Σπύρος Λουκόπουλος: “Η φωτογραφία για εμένα είναι ένα μέσον για να βιώσω πρόσωπα και καταστάσεις και όχι να τις δημιουργήσω για χάριν κανενός”
Εδώ και αρκετό καιρό ζεις στην Κοπεγχάγη. Είμαι σίγουρη ότι φωτογραφικό υλικό είσαι ικανός να βρεις παντού, αλλά ποιες είναι οι πιο ενδιαφέρουσες διαφορές με την Ελλάδα;
Ναι σωστά, μετακόμισα εδώ και 2 κάτι χρόνια στην πρωτεύουσα της Δανίας. Φωτογραφίες είναι μάλλον αλήθεια ότι μπορείς να βρεις παντού, ακόμα και στον κήπο του σπιτιού σου, αλλά το ερώτημα είναι για πόσο σε ένα μικρό μέρος ή μάλλον σε ένα μέρος όπου είχες γεννηθεί και μεγαλώσει. Η πιο σημαντική διαφορά έχει να κάνει με εμένα και όχι τόσο το μέρος όπου ζω τώρα.
Διαφορές στο κλίμα (όλα μουντά και γκρι τον περισσότερο καιρό), την δόμηση (που θα την χαρακτήριζα ημιαστική), την συμπεριφορά των ανθρώπων γύρω μου (πιο χαρούμενοι αλλά και ξένοιαστοι), ναι μεν είναι πολύ σημαντικές, αλλά και στην Ελλάδα αν πάμε από βορρά στο νότο τέτοιας κλίμακας διαφορές θα δούμε, αν όχι και περισσότερο. Οπότε δεν εστιάζω στις διαφορές αλλά τι αυτές μου δίνουν.
Έχεις πλάνο ή «ρουτίνα» σαν φωτογράφος; Για παράδειγμα, θα σταθείς σε ένα σημείο που σε κέντρισε μέχρι να πετύχεις τη σωστή στιγμή ή οι λήψεις σου είναι πιο αυθόρμητες;
Πάντα εξαρτάται αν θα είμαι ικανοποιημένος εκείνη την στιγμή. Μπορεί να το πετύχω με ένα κλικ (πράγμα σπάνιο), συνήθως όμως με πιο πολλά. Αν θα νιώσω ότι πήρα αυτά που θέλω, θα φύγω και θα προχωρήσω παρακάτω. Τα παραπάνω ισχύουν σε ελεγχόμενες όσο μπορείς να το πεις στιγμές. Σε αλλες φάσεις όπου τα πράγματα γίνονται γρήγορα προσπαθώ να είμαι πάντα σε εγρήγορση και φυσικά θα κάνω πολλά κλικ και θα σταθώ σε σημεία όπου θεωρώ ή ελπίζω ότι κάτι έρχεται.
Το ωραίο με τις φωτογραφίες σου στο σύνολό τους είναι πως αν και κατά βάση ασπρόμαυρες, δεν πλήττουν. Η ματιά είναι άλλοτε ρομαντική, άλλοτε σουρεαλιστική, άλλοτε ευαίσθητη και άλλοτε εφιαλτική. Είναι ο τρόπος σου να μην υποπέσεις σε μανιέρα;
Το αν έχω υποπέσει σε μανιέρα δεν μπορώ να το απαντήσω τώρα. Θέλω να πιστεύω πως όχι. Έχω πιστεύω καιρό μπροστά μου να το εξετάσω αυτό.
Τους χαρακτηρισμούς που δίνεις δεν θέλω να τους υιοθετήσω, απλά γιατί θα είναι σαν να δίνω μια εξήγηση του έργου μου που σε καμιά περίπτωση δεν θα ήθελα να κάνω. Τους δέχομαι βέβαια γιατί είναι τι είδες εσύ σαν θεατής και με τιμά πολύ. Όταν πιάνω μια φωτογραφία δεν σημαίνει ότι θα δω πάντα αυτό που βλέπω και σαν θεατής αργότερα. Η στιγμή της δημιουργίας είναι σε κλάσματα του δευτερολέπτου, σε αντίθεση με το τι θα πάρεις από το δημιούργημα μετά, σαν θεατής πλέον, που είναι άγνωστο. Δεν έχω κάποιο σχέδιο όταν είμαι βόλτα με την κάμερα, δεν σκέφτομαι, αφήνω το μυαλό σπίτι σχεδόν πάντα και με οδηγεί το ένστικτο ή η καρδιά.
Σε μια άλλη συνέντευξή σου διάβασα πως η φωτογραφία είναι ο τρόπος σου να επικοινωνήσεις μια σκέψη, μια στιγμή, μια ανάμνηση. Διαλέγεσαι λοιπόν τρόπον τινά με τον θεατή. Με τον εαυτό σου διαλέγεσαι αφού έχεις βγάλει τη λήψη; Επισκέπτεσαι τις φωτογραφίες σου καιρό μετά, για ανασκόπηση ή αναπόληση;
Ναι έτσι είχα πει, αλλά κυρίως εννοούσα τον εαυτό μου σε πρώτη φάση μιας και κάθε φωτογράφος είναι και ο πρώτος θεατής των φωτογραφιών αυτών. Κάθε φωτογράφος πρέπει να είναι πρώτος θεατής και έπειτα κριτής του έργου του.
Θα κάνω μια πρώτη ανάγνωση και θα διαγράψω ό,τι μου φαίνεται τεχνικά λάθος, ό,τι είναι καμένο π.χ. και γενικά ό,τι θεωρώ με την πρώτη ματιά ότι δεν αξίζει.
Από την στιγμή που περνάει σε τρίτους (θεατές) παύει να είναι πια το ίδιο, «από την στιγμή που θα επιλέξεις να δείξεις μια φωτογραφία δεν είναι πια δική σου, αυτή τραβάει τον δρόμο της, αυτόνομα, χωρίς να σου δίνει πλέον λογαριασμό για το τι θα γίνει», κάπως έτσι λέει και ένας φίλος και συμφωνώ μαζί του, οπότε δεν μπορώ παρά να υποθέτω ότι η όποια επικοινωνία μπορεί να υπάρχει μέσα από τις φωτογραφίες μου (που είναι ημερολογιακού χαρακτήρα, είναι ό,τι βλέπω και μου αρέσει ή με προκαλεί στην καθημερινότητα μου) είναι πλέον καθαρά υποκειμενική από τη μεριά του θεατή. Μια φωτογραφία πετυχαίνει τον σκοπό της (να επικοινωνήσει) με τον θεατή όταν θα είναι αυθεντική και ειλικρινής, θα ήταν τιμή μου να μπορεί να συμβαίνει αυτό.
Δεν αναπολώ φωτογραφίες μου. Αναπολώ στιγμές της ζωής μου. Μπορεί αφορμή να είναι μια φωτογραφία μου μπορεί και όχι. Ανασκόπηση θα κάνω στο αρχείο να επιλέξω φωτογραφίες, να δω μήπως υπάρχει κάτι που ξέχασα ή να διαγράψω πάλι . Θα το κάνω αρκετά αργότερα, μετά, για να είμαι όσο τον δυνατόν πιο ψυχρός και αποστασιοποιημένος από αυτές. Έτσι θεωρώ ότι κρίνονται πιο καλά.
Ο ανήσυχος δημιουργός μέσα σου «κατέπνιξε» τον πολιτικό μηχανικό και στράφηκε στις καλές τέχνες. Και ευτυχώς γιαεμάς και στη φωτογραφία. Πώς προσέγγισες το κομμάτι των γνώσεων και της τεχνικής;
Να ξεκινήσω με το ότι δεν θεωρώ τον εαυτό μου ούτε γνώστη του τεχνικού, πόσο δε μάλλον του θεωρητικού μέρους της φωτογραφίας.
Τεχνικά δεν πολύ ψάχνομαι (αν και μπορεί να έπρεπε), αυτό γιατί δεν θέλω εκτός από τις βασικές αρχές της μηχανής, να αναλώνω χρόνο στην τεχνολογία που δεν βοηθά ούτε προσθέτει κάτι στην φωτογραφία που με ενδιαφέρει να κάνω. Μια καλή μεν αλλά και αξιόπιστη μηχανή είναι ικανή για όλα. Πολλές ώρες πρακτικής και κάποιο διάβασμα, κυρίως μέσω ίντερνετ και μέχρι εκεί στην αρχή. Έχω δοκιμάσει αναλογικά και ψηφιακά και κατέληξα στο δεύτερο. Έχω μια polaroid και είναι αρκετή για τα αναλογικά μου αυτήν την περίοδο.
Στο θεωρητικό κομμάτι τώρα.. είμαι πολύ νέος στη φωτογραφία ενώ αντιθέτως η φωτογραφία είναι μεγάλη. Είναι μεγάλη σε ιστορία και σε όγκο για να είμαι γνώστης της από τόσο νωρίς. Αν εξαιρέσω την αρχή, στην οποία είδα κάποιους φωτογράφους, μετά σταμάτησα να τους βλέπω και έτρεχα (ακόμα τρέχω) στους δρόμους. Πρόσφατα άρχισα πάλι να διαβάζω, να αγοράζω βιβλία, κυρίως παλιών και σπουδαίων και αυτά γιατί τώρα έχω αρχίσει και τους καταλαβαίνω και να μαθαίνω από αυτούς.
Νομίζω μετά από πολύχρονη ενασχόλησή μου με τις τέχνες γενικότερα όπως ζωγραφική, σχέδιο, αρχιτεκτονικό σχέδιο, γκράφιτι, κολλάζ, αγιογραφία κ.ά. έχω μια καλή σχέση σε θεωρητικό επίπεδο της σύνθεσης, φόρμας κ.λπ. που μπορούν να υπάρχουν σε ενα φωτογραφικό κάδρο. Τώρα κοιτάω/ψάχνω να έχω περιεχόμενο στις φωτογραφίες μου που μαζί με τα παραπάνω θα δώσει μια καλή φωτογραφία.
Θα έλεγες ότι έχεις εμμονές θεματικά; Κάποιο θέμα που επιστρέφεις για να εξερευνήσεις ξανά και ξανά…
Όχι, δεν νομίζω ότι έχω εμμονές. Τουλάχιστον για την ώρα. Δεν ξέρω αν θα ήθελα να αποκτήσω να πω την αλήθεια. Νομίζω μια εμμονή με κάτι σε φυλακίζει, σε κρατά μακριά από την ελευθερία, από την ανακάλυψη του νέου, του διαφορετικού.
Δεν πιστεύω ότι μπορεί κάποιος να αποδώσει αληθινά αυτά που νοιώθει ή βλέπει αν δεν είναι ελεύθερος.
Να υπάρχει όραμα και πείσμα για μια χώρα για παράδειγμα και να πηγαίνει, ξανά και ξανά είναι άλλο πράγμα, εκεί έχουμε να κάνουμε με κάτι άλλο, αγάπη είναι, λατρεία είναι, νοσταλγία, δεν μπορώ να το γνωρίζω.
Ναι στο να ψάξω κάτι, αλλά όχι το να κολλήσω εκεί, δεν βγάζει πουθενά.
Θα ήσουν διατεθειμένος να δοκιμάσεις κάποιο άλλο είδος φωτογραφίας πέραν του δρόμου;
Δεν πιστεύω στους τίτλους και δεν τους υιοθετώ, πρέπει να είναι απλά φωτογραφία.
Για λόγους τώρα πιο πρακτικούς θα τον δεχθώ και θα σου πω ότι δεν θα χαρακτήριζα την φωτογραφία μου ως «δρόμου», αν και θα δεις συχνά στοιχεία μέσα σε αυτές που παραπέμπουν σε αυτό . Δεν είμαι σίγουρος πως μπορώ και αν μπορώ να την χαρακτηρίσω κάπως αυτήν την περίοδο.
Θα πω μόνο οτι ξεκίνησα και εγώ μέσα στους δρόμους, κέντρα πόλεων κ.λπ. , αλλά τώρα νομίζω πως πιο πολύ μάλλον το αποφεύγω.
Πλέον μου αρέσει πιο πολύ να παρευρεθώ μια και μοναδική φορά σε διαφορετικών ειδών εκδηλώσεις όπως πχ φεστιβάλ, πορείες, γάμους και κάθε είδους εκδήλωση/συνάθροιση όπου άνθρωποι θα παρευρεθούν και αυτοί για μια ήμερα να ζήσουν κάτι εκτός της καθημερινότητάς τους και ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εκεί που ο κάθε ένας μας είναι πιο ελεύθερος να κάνει ότι θέλει εν μέρει.
Πιστεύεις ότι μια και μόνο φωτογραφία έχει τη δύναμη να αφηγηθεί μια ιστορία ή χρειάζεται ένα ευρύτερο σύνολο για κάτι τέτοιο, με κάποιο πρότζεκτ ίσως;
Είμαι της γνώμης ότι μια φωτογραφία πρέπει κατά κανόνα, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, να έχει μια ιστορία από μόνη της. Βέβαια επειδή οι εξαιρέσεις κάνουν την τέχνη μαγική είμαι ανοιχτός σε πρότζεκτ που έχουν αρχή, μέση και τέλος.
Τώρα η αντίφαση που βιώνω είναι ότι ενώ δέχομαι το πρότζεκτ από κάποιον άλλο φωτογράφο, δεν θα το ‘κανα ποτέ. Αυτό γιατί πιστεύω ένα πρότζεκτ τείνει να κατευθύνει, είτε τον φωτογράφο είτε τον θεατή. Η φωτογραφία δεν είναι για να κατευθύνει, είναι για να προκαλεί το μυαλό και την ψυχή μας.
Πώς μπορεί να συγκριθεί ένα αποτέλεσμα μεμονωμένων φωτογραφιών μιας ζωής γεμάτης βιώματα από έναν άνθρωπο – φωτογράφο, με ένα πρότζεκτ φωτογραφιών που μόνο ως σύνολο μπορούν να πουν κάτι ( είναι σπάνιο πλέον να συναντάς τέτοια πρότζεκτ).
Σε ένα σύνολο μεμονωμένων φωτογραφιών θα δούμε μια σύνδεση βιωματική στις φωτογραφίες αυτές από τον φωτογράφο. Σε ένα πρότζεκτ θα δούμε στις περισσότερες των περιπτώσεων πράγματα που ο φωτογράφος σκέφτηκε, μελέτησε ή ακόμα και σκηνοθέτησε.
Η φωτογραφία για εμένα είναι ένα μέσον για να βιώσω πρόσωπα και καταστάσεις και όχι να τις δημιουργήσω για χάριν κανενός.
Το προφίλ του Σπύρου στο Instagram: https://www.instagram.com/pomis_/
