Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης: «Not all those who wander are lost»
Το Documents of Breathing (Τεκμήρια Αναπνοής) της Πάσκουα Βοργιά και του Παύλου Φυσάκη, είναι μια συλλογή από θραύσματα μνημοσύνης – αρχειακά ίχνη, οικογενειακά κειμήλια, ιστορικά ντοκουμέντα – , που ανευρίσκονται και δομούνται με τρόπο συνειρμικό, προσωπικό και συλλογικό συνάμα. Το έργο έχει ως αναφορά το βιβλίο του Walter Benjamin «The Arcades Project», μια συλλογή από κειμενικά αποσπάσματα με επίκεντρο το Παρίσι του 19ου αιώνα, όπως επίσης και τον «Άτλαντα Μνημοσύνης» του Aby Warburg, ένα μοντάζ εικόνων από την αρχαιότητα μέχρι την εποχή του, που αναδεικνύει συνέχειες μοτίβων, χειρονομιών, συμβολισμών, τα πολιτισμικά ίχνη και τις οπτικές αναπαραστάσεις τους στην ιστορία της τέχνης. Κοινό στοιχείο και των δύο έργων, πέραν της κυριαρχούσας χειρονομίας της συλλογής θραυσμάτων, είναι ότι δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. Έτσι και τα Τεκμήρια Αναπνοής, αποτελούν ένα ανοιχτό αρχείο από θραύσματα που συλλέγονται από διάφορες πηγές.
Η έκθεση λαμβάνει χώρα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης και έχει διάρκεια από τις 19 Μαρτίου έως τις 7 Μαΐου 2022.
Με αφορμή την ως άνω έκθεση, η Πάσκουα Βοργιά και ο Παύλος Φυσάκης μίλησαν με την Εύη Καφίρη και τον Θεόδωρο Στίγκα. Το photologio τους ευχαριστεί για τον λόγο τους και τις σκέψεις, που μας χάρισαν.
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of BreathingSacred & Profane: Άτλας 5, Οικογενειακές φωτογραφίες
Σεισμός στην Αθήνα, Φεβρουάριος 1981. Ποζάροντας. Παίρνοντας την πρώτη μου κάμερα ως δώρο και κάνοντας την πρώτη φωτογραφία. Ποζάροντας με την μπάλα στο Μεγάλο Πεύκο. Η Ρόμι και ο Ρόμελ. Αιγάλεω. Ελέφαντες. Εγώ στο Βούπερταλ, το 1984. Πανελευσινιακός. Στάδιο Καραϊσκάκη. Νηπιαγωγείο. Η Πάσκουα. Σούπερ 8. Ανεμίζοντας τη σημαία. Ο Νίκος σε μια κατάληψη στο Βένλο το 1984. Ομάδα ποδοσφαίρου στο Μεγάλο Πεύκο. Δύναμη. Μεγάλο Πεύκο. Κινέτα. Λονδίνο. Ο Νίκος με τον Γκάσπερ στην Πεντέλη. Παρέλαση. Ο Νίκος βλέπει έναν αγώνα ποδοσφαίρου στο Λονδίνο. Η Πάσκουα. Η τελευταία φωτογραφία της πρώτης μου κάμερας: Ο Νίκος σε μια συναυλία των Clash, Brixton, Λονδίνο 1983. Παύλος, Μητσάκος, Νίκος στη συναυλία του Rory Gallagher, Νέα Φιλαδέλφεια. Παζ. Κλάμα. Νεβάδα.
Το Documents of Breathing (Τεκμήρια Αναπνοής) ως έκθεση είναι μια συλλογή από θραύσματα μνημοσύνης (αρχειακά ίχνη, οικογενειακά κειμήλια, ιστορικά ντοκουμέντα). Υπάρχει ανάγκη να ανακαλούμε στην επιφάνεια τις ιστορικές και τις προσωπικές μνήμες μας;
Θεωρούμε ότι το παρελθόν είναι πάντα σημείο εκκίνησης: Η μνήμη είναι το θεμέλιο της σκέψης μας, και η ιστορία ορίζει την ταυτότητά μας. Δεν μπορεί να αποκοπεί το παρελθόν από το παρόν, ή τη ζωή του μέλλοντος. Το Documents of Breathing, είναι ένα έργο τέχνης που ξεκινάει από αυτά τα θραύσματα (ή τα τραύματα) του παρελθόντος, και δομείται πάνω σε αυτά τα ίχνη μνημοσύνης, ενώ δημιουργεί και σύγχρονα ντοκουμέντα – νέες εικόνες δηλαδή – προτείνοντας έτσι ένα νέο όλο, ένα καινούργιο αρχείο στο εδώ και τώρα, ενώ παράλληλα τονίζει αυτήν την χειρονομία της άρρηκτης σύνδεσής μας με το παρελθόν: ότι δεν είμαστε παρά ένα κολάζ από μνήμες και ίχνη που μας ορίζουν και συνδιαμορφώνουν την προσωπική μας ζωή, την κοινωνία και τις επιθυμίες μας. Τα αρχεία με αυτήν την έννοια, είναι πάντα ζωντανά και υπό διαμόρφωση, και ορίζουν το μέλλον.
Επίσης, όσο προσωπικό κι αν ακούγεται ένα τέτοιο υλικό που σε ένα βαθμό προήλθε και από οικογενειακά αρχεία, δεν αφορά μόνο εμάς, δεν θέλουμε να αφορά μόνο εμάς, αφορά ένα εκτενές πλέγμα ανθρώπων και σχέσεων που μας ορίζουν, όπως και μια ολόκληρη εποχή, και τελικά πολλούς περισσότερους ανθρώπους, που μετέχοντας στη θέαση αυτού του έργου, με κάτι θα ταυτιστούν, ή κάτι από όλα αυτά θα αφορά και τη δική τους ζωή, αλλά και την κοινή ιστορία μας.
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Pothos: Άτλας 7, Φωτορομάντσο
Κατά τον Vilem Flusser: «Σκοπός μας είναι να προβάλουμε το γεγονός που ζήσαμε πάνω σε μια επιφάνεια με την βοήθεια της φωτογραφική μηχανής». Όταν φωτογραφίζουμε σε μια δεδομένη στιγμή, φωτογραφίζουμε το παρόν. Όμως αυτό, που φωτογραφίσαμε, μετά το κλικ, αυτόματα πέρασε στο παρελθόν. Έχουμε την αίσθηση ότι κατασκευάζουμε έτσι το παρελθόν και αποχαιρετάμε το παρόν; Το να κρατάμε «θραύσματα μνημοσύνης» πόσο βοηθά;
Όπως ειπώθηκε και προηγουμένως, η σχέση του παρόντος, του παρελθόντος και του μέλλοντος δεν είναι τόσο διακριτή. Στα Τεκμήρια Αναπνοής συντελείται μια χειρονομία προσεκτικής συλλογής, επιλογής και αναδιάταξης εικόνων και λόγων, παλιών και νέων, προσωπικών και συλλογικών, από διάφορες πηγές και χρονικές περιόδους, σαν ένα ανακάτεμα μιας αρχικά ακατανόητης τράπουλας, που φέρνει ένα νέο μήνυμα για το μέλλον. Αυτό το ανακάτεμα μπορεί να ξανασυμβεί ανά πάσα στιγμή, και να προκύψει κάτι άλλο. Ενίοτε αυτά τα μηνύματα μπορεί να είναι εκ πρώτης όψεως κωδικοποιημένα ή κρυπτικά.
Διαβάζοντας τα κείμενα που συνοδεύουν τα έργα αυτής της έκθεσης, καταλαβαίνει κανείς ότι το παρελθόν μας στοιχειώνει, και αυτή η δουλειά ξεκίνησε σαν μια προσπάθεια αυτό το παρελθόν να ξορκιστεί: Τα διαγενεαλογικά τραύματα που κληροδοτούνται από τις οικογένειές μας, η τοξικοεξάρτηση και η απεξάρτηση, η ασθένεια του καρκίνου, ξεκινώντας από κάποια πιο προσωπικά, είναι παθήματα και βάρη που τα κουβαλάμε στους ώμους μας. Αλλά και η χούντα του ’67, ο Δεκέμβρης του ’08, οι αλλεπάλληλες κρίσεις, τα ιστορικά μας τραύματα, ακόμα ανοιχτά, είναι εδώ και μας καλούν με κάποιο τρόπο να τα φροντίσουμε στο σήμερα, κοιτάζοντάς τα καταρχάς κατάματα. Αρχέτυπα όπως αυτό της μητέρας ή του πατέρα, ή της γονεϊκότητας – και αυτά μας ορίζουν και τα πραγματευόμαστε μέσα από αυτή τη δουλειά. Και φυσικά το δίπολο του έρωτα και του θανάτου, που υφέρπει κάτω από κάθε δημιουργία συνειδητά ή ασυνείδητα, εμείς θελήσαμε μέσα από τα Τεκμήρια να το εκφράσουμε απενοχοποιημένα, και με όλο το δράμα που του αρμόζει.
Αυτό το ανασκάλεμα του παρελθόντος ήταν για μας μια πράξη εξορκισμού, πιο ψυχαναλυτικά θα λέγαμε ένα ξεμπέρδεμα ενός ψυχικού κουβαριού, το ζύγισμα ενός βάρους που κουβαλάμε ως άτομα, αλλά και ως κοινωνικά όντα, μέσα στο βαθύ χρόνο. Όλα αυτά είναι προσωπικά, αλλά και ανθρώπινα, με την οικουμενική έννοια, και νιώθουμε ότι μας συνδέουν πέρα από τόπους και εποχές. Τέλος, μας απασχολεί πολύ και η επιφάνεια της φωτογραφίας, ως υλικό στοιχείο. Ο πυρήνας του μέσου, η ύλη της φωτογραφίας, το ίχνος, το σημάδι, και πώς αυτό το αντικείμενο φέρει την πληροφορία, περνάει από χέρι σε χέρι, ερμηνεύεται και μετουσιώνεται πάντα σε κάτι νέο, ανάλογα με το εκάστοτε πλαίσιο. Η φωτογραφία έχει μια πολύ υλική, αλλά και μια μαγική και υπερβατική διάσταση συνάμα, που θέλαμε να αναδείξουμε μέσα από αυτή τη δουλειά. Εξού και η επίκληση στην έννοια του Αιγυπτιακού Duat, το Επέκεινα, που παντρεύει το εδώ και τώρα με το αιώνιο. Το υλικό με το μεταφυσικό, τον θάνατο με την αιωνιότητα. Μας γοητεύει αυτή η χειρονομία των αρχαίων Αιγυπτίων, η προσεκτική επιλογή των αντικειμένων και των λόγων που συνόδευαν τους νεκρούς στο άλλο κόσμο, ως «άδειες αναπνοής». Ως στοιχεία που θα τους επέτρεπαν να «ζουν» και μετά θάνατον. Τι θέλουμε να πάρουμε αλήθεια μαζί μας; Τι κουβαλάμε και δεν το αναλογιζόμαστε αρκετά; Τι είναι αυτό που δεν πρέπει να ξεχάσουμε;
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – The Last Version: Αστροναύτης
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents οf Breathing – The Last Version: Αεροπλάνο
Πόσο μια φωτογραφία μπορεί να επηρεάσει το μέλλον;
Το Documents of Breathing είναι μια κιβωτός – ένα ark-book ή arch-book – που θέλουμε να διαβαστεί στο μέλλον. Ξεκίνησε από την ιδέα ενός βιβλίου, που εξελίχθηκε σε ένα κουτί-συλλογή και έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που παρουσιάζεται τώρα. (Η πρώτη έκδοση του βιβλίου τυπώθηκε τον Μάρτιο σε ένα αντίτυπο). Το έργο αυτό κάθε φορά είναι διαφορετικό, μέσα από την αναδιάταξη των στοιχείων που το αποτελούν, ανάλογα με το πλαίσιο παρατήρησης, ή τον τρόπο επεξεργασίας και παρουσίασης (βιβλίο, τοίχος μουσείου, κάδρο, κ.λπ.) – αλλά και σύμφωνα με το χρόνο που περνάει και το μετασχηματίζει. Είναι ένα έργο που δεν τελειώνει ποτέ. Όπως λέει και η φράση του De Lillo, που υπάρχει μέσα στο έργο: «There is no death as we know it. Just documents changing hands».
Πηγαίνοντας τον συλλογισμό ένα βήμα πιο πέρα, και ξαναγυρνώντας σε αυτή τη μαγική διάσταση της εικόνας, η οποία εμπεριέχει πολλές περισσότερες από μια εικόνες, και αφορά παρελθόν, παρόν και μέλλον μαζί, θα μπορούσε μια φωτογραφία να ιδωθεί και ως μια κάρτα ταρό, που προβλέπει το μέλλον, καθώς μας επιτρέπει να κοιτάζουμε διεισδυτικά την ιστορία μας.
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Dream City: Heimat, Θεσσαλονίκη, 4 Μαΐου 2011
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Sacred & Profane: Σπίτι, Αθήνα, 3 Μαρτίου 2018
Μείνετε τουλάχιστον σε απόσταση 1,5 μέτρου από άλλους ανθρώπους. Μην συγκεντρώνεστε σε ομάδες. Αποφεύγετε τα πολυσύχναστα μέρη και τις μαζικές συγκεντρώσεις. Καθαρίζετε τακτικά και σχολαστικά τα χέρια σας τρίβοντας τα με αντισηπτικό ή πλένετε τα με σαπούνι και νερό. Αποφεύγετε να πηγαίνετε σε πολυσύχναστα μέρη. Αποφεύγετε να αγγίζετε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα. Μείνετε σπίτι και απομονωθείτε. Να σας φέρνουν άλλοι προμήθειες. Αν χρειαστεί να φύγετε από το σπίτι σας, φορέστε μάσκα για να αποφύγετε να μολύνετε άλλους. Μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο στους παραβάτες. Επιτρέπεται ατομική υπαίθρια άσκηση ενώ οι οργανωμένες παραλίες παραμένουν κλειστές. Τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης ισχύουν μέχρι νεωτέρας.
Σύμφωνα με τον Roland Barthes: «Η φύση της φωτογραφίας είναι η τρέλα. Μια φωτογραφία είναι μια εικόνα τρελή, εμποτισμένη με πραγματικότητα». Είμαστε τρελοί όσοι φωτογραφίζουμε, τελικά;
Όχι, σαφώς δεν είμαστε τρελοί, και καθώς αποπλαισιώνεται το απόσπασμα του Barthes που αναφέρεται εδώ, δεν είμαστε σίγουροι πώς να το ερμηνεύσουμε. Μια σημείωση με την ευκαιρία που μας δίνεται εδώ για την «τρέλα του καλλιτέχνη» αν μας επιτρέπεται, στην οποία δεν πιστεύουμε, όπως ούτε και σε κάποια θεία έμπνευση, που τον/την καθιστά εκτός του κόσμου αυτού, ή μύθο, σαν την περίπτωση ας πούμε του Χαλεπά, που δύσκολα ξεμπερδεύεται η ψυχική του ασθένεια από τη σημασία του έργου του. Η εξιδανίκευση της τρέλας, ως μια μορφή ιδιοφυϊας και επικοινωνίας με το «θείο στοιχείο», ή ως μια ανεξήγητη πτυχή του καλλιτεχνικού έργου, νομίζουμε ότι δεν βοηθάει στην κατανόηση της τέχνης. Η αναγνώριση του τραύματος όμως, που τις περισσότερες φορές είναι και συλλογικό, γιατί αφορά και μια κοινωνία ανθρώπων, και όχι μόνο την ψυχοπαθολογία ενός ατόμου, ναι. Αυτό το τραύμα εγγράφεται και εντυπώνεται στην επιφάνεια της φωτογραφίας, πολλές φορές άθελά μας.
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Θάνατος: 23 Ιουνίου 2018, Εύβοια
Το βουνό μας είπε να πάρουμε τα όπλα ώστε να έχουμε φωνή.
Μας είπε να καλύψουμε τα πρόσωπά μας ώστε να έχουμε πρόσωπο.
Μας είπε να ξεχάσουμε τα ονόματά μας ώστε να έχουμε όνομα.
Μας είπε να προστατέψουμε το παρελθόν μας έτσι ώστε να έχουμε μέλλον.
Στα βουνά, οι νεκροί ζουν: οι δικοί μας νεκροί.
– Comandante Ana Maria, Aguascalientes, Oventic, 1996
Ο σουρεαλισμός στην φωτογραφία ειδικά βοήθησε στην αποδέσμευση του ανθρώπου από το περιβάλλον ή εξέφρασε απλά μια δεδομένη από πριν κατάσταση;
Ο σουρεαλισμός αγκάλιασε τη φωτογραφία από πολύ νωρίς και φωτογράφοι όπως ο Eugene Atget ήταν από τους αγαπημένους φωτογράφους στον κύκλο των σουρεαλιστών στο Παρίσι. Ο σουρεαλισμός ίσως βοήθησε να δούμε τη φωτογραφική μηχανή ως ένα εννοιολογικό εργαλείο ερμηνείας και αντίληψης του κόσμου, κάτι που έχει πολύ ενδιαφέρον για εμάς.
Από την άλλη, ο σουρεαλισμός ανέδειξε την ονειρική διάσταση της εικόνας, η οποία υπάρχει και στα Τεκμήρια Αναπνοής: Π.χ. την βλέπουμε έντονα στις «μαύρες εικόνες», όπου το θέμα ή το αντικείμενο της φωτογραφίας αποπλαισιώνεται από το αρχικό περιβάλλον και αιωρείται στο κενό, σαν καρέ ονείρου.
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Sacred & Profane: Κατ, Μαρούσι, 18 Μαρτίου 2018
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Καρτποστάλ από το Μπελίζ
Πραγματικότητα ή εντύπωση της πραγματικότητας; Στην τελική τι περνά ο φωτογράφος στον θεατή; Ή να το θέσουμε αλλιώς;
Χωρίς βεβαιότητες, η φωτογραφία για μας δεν είναι αναπαράσταση ή καταγραφή της πραγματικότητας. Είναι διερεύνηση και ερμηνεία της. Σίγουρα δεν έχει σχέση με την αλήθεια. Και δεν είμαστε σίγουροι τι φτάνει στον θεατή από αυτά που σκεφτόμαστε κάθε φορά.
Πιο πολύ μας ενδιαφέρει η έννοια του αρχείου, η πολυπρισματικότητα της εικόνας, οι διαφορετικές πλαισιώσεις της, το πώς αλλάζει μέσα στο χρόνο, αλλά και η σημασία της συλλογής. Στο συγκεκριμένο έργο, είτε βρίσκουμε μια εικόνα, είτε τη δημιουργούμε εκ νέου, η φωτογραφία αντιμετωπίζεται σαν ένα objet trouvé, και αυτό την κάνει ακόμα πιο πολύτιμη για μας, ίσως της προσδίδει και μια «αύρα». Το Documents of Breathing τελικά, είναι μια λίστα από πράγματα, εικόνες, λέξεις, ιδέες και μνήμες. Ένα «φανταστικό μουσείο», θα λέγαμε.
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Denkraum: Σκάλα Συκαμινιάς, Λέσβος, Νοέμβριος 2015
Περισσότεροι πρόσφυγες από ποτέ πεθαίνουν στις απεγνωσμένες τους απόπειρες να φτάσουν στην Ευρώπη, καθώς τα ναυάγια με βάρκες στη Μεσόγειο Θάλασσα έφτασαν σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δήλωσε ότι ο αριθμός των μεταναστών που πνίγονται στις θαλάσσιες διελεύσεις μέχρι στιγμής φέτος έχει σχεδόν ξεπεράσει τον αριθμό των νεκρών για λόκληρο το 2015. Έχουν ήδη καταγράψει 3.740 θανάτους στη Μεσόγειο και φοβούνται ότι ο αριθμός αυτός θα συνεχίσει να ανεβαίνει καθώς οι συνθήκες επιδεινώνονται στη θάλασσα. “Είναι ό,τι χειρότερο έχουμε δει”, δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Γουίλιαμ Σπίντλερ. «Από έναν θάνατο για κάθε 269 αφίξεις πέρυσι, το 2016 η πιθανότητα θανάτου έχει αυξηθεί σε έναν στους 88».
Είναι διαφορετικό πράγμα η λεζάντα από τον τίτλο; Τι σηματοδοτεί στην φωτογραφία η λεζάντα;
Για μας το κείμενο που συνοδεύει μια εικόνα είναι μέρος του έργου. Το φωτογραφικό μέσο από μόνο του δεν αγκιστρώνει μια εικόνα στο νόημά της. Το νοηματικό πλαίσιο, το τι θέλει να πει ένας δημιουργός με μια εικόνα, ορίζεται και από τη λεζάντα, τον τίτλο, το κείμενο, ή το συγκείμενο της. Σαφώς δεν πιστεύουμε ότι μια φωτογραφία τα λέει όλα από μόνη της και ότι δεν χρειάζεται να «μιλάμε» για αυτήν. Στα Τεκμήρια Αναπνοής, το κείμενο αναδύεται με σχεδόν ίση ή και μεγαλύτερη σημασία από την εικόνα πολλές φορές, χωρίς καθόλου αυτό να σημαίνει ότι είναι επεξηγηματικό της εικόνας. Στο μυαλό μας ένα κείμενο συνοδεύει μια εικόνα, όπως οι άδειες αναπνοής τον νεκρό τους, επιτρέποντάς της να «ζει» στο εδώ και τώρα.
Ένα από τα έργα, το Υπερκείμενο, αποτελείται από αποσπάσματα περισσότερο ή λιγότερο κλασικών κειμένων από την ιστορία της λογοτεχνίας, που μας έχουν σφραγίσει με τα αφηγήματά τους, αλλά και από κάποια δικά μας ένθετα κείμενα. Ψάξαμε συνδέσεις μεταξύ τους, σχέσεις, νοηματικές και αφηγηματικές μεταξύ διαφορετικών συγγραφέων, ιστοριών και εποχών, και έτσι όπως δουλέψαμε φράση-φράση, λέξη-λέξη μέσα από τα αποσπάσματα όλων αυτών των κειμένων, ανακαλύψαμε σημεία συνάντησης, σαν ο ένας/μία συγγραφέας να συνέχιζε τη σκέψη του άλλου-ης, σαν να επρόκειτο πολλές φορές για μια ιδέα που μεταφερόταν από βιβλίο σε βιβλίο, ή σαν μια ιστορία κατακερματισμένη σε πολλά βιβλία από άλλες εποχές και άλλα συγκείμενα. Ήταν για μας μια συναρπαστική και αρκετά υπαρξιακή διαδικασία να ψάχνουμε τι κοινό έχει π.χ. ένας Ρώσος συγγραφέας του 19ου αιώνα με μια σύγχρονη Ελληνίδα ποιήτρια, ή οι στίχοι ενός πανκ συγκροτήματος με τον Φρανκενστάιν, κλπ κλπ. Αυτό που προέκυψε στο τέλος ήταν ένα νέο κείμενο, που έχει τη δική του συνοχή, σαν ένα μουσικό κομμάτι που προσπαθεί να συμπεριλάβει όλες τις μουσικές του κόσμου, ή μάλλον αυτές του δυτικού κανόνα, γιατί καλώς ή κακώς αυτές είναι οι αναφορές μας, και αυτές μας έχουν επηρεάσει πιο βαθιά.
Από την άλλη, οι «λεζάντες» που συνοδεύουν τις εικόνες, δεν είναι πάντα μια χρονολογία, ένα όνομα, ένας τίτλος μόνο, αλλά συχνά πρόκειται για ολόκληρες ιστορίες που αγκιστρώνουν μια εικόνα εκ πρώτης όψης ποιητική, στο πραγματικό. Πχ. υπάρχει η εικόνα ενός επιβλητικού βαθυπράσινου δάσους, που συνοδεύεται από ένα κείμενο για τα μεταλλεία στις Σκουριές. Αντίστοιχα ένας τσιμεντόλιθος, μέσα από το κείμενο μετατρέπεται σε μετωνυμία για τις φωτιές στο Μάτι, ένα δαχτυλίδι παραπέμπει σε μια μαγική ιστορία του τόπου όπου φωτογραφήθηκε, μια απέραντη θάλασσα μας «μιλάει» για το προσφυγικό. Μας ενδιαφέρει πολύ αυτή η διαλεκτική ένταση που δημιουργείται μεταξύ του ποιητικού και του πολιτικού, μεταξύ της εικόνας και του λόγου. Τέλος, εδώ να πούμε ότι μέρος του Documents of Breathing είναι αποσπάσματα από προσωπικές και άλλες ταινίες super 8 που βρέθηκαν στο οικογενειακό αρχείο, αλλά και δύο δικά μας βίντεο. Έτσι προστίθεται ακόμα ένα επίπεδο στη σημασία της φωτογραφίας για μας, πέρα δηλαδή από το πώς πλαισιώνεται από το λόγο, μπαίνει στο προσκήνιο και η σχέση της με την κινούμενη εικόνα.
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Στιγμιότυπο από το βίντεο με τίτλο: Φωτιά, 2022
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Dream City: Άτιτλο
Η δυνατότητα για άφθονη τεχνική αναπαραγωγιμότητα της φωτογραφίας άλλαξε την σχέση του έργου τέχνης με την μάζα;
Σαφώς και την άλλαξε, την έκανε πιο προσιτή και πιο δημοκρατική. Παράλληλα όμως καθώς έχουν περάσει πάνω από 80 χρόνια από τότε που ο Μπένγιαμιν μίλησε για αυτό, πολλά ακόμα έχουν αλλάξει. Πολλές σκέψεις του έχουν δικαιωθεί, και άλλες πρέπει να τις δούμε με τους όρους της εποχής που ζούμε, όπως π.χ. το διαδίκτυο, ή τα ψηφιακά μέσα. Είναι κρίμα που δεν ζει τώρα για να συνεχίσει τη σκέψη του.
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Denkraum: President
To President της Λεωφόρου Κηφισίας είναι το ψηλότερο ξενοδοχείο και το πέμπτο ψηλότερο κτίριο της Αθήνας. Είναι αντιπροσωπευτικό της αθηναϊκής μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής της εποχής. Η κατασκευή του ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της χούντας, όταν κτίστηκαν για πρώτη φορά ψηλά κτίρια, οι λεγόμενοι «πύργοι», μετά από ειδικές νομοθετικές διατάξεις. Μέχρι τότε, τέτοια ύψη ήταν παράνομα στην Αθήνα, προκειμένου να προστατευτεί η θέα προς την αθηναϊκή Ακρόπολη
Το να μην μπορείς να προσανατολιστείς, δεν σημαίνει και πολλά, το να μπορέσεις να χαθείς απαιτεί εκπαίδευση…;
Αν με τη λέξη «χαθείς» εννοούμε να είμαστε ανοιχτοί-ές σε νέες ερμηνείες και νέες δυνατότητες για το μέλλον, ναι, αυτό θα ήταν μια καλή εκπαίδευση, που νομίζω μας λείπει και τη χρειαζόμαστε, ειδικά σήμερα.
«Not all those who wander are lost».
Με αφορμή αυτή τη συνέντευξη, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε μέσα από την καρδιά μας τη Μαρία Μαραγκού, διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, η οποία μας έδωσε την ελευθερία που χρειαζόταν για να μπορέσει αυτό το έργο να ξεδιπλωθεί.
Η έκθεση Documents of Breathing πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – Pothos: Deer
Πάσκουα Βοργιά – Παύλος Φυσάκης – Documents of Breathing – The Afterlife
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
Παύλος Φυσάκης
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1969. Διδάσκει φωτογραφία στην σχολή φωτογραφίας Focus School of Art και είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεσογειακού Φεστιβάλ Φωτογραφίας. Είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας καλλιτεχνών Depression Era και ιδρυτής του πολιτιστικού οργανισμού KOLEKTIV8.
Από το 1996 έχει συνεργαστεί ως φωτογράφος και photo editor σε περιοδικά και θέατρα, ενώ ήταν Υπεύθυνος του Φωτογραφικού Εργαστηρίου της Μονάδας Απεξάρτησης 18 Ανω του Ψ.Ν.Α. (2003-2015).
Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Φωτογραφικό Κέντρο Αθηνών, Μπιενάλε της Νίκαιας, Γαλλία, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Πολιτιστική Ολυμπιάδα Αθήνας, PhotoBiennale Θεσσαλονίκης, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, 2η Biennale Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, φεστιβάλ της Arles-Γαλλία, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, γκαλερί a.antonopoulou.art, γκαλερί CAN, φεστιβάλ Circulation(s)-Παρίσι, Μουσείο Μπενάκη, Apollonia – Art Exchanges στο Στρασβούργο, μουσείο Beaux Art-Βρυξέλλες). Το βιβλίο του «Land Ends – Φωτογραφίζοντας τα Άκρα της Ευρώπης», βραβεύτηκε ως το καλύτερο ελληνικό φωτογραφικό βιβλίο για το 2010. Έργα του βρίσκονται στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, και σε ιδιωτικές συλλογές.
Μέσα από τη φωτογραφία προσπαθεί να μην ξεχάσει. Επιμένει ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος.
Πάσκουα Βοργιά
Γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1975.
Σπούδασε πολιτιστική διαχείριση στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, οργανωτική ψυχολογία στο Columbia University της Νέας Υόρκης (με υποτροφίες Fulbright και Ωνασείου) και ψυχολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Από το 2011 μέχρι το 2019 ήταν μέλος της καλλιτεχνικής κολεκτίβας Depression Era.
Από το φθινόπωρο του 2015 εργάζεται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και συντονίζει τη σειρά Λέξεις & Σκέψεις, όπου επιμελείται και οργανώνει συμπόσια, συζητήσεις, εκθέσεις, εργαστήρια και φεστιβάλ.
Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
