρίες μαθητριών συγκινήθηκα τόσο που ήθελα να ασχοληθώ με το τι γίνεται στις μέρες μας κι αν ακόμα οι γυναίκες έχουν προβλήματα με την εκπαίδευσή τους.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – W chance
γ) Το πρότζεκτ ΑΓΝΩΣΤΗ Χ αφορά ολόκληρη τη Χίο από άκρη σε άκρη, όπου κατάφερα να την ταξιδέψω τον ένα χρόνο που βρίσκομαι στο νησί. Στην αρχή, από τον Φεβρουάριο που έζησα για έναν μήνα στο Πυργί με μία εξαμελή οικογένεια για να γίνω μέλος της και να τους φωτογραφίσω, γνώρισα πολύ καλά το Νότιο μέρος και μετά από 7 μήνες, ένιωσα την ανάγκη να γνωρίσω και το Βόρειο κομμάτι. Η ΑΓΝΩΣΤΗ Χ με έκανε να νιώσω Οδυσσέας αφού στην καθημερινότητά μου υπήρχε το μοτίβο της περιπλάνησης. Είναι υπέροχο που τώρα πια δεν είναι και τόσο άγνωστη η Χίος όπως ήταν τον Φεβρουάριο του ’22 και που δεν είχα επισκεφτεί το νησί μέχρι τα 44 μου. Οι Χιώτες με φιλοξένησαν στη φιλία τους και νιώθω με έναν τρόπο “Χιώτης” κι εγώ.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – ΑΓΝΩΣΤΗ Χ
Ο χρόνος θα δείξει πως συμβάλει στην ανάδειξη της Χίου το εθνο-φωτογραφικό μου Chiography γιατί ακόμα είναι νωπό και βρίσκεται εν εξελίξει, το οποίο με πρωταγωνιστικό ρόλο τη φωτογραφία, μέσω της παρατήρησης, της συναναστροφής, τόσο των ανθρώπων και της κουλτούρας τους όσο και του περιβάλλοντος μέσω του οποίου ζουν, εργάζονται, κοινωνικοποιούνται, εκφράζονται, έχει ξεκινήσει να αφήνει το ίχνος του στην κοινωνία της Χίου.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – ΟΙ ΕΝΟΙΚΟΙ
Ένα μεγάλο κεφάλαιο του Chiography είναι ο Ψυχιατρικός Ξενώνας από project σου ΟΙ ΕΝΟΚΟΙ. Πώς ήταν αυτή σου η εμπειρία; Δυσκολίες που ενδεχομένως συνάντησες, μαθήματα που πήρες, στιγμές που σε συγκίνησαν κλπ.
ΟΙ ΕΝΟΙΚΟΙ είναι ένα μεγάλo κεφάλαιο, όχι μόνο για τον χρόνο που πήρε το project, αλλά ειδικά για τον χώρο που δόθηκε κι από τις δύο πλευρές. Έχουν περάσει 7 μήνες από τότε που βγήκα από τον Ξενώνα, κι όμως η αλήθεια είναι πως βρίσκομαι ακόμα μέσα σε αυτήν την εμπειρία. Πρόκειται για εμπειρία ορόσημο, στη ζωή μου. Οι δυσκολίες πολλές. Ειδικά αυτή η ιλιγγιώδης μετακίνηση από το ζενίθ στο ναδίρ και αντιστρόφως. Νιώθω πως έξι μήνες κρατούσα στο χέρι ένα ξέχειλο ποτήρι με νερό δίχως να χυθεί σταγόνα. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία. Πάντως το μεγάλο πλεονέκτημα στις όποιες δυσκολίες στο διαρκές μεταβαλλόμενο περιβάλλον του Ψυχιατρικού Ξενώνα, είναι που άλλαζα πολύ συχνά πουκάμισα σαν τα φίδια. Μάζεψα εκατοντάδες πουκάμισα από το πάτωμα.
Τολμώ να ονομάσω “άπειρες” τις στιγμές που με συγκίνησαν. Θα αναφερθώ σε μερικές απλές, ανθρώπινες και τόσο σπουδαίες για την καρδιά μου. Όταν βλέπαμε το Πάσχα όλοι μαζί στο σαλόνι τον Ιησού από τη Ναζαρέτ, παρέα με τα σχόλια που συνέβαιναν. Όταν στα γενέθλιά μου στις 25 Μαϊου πήγα το πρωί στην κουζίνα να φτιάξω πρωινό και με περίμενε μία έκπληξη όταν άκουσα από τους ενοίκους και τη θεραπευτική ομάδα το τραγουδάκι “να ζήσεις Βαγγέλη και χρόνια πολλά” παρέα με μία υπέροχη σοκολατίνα τούρτα. Όταν φώναζα δυνατά με καρτουνίστικη φωνή ποιος θέλει καρπούζι; Και τους το έκοβα όπως η μητέρα μου εμένα μικρός και το τρώγαμε όλοι μαζί “οικογενειακά”. Όταν ο Γιάννης Μι κάθε μεσημέρι μου σέρβιρε το φαγητό στο αγαπημένο μου κίτρινο πιάτο, επειδή ήξερε πόσο αγαπώ το κίτρινο. Ώσπου μία μέρα (μόνο) δεν έγινε αυτό για κάποιον λόγο και μου ζήτησε συγνώμη! Απίθανος άνθρωπος ο Γιάννης. Με εκτίμησαν και συνδέθηκαν τόσο, που η σκέψη τους έκανε υπερωρίες για χάρη μου. Δε θα ξεχάσω μία φορά που ζωγραφίζαμε παρέα επί 2.5 ώρες. Μέσα στον Ξενώνα ένιωθα μαθητής και όχι δάσκαλος, οπότε μόνο μαθήματα πήρα. Από τους ενοίκους κι από τη θεραπευτική ομάδα.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – ΟΙ ΕΝΟΙΚΟΙ
Στον Ψυχιατρικό Ξενώνα έζησες 6 μήνες. Με αυτόν τον τρόπο κατόρθωσες να κάνεις τους ανθρώπους που πάσχουν από σχιζοφρένεια και αλληλεπιδρούσες καθημερινά, να σου ανοιχτούν. Ένα task που είναι προφανές πως ήταν δύσκολο. Θα ήθελα να μας περιγράψεις τη διαδικασία καθώς και τη σημασία που είχε η μακροχρόνια παραμονή σου για την αποτύπωση στο πρότζεκτ των όσων συμβαίνουν σε έναν Ψυχιατρικό Ξενώνα.
Για να είμαι τίμιος με τον εαυτό μου να πω το εξής: Πως στον Ξενώνα πιο πολύ έζησα παρά φωτογράφισα. Όμως αυτό δε σημαίνει πως λείπει κάτι από το πρότζεκτ, για τον εξής λόγο: Η τόσο μεγάλη παραμονή και η ψυχική μου ιδιοσυστασία έκαναν τους ένοικους με τον καιρό να δεθούν μαζί μου και να μου δείξουν απόλυτη εμπιστοσύνη. Αυτό σημαίνει πως κάθε φορά που επέλεγα να φωτογραφίσω, ήταν αρκετό και έτσι δε χρειάζεται να με φανταστεί κανείς ότι ήμουν με τη φωτογραφική μηχανή στο χέρι συνεχώς ή κρεμασμένη στο λαιμό ή πάνω σε ένα έπιπλο του σαλονιού ώστε να είμαι ετοιμοπόλεμος. Τις μεγαλύτερες άλλωστε στιγμές που έζησα με τους ενοίκους, επέλεξα να μη φωτογραφίσω δίχως να έχω μετανιώσει. Έτσι κι αλλιώς είμαι περήφανος επειδή ήδη αξιολογήθηκα από το βλέμμα των ενοίκων. Ένα βλέμμα που μπόρεσε να αποβεί εξαιρετικά ωφέλιμο για την αυτογνωσία μου.
Δεν υπάρχουν όρια στην διήγηση του τι έζησα στον Ξενώνα, πως και με ποιον τρόπο. Ο χρόνος είναι απέραντος και ρευστός κάθε φορά που μιλώ για τους ένοικους. Οι 6 μήνες στον Ψυχιατρικό Ξενώνα νιώθω πως είναι σαν να πήγα νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, πανεπιστήμιο και βγαίνοντας έξω πως βρίσκομαι στο μεταπτυχιακό. Σαν 25 χρόνια συμπυκνωμένης γνώσης. Βγήκα λιγότερος και περισσότερος ταυτόχρονα.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – ΟΙ ΕΝΟΙΚΟΙ
Γιατί επέλεξες να ζήσεις έξι μήνες με τους ΕΝΟΙΚΟΥΣ και όχι λιγότερο;
Επέλεξα την μακρύτερη διαδρομή, γιατί πιστεύω στο “μη βιάζεις το ταξίδι διόλου” της Καβάφειας Ιθάκης. Ο Ψυχιατρικός Ξενώνας Χίου θα είναι για πάντα εντός μου, ως μία μικρή πατρίδα! Πάντως οι πρωτοπορίες έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής και ό,τι ευτυχέστερο θα μπορούσε να τους συμβεί, είναι να ολοκληρώσουν τον κύκλο τους
Βαγγέλης Ευαγγελίου – ΑΓΝΩΣΤΗ Χ
Φωτογραφικά πώς αποφάσισες να αποδώσεις τα τρία projects, που απαρτίζουν το Chiography;
Χρησιμοποιώντας εθνογραφικές μεθόδους. Παρατήρηση, συνεντεύξεις, αρχειακό υλικό και σημειώσεις. Το κυριότερο από όλα βέβαια, είναι πως είμαι συμμετοχικός παρατηρητής. Εφάπτομαι πάνω στο θέμα μου κάθε φορά. Να σημειώσω κάτι που αξίζει να αναφερθεί: Πως τη στιγμή που πήγα Χίο τον Φεβρουάριο, μόλις είχα αλλάξει εντελώς φωτογραφικό άξονα. Ήξερα πως δε θα πέσω στην παγίδα να αποδώσω το Chiography σύμφωνα με τις ευκολίες που είχα έως τότε ως φωτογράφος και να πατήσω σε όσα γνώριζα πολύ καλά να κάνω. Οπότε να πω την αλήθεια, τα πράγματα ήταν πολύ σκούρα στην αρχή γιατί ενώ ήξερα μέσα στο μυαλό μου τι θέλω φωτογραφικά να φτιάξω, ήταν δύσκολο να εφαρμοστεί.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – ΑΓΝΩΣΤΗ Χ
Πώς θα αποτιμούσες την εμπειρία σου, τον έναν χρόνο που ζεις στην Χίο; Επίσης, πώς εξελίχθηκες εσύ μέσα από αυτή την εμπειρία και το Chiography πότε θα τελειώσει;
Αφαίρεσα το ΕΓΩ περισσότερο από ποτέ. Άκουσα περισσότερο από όσο μίλησα. Έδωσα ευκαιρίες σε ανθρώπους να με πλησιάσουν. Έδωσα ευκαιρίες σε μένα να πλησιάσω κι εγώ. Συναναστράφηκα με το παρόν και ενδιαφέρθηκα για το παρελθόν. Συγκινήθηκα, γέλασα, δοκίμασα, κουράστηκα, διασκέδασα. Επέλεξα να δημιουργήσω ένα νέο μέλλον. Κέρδισα με τη συνέπειά μου, την εκτίμηση, τη φιλοξενία, την ανταπόκριση, την αναγνώριση και τη φιλία των Χιωτών. Το έζησα στο όλο του το Chiography. Θα μπορούσα μ’ ένα παράδειγμα να το περιγράψω. Σαν να περπατάω 12 μήνες συνεχώς δίχως καμία στάση. Και τελικά έφτασα εκεί που φτάνει κάποιος μετά από 365 ημέρες περπάτημα. Πολύ μακριά από το σημείο εκκίνησης. Οι νέοι φίλοι Χιώτες, μου λένε πως παρείσφρησα στο νησί τους αναζωογονητικά και χαμογελώ! Το dead line που μου έχω βάλει, λέει για τον Οκτώβριο του ’23 όπου και θα επιστρέψω στην γενέθλια πόλη την Αθήνα.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – W chance
Παράλληλα με το Chiography, τι πράγματα έκανες ώστε να γνωρίσεις περισσότερο την κοινωνία της Χίου και αυτό να σε βοηθήσει στο εθνογραφικό ειδικά μέρος;
Με το τμήμα αισθητικής του Εσπερινού ΕΠΑΛ Χίου και τις καθηγήτριές τους, δημιουργήσαμε φωτογραφική καμπάνια για την έμφυλη βία. Με τη Φωτογραφική Λέσχη κάναμε ένα διήμερο σεμινάριο φωτογραφίας στους Προσκόπους, στα Μεστά της Χίου. Κάθε Παρασκευή έκανα μάθημα φωτογραφίας στους Μαθητές του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας. Συνεργάστηκα με το Φεστιβάλ CINEμάθεια σε 3 ταινίες μικρού μήκους οι οποίες βραβεύτηκαν και οι αφίσες τους είχαν 3 φωτογραφίες μου. Με το Δημοτικό σχολείο στα Νένητα και τη δασκάλα της Τετάρτης Τάξης, δημιουργήσαμε μία φωτογραφική έκθεση με θέμα τα παιδικά δικαιώματα. Στο 3ήμερο Φεστιβάλ “εκεί που Ζω” που έγινε αρχές Οκτώβρη του ’22 στο Αρχοντικό Ζυγομαλάδικο, παρουσίασα το φωτογραφικό έργο “Αρχόντισσες” με γυναίκες που φωτογράφισα στη Χίο.
Βαγγέλης Ευαγγελίου – Σμαράγδα, η μοναδική κάτοικος στο μεσαιωνικό χωριό “Ανάβατος”
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ: την Κλινική Ψυχολόγο και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Ψυχιατρικού Ξενώνα Χίου, Εριέττα Περδικάρη και τη Θεραπευτική Ομάδα που ήταν κοντά μου σε ό,τι χρειάστηκα, την Διοικήτρια του Γενικού Νοσοκομείου, Ελένη Κανταράκη, για την άδεια και την εμπιστοσύνη, τους Ένοικους για όλα, την Οικογένεια Χούλιαρη στο Πυργί (Νίκος, Πόπη, Μαρκέλα, Μιχαέλα, Ζωή, Άγγελος), το Τμήμα Πληροφορικής και Αισθητικής του Εσπερινού ΕΠΑΛ Χίου (Παναγιώτη, Θέκλα, Γεωργία), όπως και τον Διευθυντή του Λυκείου, τον Λάμπρο και τη Γιούλα για τη ζεστασιά, τον Νίκο και την Αμαλία, τον Αργύρη, Διευθυντή του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Χίου και τον υποδιευθυντή Στάθη για την εμπιστοσύνη τους, τη Δόμνα, τη Λεμονιά και τις μαθήτριες που με εμπιστεύτηκαν, τη Φωτογραφική Λέσχη Χίου και ειδικά τον Πρόεδρο, το Δημοτικό Σχολείο στα Νένητα, το Γυμνάσιο Καλλιμασιάς, τη συν-φωνία φίλων της ποίησης ΣΕΙΣΤΡΟ, την Άννα, τη Μαρία και τη Λίλα για τη φιλοξενία (στο σπίτι-βιβλιοθήκη), το CINEμάθεια (Στέλλα), το Ενιαίο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο Χίου, τον Οδυσσέα, τη Μάρω, την Κωνσταντίνα, τα κορίτσια του “εκεί που ζω” (Σούλα, Μαρία, Μαρούσα, Ναυσικά), τα παιδιά του ΚΕΟS (Ρίτα, Μαρία, Πάνο), την Τριανταφυλλιά, τη Μαίρη και τον Μάρκο, την Πάτρα, την Σμαραγδή και την Κωνσταντίνα, την Ιλένια, την Εύα, τη Ζωή, τη Γλυκερία, το Αερικό, τον Στρατή, τη Λένια και τον Στέργιο, τις Θείες Μαριάνθη και Ευγενία, την Στέισυ, τον Δήμο Οινουσσών, τον σπιτονοικοκύρη Γιώργο, τον Μπάμπη όπως και τη Σοφία που στηρίζει το Chiography από 183 μίλια μακριά και τέλος την Χιώτισα γάτα Άννα που μπήκε τόσο ξαφνικά στην ζωή μου!
Βαγγέλης Ευαγγελίου
Βαγγέλης Ευαγγελίου – Chiography
Info:
Ο ποιητής – φωτογράφος Βαγγέλης Ευαγγελίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Ξεκίνησε να φωτογραφίζει τον Οκτώβριο του 2014 στους δρόμους της γενέθλιας πόλης. Τον Ιούνιο του 2015 συμμετέχει με 3 φωτογραφίες στην έκθεση “Re: View 015” στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων «Μελίνα» στα πλαίσια του Athens Photo Festival, με επιμελητές την Ελένη Μουζακίτη και τον Λάμπρο Παπανικολάτο. Τον Οκτώβριο του 2016 πραγματώνει την πρώτη ατομική έκθεση φωτογραφίας (442 Days). Τον Ιούνιο του 2017 η δεύτερη ατομική του έκθεση, λαμβάνει χώρα στην Τεχνόπολη στον Κεραμεικό, με θέμα την φωτογραφία δρόμου. Τον Μάρτιο του 2020 ένα πορτραίτο του επιλέγεται ως εξώφυλλο στο περιοδικό ΦΩΤΟγράφος. Παράλληλα παραδίδει μαθήματα φωτογραφίας (street photography, πορτραίτο) ως εισηγήτής από το 2015 έως και σήμερα. Το 2021-22 παρακολούθησε τον πρώτο κύκλο φωτογραφίας “ο λόγος στην εικόνα” με εισηγητή τον Μπάμπη Κουγεμήτρο, όπου συνεχίζει και στον δεύτερο κύκλο. Από τον Φεβρουάριο του 2022 ζει στη Χίο λόγω ενός φωτογραφικού πρότζεκτ με μεθόδους εθνογραφίας. Τον Ιανουάριο του 2023, κυκλοφόρησε από την Κάπα Εκδοτική το βιβλίο του με τίτλο: “μετά το ωμέγα”.
www.vangelisevangeliou.gr
www.facebook.com/evangeliou
www.instagram.com/chio.graphy
