Maria Oliveira – Με ενδιαφέρει περισσότερο η υποδήλωση των πραγμάτων παρά η επεξήγηση
Σύνταξη – Επιμέλεια συνέντευξης: Ιφιγένεια Σάκκου
«Με ενδιαφέρει περισσότερο η υποδήλωση των πραγμάτων παρά η επεξήγηση.
Νομίζω ότι ανέκαθεν είχα μεγαλύτερη έλξη για το άγνωστο, για αυτό που
δημιουργεί αμφιβολία.»
Η Maria Oliveira μεγάλωσε και ζει στην Πορτογαλία και είναι μια διακεκριμένη φωτογράφος, η οποία εκθέτει συστηματικά την ξεχωριστή δουλειά της σε διεθνή fora και γκαλερί από το 2011. Το έργο της, είναι μέρος ιδιωτικών συλλογών και μουσείων.
Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη καλλιτέχνη που με τις εικόνες και τα κείμενά της, εργάζεται πάνω σε θεματικές που εξετάζουν τις προσωπικές αναμνήσεις, τη σχέση και σύνδεση των έμβιων όντων με το περιβάλλον, τη ρευστότητα των κύκλων της ζωής και τη μεταβατικότητα των καταστάσεων, τις τρέχουσες προκλήσεις σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Προσεγγίζει τα θέματά της με ποιητικό και συμβολικό τρόπο. Η φωτογραφική δουλειά της, που αποτελείται από επτά μονογραφίες κινείται ανάμεσα στο ορατό και σε αυτό που υπονοείται. Μεταξύ πραγματικότητας, αναμνήσεων και φαντασίας.
Maria Oliveira, σας ευχαριστούμε ειλικρινά για την αποδοχή της πρόσκλησής μας και σας καλωσορίζουμε στο Photologio.gr, για την παρουσίαση της ενδιαφέρουσας φωτογραφικής σας δουλειάς, στο ελληνικό κοινό. Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στην Ponte de Lima, μια από τις πιο παλιές γραφικές πόλεις της Πορτογαλίας και κατοικείτε στο Port, μια από τις μεγαλύτερες αστικές περιοχές της χώρας. Πώς και με ποιο τρόπο αυτά τα ομφαλικά για εσάς μέρη, έχουν επηρεάσει τη δουλειά σας;
Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση. Νομίζω ότι το να έχω μεγαλώσει σε ένα αγροτικό περιβάλλον, περιτριγυρισμένη από τα βουνά, τις πεδιάδες, την ομίχλη, και τα ζώα, καθόρισε σημαντικά ποια είμαι και αργότερα και τη δουλειά μου.
Βρίσκω ενδιαφέρον και εργάζομαι πάνω σε θεματικές που σχετίζονται με την ολιστική και πλήρη συνύπαρξη όλων των έμβιων όντων, την ρευστότητα των κύκλων της ζωής και την μεταβατικότητα των καταστάσεων.
Πιστεύω ότι έχοντας μια οικεία σύνδεση με ένα μη αστικό, πιο ήσυχο, άδειο και με πιο αργούς ρυθμούς περιβάλλον, οπωσδήποτε επηρεάζει τη δουλειά μου και τα θέματα που επιζητώ να ερευνήσω.
Maria Oliveira
Η σειρά σας “Under the Surveillance of Ancient Animal” που αποτελείται από δεκαέξι μονοχρωματικά αρνητικά, είναι ένα ταξίδι επιστροφής στην ιδιαίτερη πατρίδα σας, όπου εκτός από τις προσωπικές σας αναμνήσεις, καταγράφετε με ποιητικό τρόπο, έναν αγροτικό τρόπο ζωής που τείνει να εκλείψει. Παρακαλούμε να μοιραστείτε μαζί μας την προσέγγιση αυτού του ιδιαίτερου θέματος. Πόσο εύκολο είναι για εσάς και ποιες οι προκλήσεις όταν διαχειρίζεστε θέματα με προσωπικές αναφορές;
Η ιδέα πίσω από αυτή τη δουλειά ήταν απλά μια προσωπική ανάγκη να επεξεργαστώ την επιστροφή μου σε αυτό το μέρος και πως αυτή η επιστροφή με άλλαξε. Ο λόγος ήταν προσωπικός και δεν υπήρχε ως προτεραιότητα ή πρόθεση να δημιουργήσω μια θεματική. Βέβαια παρά το προσωπικό της αποτύπωμα, η σειρά καταλήγει να έχει μια παγκόσμια διάσταση, καθώς αυτός ο τόπος είναι ένα παράδειγμα ενός ερημωμένου χωριού που σιωπά. Όπως οπουδήποτε αλλού, όταν οι άνθρωποι φεύγουν, η υπόλοιπη φύση εξαπλώνεται και έτσι γίνεται εμφανές οτιδήποτε δεν είναι ανθρώπινο, κάτι που δεν αφορά μόνο αυτή την περιοχή.
Maria Oliveira
Η δεύτερη χρονολογικά θεματική σας, φέρει τον τίτλο “Saving fire for darker days”. Παρακαλούμε μοιραστείτε μαζί μας την ιδέα αυτής της σειράς. Πώς σκεφτήκατε αυτόν τον τίτλο;
Το έργο αυτό αναπτύχθηκε το 2016 στα πλαίσια ενός δημιουργικού εργαστηρίου. Καθώς σκεφτόμουν τι ακριβώς θα ήθελα να κάνω, άρχισα να φέρνω στο μυαλό μου εικόνες της μητέρας μου στην καθημερινότητά της. Έτσι φυσικά προέκυψε το θέμα του έργου. Ήταν μια πολύ σημαντική και μεταμορφωτική για εμένα δουλειά, η οποία εκτός από το φωτογραφικό έργο άλλαξε και τη σχέση μεταξύ μας. Λειτούργησε ως εργαλείο για την επαναπροσδιορισμό της σχέσης μητέρας – κόρης.
Αυτό αν και δεν είναι σημαντικό για κάποιον που βλέπει τη δουλειά, είναι παρόν με κάποιο τρόπο στις εικόνες.
Σχετικά με τον τίτλο, όταν φωτογραφίζω, συνηθίζω να γράφω παράλληλα. Είναι ένα σημαντικό κομμάτι της δημιουργικής διαδικασίας. Έτσι ο τίτλος προέκυψε από ένα κείμενο που είχα γράψει την εποχή που δημιουργούσα αυτή τη δουλειά. Ενδιαφερόμουν για την ιδέα της εξοικονόμησης πόρων, του να προετοιμάζεις και να προσδοκάς κάτι και την καθαρτική δύναμη της φωτιάς. Όλα στοιχεία του περιβάλλοντος.
Maria Oliveira
Το 2019 δημιουργείτε το “It’s still morning” για την πρώτη Ci. CLO Bienal de Fotografia do Porto, που είναι ένα έργο, που παρήχθηκε στα πλαίσια της θεματικής «Προσαρμογή και Μετάβαση». Η θεματική αναφέρεται στις δραστικές αλλαγές που συμβαίνουν στον πλανήτη, εξαιτίας της εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος και της καταστροφικής δύναμης που ασκούν οι άνθρωποι σε αυτό, και της ανάγκης αποδοχής και προσαρμογής σε αυτή τη μεταβατική περίοδο, με την ανάπτυξη νέων βιώσιμων αντιλήψεων και πρακτικών. Παρατήρησα ότι η σειρά σας, αποτελείται από δεκαοκτώ αξιοσημείωτες έγχρωμες ψηφιακές φωτογραφίες, αναλαμπές μιας εύθραυστης μεταβαλλόμενης ζωής, που πράγματι σου μεταδίδουν το αίσθημα της μετάβασης. Πώς εμπνευστήκατε για τη δημιουργία αυτού του έργου και ποια είναι τα νοήματα, οι σκέψεις που θέλετε να περάσετε στους θεατές με αυτές τις λήψεις; Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμα χρόνος για τον πλανήτη;
Ο σκοπός της πρόσκλησης ήταν, να είναι ένα έργο που να αντανακλά τις τρέχουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Σκέφτηκα σχετικά με αυτό και σχηματίστηκε πολύ ζωντανή η ιδέα ότι ζούμε σε μία διαρκή δυαδικότητα της ανάγκης ελέγχου του κόσμου αλλά και της ευθραυστότητάς του. Μια διαρκής ένταση ανάμεσα στην ανάγκη μας να παρεμβαίνουμε στον πλανήτη και στη φυσική και αιώνια κατάσταση των πραγμάτων, που είναι σε μετάβαση.
Βλέπουμε τον κόσμο με το δικό μας τρόπο, υπό την κυριαρχία μας, προσαρμοσμένο σε εμάς. Άγρυπνοι για το τι μπορούμε να ελέγξουμε. Αλλά η ζωή μας ανήκει στο ίδιο βαθμό που μας ανήκει και ο θάνατος. Πάντα παρακολουθούμε αυτό που βρίσκεται στο τέλος.
Αυτή η δουλειά λοιπόν, είναι ένας προβληματισμός για τη θέση μας στον κόσμο, πώς αλληλεπιδρούμε και επηρεάζουμε το περιβάλλον και τα άλλα έμβια όντα.
Πιστεύω ότι ζούμε σε μία περίοδο μεγάλων αλλαγών, για την οποία κανείς δεν μπορεί να πει για το πότε και πως θα ολοκληρωθεί. Υπό αυτήν την έννοια είναι ακόμα πρωί, είμαστε ακόμα στην αρχή.
Maria Oliveira
Πιστεύετε ότι ένας καλλιτέχνης πρέπει να παίρνει θέση με τη δουλειά του στα διακυβεύματα της εποχής του;
Όχι, πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να είναι ελεύθεροι. Δεν μπορούμε να το χρεώσουμε αυτό στην τέχνη. Είναι φυσικό τα ζητήματα αυτά να απασχολούν την τέχνη, γιατί ενδιαφέρουν όλους μας, αλλά δεν πιστεύω ότι το έργο των καλλιτεχνών είναι υποχρεωτικό να οδηγείται από αυτά.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη φωτογραφία με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης;
Δεν γνωρίζω. Πιστεύω ότι θα χρειαστεί χρόνος για να δούμε τι θα γίνει. Ο κόσμος αλλάζει σε βάθος, το ίδιο και η φωτογραφία. Δεν ξέρω τι μπορεί να συμβεί. Θα πρέπει να επανεφεύρει τον εαυτό της αλλά δεν νομίζω ότι θα σταματήσει να υπάρχει. Οι άνθρωποι, τουλάχιστον όπως τους γνωρίζουμε, θα έχουν πάντα ανάγκη την τέχνη. Αλλά τα πράγματα κυκλοφορούν, κινούνται, άλλα πεθαίνουν, άλλα αναδύονται. «Προσαρμογή και Μετάβαση», πιθανότατα λοιπόν.
Maria Oliveira
Όσον αφορά την αφήγηση, παρατήρησα στη δουλειά σας, ότι τα τέσσερα στοιχεία της φύσης αποτελούν μια διαρκή έμπνευση για εσάς. Πώς τα ενσωματώνετε στις σειρές “To wander the Sea” και “Leakage” ;
Και τα δύο έργα ήταν αποτέλεσμα καλλιτεχνικών φιλοξενιών, από ένα συγκεκριμένο φορέα. Το “To wander the Sea” προήλθε από μία πρόταση να δημιουργήσω ένα έργο σχετικά με τις αλυκές στη Πορτογαλία. Η προσέγγιση ενός περίεργου μέρους, είναι μια ενδιαφέρουσα πρόκληση. Μπορεί να μας περιορίσει αλλά και να μας προκαλέσει και αυτό βέβαια είναι πολύ καλό γιατί έτσι μπορεί να ανακαλύψουμε κάτι καινούριο, και έτσι μας κάνει να είμαστε πιο προσεκτικοί και σε εγρήγορση.
Πράγματι, ανέκαθεν εργαζόμουν πάνω στο θέμα της σχέσης των ανθρώπων με τα στοιχεία της φύσης. Δεν λέω ότι θα είναι πάντα έτσι, αλλά μέχρι τώρα εκεί αισθάνομαι ότι θέλω να βρίσκομαι με την καλλιτεχνική μου δουλειά.
Maria Oliveira
Παρόλο που η φωτογραφική δουλειά σας μιλάει κυρίως για τους ανθρώπους και το περιβάλλον που ζουν, εργάζονται και αλληλεπιδρούν, η παρουσία τους στην πραγματικότητα στις φωτογραφίες σας περισσότερο υποδηλώνεται. Ποιος είναι ο λόγος που συμβαίνει αυτό;
Με ενδιαφέρει περισσότερο η υποδήλωση των πραγμάτων παρά η επεξήγηση. Νομίζω ότι ανέκαθεν είχα μεγαλύτερη έλξη για το άγνωστο, για αυτό που δημιουργεί αμφιβολία. Δεν μπορώ να εξηγήσω από πού προέρχεται αυτό. Ίσως το γεγονός ότι μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον με έντονη πνευματική και μυστικιστική φόρτιση.
Εξάλλου η πραγματικότητα έχει πολλές εκφάνσεις, οπτικές . Δεν μπορούμε να την ορίσουμε στ’ αλήθεια , έτσι δεν αισθάνομαι την ανάγκη να αποκαλύψω ο,τιδήποτε. Αυτό νομίζω είναι ανάμεσα στα πράγματα που έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Στην ιστοσελίδα σας, κάποιος μπορεί να διαβάσει τις σκέψεις σας, να ξετυλίγονται σε όμορφα ποιητικά δοκίμια. Τα κείμενα αυτά προηγούνται της φωτογράφισης ή πρόκειται για σκέψεις μετά την ολοκλήρωση μιας φωτογραφικής δουλειάς; Μήπως λειτουργούν σαν ένα είδος προφορικού οδικού χάρτη που ενεργοποιεί την φαντασία και έμπνευσή σας και σας βοηθά να σχηματίσετε το έργο σας;
Ναι πράγματι, είναι κατά τη διάρκεια του έργου. Δεν είμαι σίγουρη τι θα κάνω με αυτά αλλά πάντα έχω την ανάγκη να γράφω. Καθώς η φωτογράφιση είναι περισσότερο μια μοναχική διαδικασία, συχνά λέω ότι το γράψιμο μου κρατά συντροφιά. Και είναι μια καλή συντροφιά, δεν μπαίνει εμπόδιο σε τίποτα.😊
Maria Oliveira
Η φωτογραφική σας δουλειά είναι μια θαυμάσια, ποιητική σύγχρονη φωτογραφική ματιά, φρέσκια και νοσταλγική την ίδια στιγμή. Τι είναι αυτό που θέλετε να επικοινωνήσετε με αυτήν και πώς θα θέλατε να γίνεται αντιληπτή από τους θεατές σας;
Ειλικρινά, δεν με έχει απασχολήσει πολύ αυτό. Δεν εκλογικεύω τι θέλω να μεταδώσω. Φωτογραφίζω γιατί με ευχαριστεί και με βοηθά να επεξεργάζομαι τις εντάσεις που συνεπάγονται του να είναι κανείς ζωντανός. Ο λόγος λοιπόν είναι εγωϊστικός. Βέβαια στην περίπτωση που η δουλειά μου μπορεί να σημαίνει κάτι για κάποιον άλλο, αυτό είναι θαυμάσιο. Και αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί κατά βάθος, όλοι μοιραζόμαστε τους ίδιους φόβους τις ίδιες αμφιβολίες, και όλοι έχουμε τις ίδιες ανάγκες. Αυτά που μας χωρίζουν είναι λίγα. Είμαστε έμβια όντα σε αυτόν τον πλανήτη, ενός απίστευτα πολύπλοκου και διασυνδεδεμένου συστήματος. Ακόμα και αν η καθημερινή μας ζωή είναι αποκομμένη από τη φύση, αυτή είναι κατά κάποιο τρόπο εγγεγραμμένη μέσα μας. Αλλά μπορεί να κάνω και λάθος.
Παρακαλούμε μοιραστείτε μαζί μας τα μελλοντικά σας σχέδια. Υπάρχουν επερχόμενες εκθέσεις, όπου κάποιος μπορεί να θαυμάσει τη δουλειά σας και ποια είναι τα σχέδιά σας για μελλοντικές φωτογραφικές δουλειές;
Θα συμμετέχω στο The Kranj Foto FEST τον Αύγουστο και εργάζομαι πάνω σε ένα καινούριο έργο για ένα νέο φωτογραφικό βιβλίο, το οποίο ελπίζω να ολοκληρωθεί στο κοντινό μέλλον. Εκτός από αυτό θα εργάζομαι παράλληλα σε άλλα μικρά έργα.
Κα Oliveira, είμαστε ευτυχείς που σας είχαμε στο περιοδικό μας και σας ευχαριστούμε για αυτή τη διαφωτιστική και ενδιαφέρουσα συνομιλία.
– Σας ευχαριστώ και εγώ πολύ!
Maria Oliveira
Bio
Γεννήθηκε στην Πόντε ντε Λίμα (1982) και σήμερα ζει στο Πόρτο της Πορτογαλίας. Βασιζόμενη στις προσωπικές της εμπειρίες, τα καλλιτεχνικά της ενδιαφέροντα είναι σχετικά με αυτά τα ομφαλικά μέρη σε φυσικό και πνευματικό επίπεδο. Για τη μετάλλαξή τους, τις σχέσεις ανθρώπων με τη φύση, σε στενή συνύπαρξη. Την ενδιαφέρει όχι η τεκμηρίωσή τους αλλά μια ποιητική προσέγγιση, δουλεύοντας ανάμεσα στο ορατό και το απόκρυφο. Μεταξύ πραγματικότητας, μνήμης και φαντασίας.
Εκθέτει συστηματικά από το 2011, στην Πορτογαλία και στο εξωτερικό. Το 2022 λαμβάνει μέρος στην έκθεση «NATURE FUTURE – Young European photography», που διοργάνωσε η γαλλική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, στην Πράγα και στο Βερολίνο.
Το 2021, στο πλαίσιο της Μπιενάλε Φωτογραφίας του Πόρτο, συμμετείχε στην έκθεση «Sustentar» με το έργο «To Wander the Sea», που παρουσιάζεται μεταξύ άλλων στο Fotofestiwal του Λοτζ της Πολωνίας και στην Cooperativa Árvore στο Πόρτο.
Το 2020 κερδίζει την επιχορήγηση «Sustentar», από το Ci.clo και συμμετέχει στην έκθεση «Recomeçar- 30º Edição dos Encontros da Imagem», The Cave Photography, Πόρτο.
Το 2019 συμμετείχε στην Μπιενάλε Φωτογραφίας του Πόρτο και στην έκθεση «Now, for the future» στην Open Eye Gallery, στο Λίβερπουλ του Ηνωμένου Βασιλείου. Την ίδια χρονιά κέρδισε το βραβείο Novos Talentos FNAC (PT), Scopio Magazine International Photobook Contest (PT), ήταν φιναλίστ του βραβείου φωτογραφίας ESPY 2019 (Ηνωμένο Βασίλειο) και κέρδισε τιμητική διάκριση στο 14ο βραβείο Julia Margaret Cameron (Ηνωμένο Βασίλειο) .
Το 2016 και το 2017 ήταν φιλοξενούμενη καλλιτέχνης του Ci.clo Plataform of Photography, όπου ανέπτυξε το έργο «Saving fire for darker days», μέρος της συλλογικής έκθεσης «Unit & Division» που έχει πραγματοποιηθεί σε διαφορετικούς χώρους, όπως π.χ. ως Centro Português de Fotografia, στο Πόρτο της Πορτογαλίας· Fotofestiwal, Lodz, Πολωνία και School of Visual Arts, στη Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.
Το 2017 παρήγαγε την έκθεση «Sedimento» για το Colégio das Artes, στην Κοΐμπρα της Πορτογαλίας και το Centro Interpretativo do Mundo Rural, στο Arraiolos της Πορτογαλίας (το 2018).
Το έργο «“Under the surveillance of ancient animals” εκτέθηκε στο FotoRio (Ρίο ντε Τζανέιρο), στο Festival Outono Fotográfico (Ourense) και στο More Than a Gallery (Παρίσι).
Το 2011 πραγματοποιήθηκε η έκθεση του έργου «seed|sap» στα Casa de Portugal (Μακάο), A Esmorga (Ourense) και Casa do Professor (Μπράγκα).
Έχει συμμετάσχει σε πολλές εκδόσεις και έργα της φιλοξενούνται από διαδικτυακές πλατφόρμες όπως Lenscratch, Scopio Network, Prism Photo Magazine, Le Journal de la Photographie, Phases Magazine, F-Stop Magazine, Photographic Museum of Humanity, Urbanautica, LensCulture, P3, μεταξύ άλλων.
Η δουλειά της είναι μέρος της συλλογής του Μουσείου Τέχνης MAR-Rio και ιδιωτικών συλλογών.
www.mariaoliveira.pt
Instagram: maria.o.rodrigues
