Muhammed Muheisen: “Οι φωτογραφίες δεν είναι μόνο εικόνες, είναι φωνές, είναι μηνύματα και μαρτυρίες που ζουν για πάντα”
Σύνταξη – Επιμέλεια συνέντευξης: Ιφιγένεια Σάκκου
Ο Muhammed Muheisen, παγκοσμίου φήμης φωτογράφος, δύο φορές βραβευμένος με Πούλιτζερ, και φωτορεπόρτερ για το National Geographic με πολλές διακρίσεις και πολυάριθμα διεθνή βραβεία στη μέχρι τώρα σταδιοδρομία του, συνομιλεί με την Ιφιγένεια Σάκκου για το Photologio.gr, για την πίστη του ότι η φωτογραφία μπορεί να ενεργεί για καλό σκοπό και για το πώς μέσα από το πάθος του για αυτήν, έχει κάνει σκοπό της ζωής του να βοηθά όσους συνανθρώπους μας βρίσκονται σε ανάγκη. Γιατί οι φωτογραφίες για αυτόν δεν είναι μόνο εικόνες, είναι φωνές, είναι μηνύματα και μαρτυρίες που ζουν για πάντα. Από το 2001 έχει καταγράψει με το φακό του τα πιο σημαντικά γεγονότα σε αποστολές σε όλο τον κόσμο, έχει καλύψει πολέμους και συγκρούσεις, έχει παρακολουθήσει τις μεταναστευτικές ροές των προσφύγων, και έχει βρεθεί αντιμέτωπος με τον κίνδυνο και τον θάνατο, με σκηνές μαζικής σκληρότητας, τον ανθρώπινο πόνο και τη θλίψη. Ακόμα και μέσα σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες αναζητά τα χαμόγελα και την ομορφιά μέσα στο χάος, καθώς όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ακόμα και στη μέση μιας σύγκρουσης, η ζωή ποτέ δεν σταματά αλλά συνεχίζει.
An Afghan refugee girl holding her younger brother sits on a wooden-cart looking at her friend playing with a balloon on the outskirts of Islamabad, Pakistan. Photo by Muhammed Muheisen
Κύριε Muhammed Muheisen, με μεγάλη μας χαρά σας καλωσορίζουμε στο Photologio.gr. Είναι τιμή μας η συνέντευξη και παρουσίαση του αξιόλογου έργου σας στο ελληνικό κοινό.
Είστε ένας παγκοσμίου φήμης φωτογράφος, δύο φορές βραβευμένος με Πούλιτζερ, φωτορεπόρτερ για το National Geographic με πολλές διακρίσεις και πολυάριθμα διεθνή βραβεία στη μέχρι τώρα σταδιοδρομία σας. Παρακαλούμε μοιραστείτε μαζί μας, πώς ξεκίνησε αυτό το ταξίδι, και τι ήταν αυτό που αρχικά σας τράβηξε στη φωτογραφία. Τι έχει αλλάξει από τότε;
Ερωτεύτηκα τη φωτογραφία σε νεαρή ηλικία, από τη στιγμή που αντίκρυσα την polaroid κάμερα της γιαγιάς μου. Αυτό το μαγικό κουτί, που όταν πατάς το κουμπί, αποτυπώνει σε ένα κομμάτι χαρτί τη στιγμή, που κουβαλάμε μαζί μας για όλη μας τη ζωή. Ήμουν παθιασμένος με τα δέντρα και τη φύση, το καθένα με τη δική του ξεχωριστή ομορφιά. Συνήθιζα να βλέπω χρώματα και εκείνα τα χρώματα με έκαναν να ονειρεύομαι, ότι θα γίνω μια μέρα αυτός που θα μπορεί να τα μοιραστεί με τους ανθρώπους και που με αυτά θα χρωματίσει τον κόσμο τους. Πιστεύω βαθιά στη δύναμη της φωτογραφίας να ενεργεί για καλό σκοπό.
Αν κάτι έχει συμβεί αλλά δεν έχει καταγραφεί, είναι σαν να μην συνέβη ποτέ. Μέχρι τώρα στη μισή μου ζωή, ταξιδεύω στον κόσμο για να καταγράψω σημαντικές ιστορίες. Τα φωτογραφικά μέσα άλλαξαν ωστόσο η αξιοπιστία, η ηθική και η ακεραιότητα θα παραμένουν πάντα τα κλειδιά.
Nikol, a 12-year-old Ukrainian refugee from Kharkiv while waiting with her mother Maryana and her 6-year-old brother Vladyslav in a bus after crossing the Ukrainian-Romanian border in Siret, Romania. Photo by Muhammed Muheisen
Από το 2001 έχετε καταγράψει με το φακό σας σημαντικά γεγονότα σε όλο τον κόσμο από την Ασία και τη Μέση Ανατολή στην Αφρική, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Έχετε καλύψει πολέμους και συγκρούσεις , έχετε παρακολουθήσει τις μεταναστευτικές ροές των προσφύγων, έχετε έρθει αντιμέτωπος με τον κίνδυνο και τον θάνατο, με σκηνές μαζικής σκληρότητας, τον ανθρώπινο πόνο και τη θλίψη. Ακόμα και σε αυτές τις συγκεκριμένες στιγμές ο φακός σας δεν εστιάζει απλώς στο να καλύψει τα γεγονότα αλλά επιπλέον αναζητά την ομορφιά της ανθρώπινης ύπαρξης, αναλαμπές μιας ζωής που ακόμα συνεχίζεται. Πώς καταφέρνετε να συνδυάσετε στις φωτογραφίες σας, αυτές τις αντιθέσεις;
Είμαι ένας άνθρωπος που φωτογραφίζει άλλους ανθρώπους, αυτό ηχεί πάντα στο κεφάλι μου, κάθε φορά που στρέφω την κάμερά μου. Σε κάθε σύγκρουση που καταγράφω και κάθε γεγονός που καλύπτω, αν την ίδια στιγμή που αυτά συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μου, γυρίσω, είμαι μάρτυρας μιας εντελώς διαφορετικής σκηνής, μιας σκηνής γεμάτης ζωή αντί θανάτου, καθώς κάθε φορά που στα δεξιά μου γίνεται μια κηδεία, ένα μωρό γεννιέται στα αριστερά μου. Είναι σαν ένα χαμόγελο ανάμεσα στα ερείπια, εστιάζω στη ζωή, αναζητώ τα χαμόγελα και την ομορφιά μέσα στο χάος, καθώς ακόμα και στη μέση μιας σύγκρουσης, η ζωή ποτέ δεν σταματά αλλά συνεχίζει. Αυτή είναι η φωτογραφία που κάνω.
Demonstrators run to avoid tear gas canisters fired by Israeli troops during a demonstration against Israel’s separation barrier in the Palestinian village Bilin, near Ramallah. Photo by Muhammed Muheisen.
Πίσω από τους αριθμούς των θυμάτων και των καταστροφών, υπάρχουν άνθρωποι. Άνθρωποι που έχουν υποφέρει και που έχουν επιβιώσει και οι ανείπωτες και ανήκουστες ιστορίες τους. Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του φωτορεπόρτερ;
Είμαστε εκεί για να ενημερώσουμε τον κόσμο, είμαστε εκεί για να δώσουμε τη μαρτυρία μας και είμαστε εκεί για να κάνουμε τη διαφορά, μεγάλη ή μικρή, τουλάχιστον να ξεκινήσουμε από κάπου. Πιστεύω βαθιά ότι η φωτογραφία έχει τη δύναμη να ενεργεί για καλό σκοπό. Αν κάτι συμβεί και δεν έχει καταγραφεί, τότε είναι σαν μην συνέβη ποτέ. Περισσότερο από δύο δεκαετίες της ζωής μου, στοχεύω σε αυτό.
Syrian refugee Zahra Mahmoud and Afghan refugee Laiba Hazrat. Photo by Muhammed Muheisen.
Τα παιδιά, όπως έχετε πει, είναι τα πραγματικά θύματα μιας σύγκρουσης. Παρακαλούμε μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις σας σχετικά με αυτό και μιλήστε μας για το σκοπό της φωτογραφικής σειράς “Victims of war”. Πώς τα προσεγγίζετε και τι σας αποκαλύπτουν;
Προσωπικά πιστεύω ότι τα παιδιά είναι τα πραγματικά θύματα των συγκρούσεων καθώς δεν επιλέγουν που γεννιούνται, ή τις συνθήκες που τα περιβάλλουν. Τα παιδιά σε όλο τον κόσμο μοιράζονται τα ίδια κοινά πράγματα, αναζητούν τη διασκέδαση, τη χαρά και την ευτυχία, ανεξάρτητα από πού κατάγονται. Εστιάζοντας σε αυτά, υψώνω τη φωνή τους και την κάνω να αντηχεί στον κόσμο, δείχνοντας ότι από όπου κι αν κατάγεται, ένα παιδί θα είναι πάντα ένα παιδί.
A Syrian man feeds his daughter while sitting in front of his partly damaged house, in Azaz, on the outskirts of Aleppo, Syria. Photo by Muhammed Muheisen
Και στις δύο φωτογραφικές σειρές “Precious Education” and “Brick Factories” αναδεικνύετε κρίσιμα κοινωνικά θέματα, όπως η σπουδαιότητα της εκπαίδευσης και του δικαιώματος των παιδιών σε αυτή κάτω από οιεσδήποτε συνθήκες και το πρόβλημα της παιδικής εργασίας, που έχει βαθιά επίδραση στη σωματική και ψυχολογική τους ανάπτυξη. Πιστεύετε ότι η φωτογραφία έχει τη δύναμη να ευαισθητοποιήσει το κοινό;
Κατά τη γνώμη μου και από προσωπική εμπειρία δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να κάνεις τη διαφορά, από τη φωτογραφία, καθώς ποτέ δεν είναι μόνο εικόνες, είναι φωνές, είναι μηνύματα και είναι μαρτυρίες που ζουν για πάντα. Με τις φωτογραφίες αυτές καλλιεργώ την ευαισθητοποίηση, αλλάζω τα στερεότυπα και υψώνω τη φωνή των ανθρώπων που απεικονίζονται σε αυτές και το σημαντικότερο κάνω τη διαφορά, μεγάλη ή μικρή τουλάχιστον ξεκινώ από κάπου.
An anti-government protestor looks on while praying with other women during a demonstration demanding the resignation of Yemeni President Ali Abdullah Saleh, in Sanaa, Yemen. Photo by Muhammed Muheisen
Η μεταναστευτική κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη το 2015 σας βρίσκει στην Ελλάδα ως φωτογράφο του πρακτορείου Associated Press. Για όσους επέζησαν, η ιστορία τους συνεχίζεται, στην πραγματικότητα τότε είναι που η ιστορία τους ξεκινά, όπως χαρακτηριστικά αναφέρετε. Μέρος αυτής της ιστορίας, έχει ειπωθεί μέσα από τις φωτογραφικές σας σειρές “Cells for Refugees” and “Memories from Syria”. Παρακαλούμε μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις σας και μιλήστε μας για την κύρια ιδέα πίσω από αυτές.
Για μένα κάθε ιστορία ξεκινά τη στιγμή που οι μεγάλες πλατφόρμες ενημέρωσης στρέφονται κάπου αλλού, εξακολουθώ να καταγράφω τη μεταναστευτική κρίση με στόχο να συνεχίσω να ρίχνω φως και να υπενθυμίζω στο κοινό αυτό που συνέβη. Η ιστορία δεν σταματά εδώ, αλλά συνεχίζει. Επιθυμώ να υπενθυμίζω στο κοινό, ότι πίσω από αυτές τις εικόνες υπάρχουν άνθρωποι, άνθρωποι που εξαναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω τα σπίτια, τις ελπίδες, τις οικογένειές τους και τις αναμνήσεις τους για να αναζητήσουν ένα νέο ασφαλές σπίτι.
A Syrian refugee woman and child are wrapped with thermal blankets to shelter from the cold after arriving on a dinghy from the Turkish coast to the Greek island of Lesbos. Photo by Muhammed Muheisen
Ήταν τότε το 2015 που ευαισθητοποιημένος από την μεταναστευτική κρίση, ιδρύσατε τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό “Everyday Refugees Foundation” στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας, στο οποίο κατέχετε τη θέση του προέδρου.
Ποιο είναι το όραμα και η αποστολή αυτού του οργανισμού και μέσα από ποιες δράσεις επιτυγχάνονται τα παραπάνω;
Αρχικά η αποστολή του ιδρύματος ήταν να ενημερώσει τον κόσμο, να τον ευαισθητοποιήσει και να μοιραστεί τις ιστορίες των ανθρώπων που εξαναγκάστηκαν να αφήσουν τα πάντα πίσω τους για να αναζητήσουν ένα νέο, ασφαλές σπίτι. Λίγο μετά συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα πράγματα που μπορώ και μπορούν να γίνουν, πέρα από το να μεταφέρω απλά το μήνυμα και να προσφέρω καλοσύνη. Αφιέρωσα όλη μου την ύπαρξη στον σκοπό να βοηθήσω όσους βρίσκονται σε ανάγκη απλά μέσα από το πάθος μου για τη φωτογραφία. Τώρα μέσω του ιδρύματος έχουμε καταφέρει να βοηθούμε και να ενδυναμώνουμε δεκάδες χιλιάδες που βρίσκονται σε ανάγκη, να ευαισθητοποιούμε εκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και να εκπαιδεύουμε εκατοντάδες αγόρια και κορίτσια με δικαίωμα στη μόρφωση. Υλοποιήσαμε δεκάδες προγράμματα και εκστρατείες με στόχο την καταγραφή, την εκπαίδευση, τη βοήθεια και τη στήριξη των προσφύγων, των τοπικών κοινοτήτων, και όσων έχουν εκτοπιστεί λόγω των συρράξεων, της φτώχειας, των διακρίσεων και των φυσικών καταστροφών σε διαφορετικά μέρη του κόσμου.
A Syrian refugee woman tends to her daughter while cooking inside her tent in a tented settlement near the Syrian border on the outskirts of Mafraq, Jordan. Photo by Muhammed Muheisen
Τις περισσότερες φορές φωτογραφίζετε κάτω από σκληρές και αντίξοες συνθήκες, με την αδρεναλίνη και την ένταση να είναι σε ψηλά επίπεδα, όντας μακριά από το σπίτι σας και τους αγαπημένους σας. Πώς βρίσκετε ισορροπία μέσα σας; Οι σειρές “Carpets”και ”After the Sunset” φτιάχτηκαν σε στιγμές που αναζητούσατε την ηρεμία και τη γαλήνη;
Πάντα υπενθυμίζω στον εαυτό μου πόσο τυχερός και ευλογημένος είμαι, μια που στο τέλος της ημέρας είμαι αυτός που φωτογραφίζει και όχι αυτός που είναι μπροστά από την κάμερα, έχω ένα σπίτι να επιστρέψω, μια στέγη κάτω από την οποία κοιμάμαι και ένα ζεστό φαγητό να φάω, σε αντίθεση με τους περισσότερους ανθρώπους που απεικονίζονται στις φωτογραφίες μου. Ο καλύτερος τρόπος για να ανταπεξέλθω είναι συνεχίζοντας να φωτογραφίζω, και που και που να δημιουργώ μια πολύχρωμη, αισιόδοξη ιστορία που μεταφέρει το μήνυμα της ομορφιάς του κόσμου που ζούμε, ιστορίες δηλαδή όπως οι “Carpets”και ”After the Sunset” και άλλες, και αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για μένα να παραμένω αισιόδοξος και παραγωγικός.
The last full moon of 2018 rises above the ancient Acropolis hill in Athens, Greece. Photo by Muhammed Muheisen
Στον λογαριασμό σας στο instagram, κάποιος μπορεί να δει όμορφες εικόνες από τα πιο διάσημα τοπόσημα της Ελλάδας, τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, το ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο με πανσέληνο, φωτογραφίες από τα Μετέωρα, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco. Ποια είναι η σχέση σας με την Ελλάδα;
Η σχέση μου και η σύνδεσή μου με την Ελλάδα ξεκίνησε το 2015 με το ελληνικό νησί της Λέσβου, όταν ανακάλυψα την καλοσύνη των ηλικιωμένων ντόπιων ανδρών και γυναικών που έδιναν χέρι βοήθειας σε όσους είχαν ανάγκη, και λίγα χρόνια αργότερα, στις αρχές του 2018, όταν είχα την ανάγκη να κάνω ένα διάλειμμα και αποφάσισα να έρθω στην Ελλάδα για διακοπές. Ωστόσο εκείνες οι διακοπές κράτησαν παραπάνω από τρία χρόνια καθώς ερωτεύτηκα τους ανθρώπους και τη χώρα, την ιστορία της και το παρόν της. Ένιωσα ευπρόσδεκτος και μέρος του τοπίου και ως φωτογράφος που αναζητά πάντα όμορφες στιγμές για να απαθανατίσει, έχω καταγράψει με το φακό μου σε στιγμές μέσα στο χρόνο αυτή την ομορφιά.
Muhammed Muheisen at his photo exhibition “Bearing Witness” in Athens, Greece. Courtesy of Muhammed Muheisen.
Το ελληνικό κοινό είχε την μεγάλη ευκαιρία να δει τη φωτογραφική σας έκθεση με τίτλο “Bearing Witness” που αποτελεί μια εκστρατεία σε εξέλιξη του the “Everyday Refugees Foundation” και φιλοξενήθηκε στην Αθήνα από τις 18-22 Δεκεμβρίου, την πρώτη στάση της διεθνούς περιοδείας της. Παρακαλούμε μοιραστείτε μαζί μας τον σκοπό της εκστρατείας και τις επόμενες στάσεις της.
Το “Bearing Witness” είναι μια διαρκής υπενθύμιση για τις τρέχουσες και επόμενες γενιές, των μεγάλων γεγονότων που έλαβαν χώρα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες στον κόσμο. Μια ματιά πίσω σε αυτά τα μεγάλα γεγονότα με την ευχή να μην επαναληφθούν, με στόχο να ευαισθητοποιήσουν, να αλλάξουν τα στερεότυπα και να γνωρίσουν αυτές τις ιστορίες στους ανθρώπους υπενθυμίζοντας πόσο τυχεροί και ευλογημένοι είναι που έχουν γεννηθεί, μεγαλώσει και ζήσει σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Τα βασικά αγαθά που θεωρούμε δεδομένα είναι πολύ περισσότερο πολύτιμα για άλλους. Το πολύ πετυχημένο άνοιγμα της έκθεσης στην ελληνική πρωτεύουσα ακολουθεί ο επόμενος σταθμός της τον Μάρτιο στην Ολλανδία με τους ίδιους στόχους.
Muhammed Muheisen surrounded by Afghan refugee children while explaining to them how the camera works, on the outskirts of Islamabad, Pakistan. Courtesy of Muhammed Muheisen
Μέχρι σήμερα, έχετε λάβει στην επαγγελματική σας καριέρα σπουδαίους επαίνους και διακρίσεις από παγκόσμιας φήμης ιδρύματα όπως το National Geographic, τη UNICEF, το περιοδικό TIME , για να αναφέρουμε μόνο κάποια από αυτά. Την ίδια στιγμή είστε ομιλητής, κριτής φωτογραφικών χαρτοφυλακίων, λέκτορας και μέντορας και μέλος κριτικής επιτροπής σε διεθνείς διαγωνισμούς φωτογραφίας. Το 2023 λάβατε τη διάκριση “National Geographic Wayfinder Award”, αφιερωμένο σε άτομα που ξεπερνούν τα όρια της επιστήμης, της εξερεύνησης, της εκπαίδευσης και της αφήγησης με στόχο να μεταμορφώσουν τον κόσμο μας. Τον Μάρτιο του 2024 θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε μέσα από την πλατφόρμα Disney+ ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο σε σας, ως έναν από τους επτά πιο ξεχωριστούς φωτογράφους και οπτικούς αφηγητές. Πώς αισθάνεστε για αυτά τα επιτεύγματα και ποιες είναι οι συμβουλές σας προς τους νέους φωτογράφους που σας θαυμάζουν και θέλουν να ακολουθήσουν τα βήματά σας; Ποια είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που πρέπει να αναπτύξει ένας φωτογράφος αν θέλει να ξεχωρίσει;
Όντας δύο φορές βραβευμένος με Πούλιτζερ και ένας παγκοσμίου φήμης φωτογράφος, μου έδωσε μια παγκόσμια αναγνωρισιμότητα που με διευκόλυνε να προσεγγίσω τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και τους ανθρώπους που μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Η φωνή των φωτογραφιών μου έγινε δυνατότερη και η εμβέλειά τους μεγαλύτερη. Η καλύτερη συμβουλή που μπορώ να μοιραστώ με τους νέους φωτογράφους είναι να είναι παθιασμένοι, αφοσιωμένοι, να πιστεύουν στο εαυτό τους και να ακολουθούν την καρδιά τους, δεν πρόκειται για έναν αγώνα δρόμου εκατό μέτρων αλλά για έναν μαραθώνιο. Να κάνουν λάθη και να διδάσκονται από αυτά, να προκαλούν τους εαυτούς τους και να μαθαίνουν συνεχώς μια και η γνώση δεν σταματά ποτέ. Να βάλουν στόχο να κάνουν τη διαφορά και όχι τη συλλογή βραβείων καθώς η αναγνώριση και οι βραβεύσεις έρχονται ως φυσικό επόμενο της σκληρής δουλειάς.
Κύριε Muhammed Muheisen, σας ευχαριστούμε θερμά για την ιδιαίτερη τιμή να σας φιλοξενήσουμε στο Photologio.gr και για αυτήν την τόσο ενδιαφέρουσα συνέντευξη που είχαμε μαζί σας.
Muhammed Muheisen
Bio
Ο Muhammed Muheisen είναι ένας διεθνούς φήμης φωτογράφος γνωστός παγκοσμίως. Βραβευμένος δύο φορές με Πούλιτζερ, φωτορεπόρτερ και εξερευνητής του National Geographic έχει διακριθεί με το National Geographic Wayfinder. Μεταξύ των πολυάριθμων διεθνών βραβείων του είναι η φωτογραφία της χρονιάς από τη UNICEF, και ο καλύτερος wire φωτογράφος του περιοδικού TIME.
Από το 2001 έχει καταγράψει σημαντικά γεγονότα σε όλο τον κόσμο, στην Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη, την Αφρική και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Για πάνω από μιάμιση δεκαετία καταγράφει τις προσφυγικές κρίσεις σε όλο τον κόσμο.
Από το 2015 είναι ο ιδρυτής και πρόεδρος της ολλανδικής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «Everyday Refugees Foundation» Η αποστολή του ιδρύματος είναι να τεκμηριώνει, να εκπαιδεύει, να βοηθά και να ενδυναμώνει τους πρόσφυγες, τις τοπικές κοινότητες και τους εσωτερικά εκτοπισμένους από συγκρούσεις, φτώχεια, διακρίσεις και φυσικές καταστροφές σε διαφορετικά μέρη του κόσμου.
Είναι Παγκόσμιος Πρεσβευτής για το Jordan Tourism Board και την Canon. Ως δημόσιος ομιλητής, ο Muheisen παραδίδει διαλέξεις, σεμινάρια και ομιλίες που παρακινούν σε ζωντανά ακροατήρια σε όλο τον κόσμο.
FB: Muhammed Muheisen
Instagram : @mmuheisen
https://muhammedmuheisen.com/
Self portrait of Muhammed Muheisen.
