Δημήτρης Ραπακούσης: "Η καλή φωτογραφία πρέπει να σιγοψιθυρίζει, όχι να φωνάζει"

Δημήτρης Ραπακούσης: “Η καλή φωτογραφία πρέπει να σιγοψιθυρίζει, όχι να φωνάζει”

Εύη Καφίρη 26 Μαρ 2019 Συνεντεύξεις

Σε ένα ποίημά του ο Πάουλ Τσέλαν γράφει «θρυμματιστήκαμε και ενωθήκαμε πάλι σε ένα». Θα έλεγα πως αυτό το ένα, μπορεί να είναι η ανάγκη για έρωτα, αλλά και για τέχνη, για μαγεία. Αυτή την μαγεία που, στον καιρό της κρίσης, παραμένει κρυμμένη. Και νομίζω ότι η φωτογραφία μπορεί μαγικά, να αναπαράγει στο άπειρο κάτι στιγμιαίο. Να μετατρέψει κάτι καθημερινό σε χαρά ή να το κάνει να φανεί σαν φρίκη, σαν δυστυχία. Να “φωτίσει το σκοτάδι, και να αποκαλύψει ότι κρύβεται εκεί” όπως μου περιγράφει ο φωτογράφος Δημήτρης Ραπακούσης…

Θέλω να σε ρωτήσω αν πιστεύεις οτι η φωτογραφία μπορεί να προχωρήσει σε μια «ανατομία» της πραγματικότητας;
Η φωτογραφία γίνεται η ίδια μια διερώτηση απέναντι στην πραγματικότητα και η προσέγγισή μου, αυτό που λέμε «φωτογραφική ματιά», είναι αυτή που τελικά θέτει και διατυπώνει τα ερωτήματα. Αυτό είναι το ζητούμενο πιστεύω σε μία καλή φωτογραφία, να θέτει ερωτήματα, και εγώ τουλάχιστον αυτό προσπαθώ.

Dimitris Rapakousis

Φωτογραφίζεις με φώς, με ομίχλη, αλλά φωτογραφίζεις κυρίως στο σκοτάδι, στο περιθώριο, πράγματα κοντινά μαζί και μακρινά. Τι σκέφτεσαι για αυτό;
Το περιθώριο υπάρχει μόνο για αυτούς που το βλέπουν έτσι. Το περιθώριο δεν υπάρχει για μένα, δεν μου αρέσει η λέξη. Υπάρχει ίσως μια σκοτεινή περιοχή και άνθρωποι που, για κάποιο λόγο και όχι από επιλογή, έχουν βρεθεί εκεί. Σε αυτό το σκοτάδι ρίχνουμε φως, για να αποκαλύψουμε κάποια πράγματα και να αφήσουμε κάτι πίσω μας.

Προσεγγίζεις φωτογραφικά, με αγάπη νομίζω, αστικές περιοχές με προβλήματα, τόπους με ένταση σε γεγονότα, ανθρώπους στο χωριό και δίπλα στην λίμνη. Πώς πρέπει να χειριστεί ο φωτογράφος τα διαφορετικά κοινωνικά και γεωγραφικά τοπία, ώστε να αποφύγει να καταλήξει απλά τουρίστας σε αυτά;
Χρειάζεται το θέμα που φωτογραφίζεις να σε αφορά άμεσα και προσωπικά, ταυτοχρόνως όμως να σου δίνει το περιθώριο να κρατάς μια απόσταση. Σαφώς όμως αυτό που παίζει καθοριστικό ρόλο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο φωτογραφίζεις: ανάθεση για κάποιο πρακτορείο, προσωπική αναζήτηση εν είδει ψυχανάλυσης ή κάτι τέτοιο.

Dimitris Rapakousis

Θεωρείς πως έχουν επίδραση πάνω σου, σαν φωτογράφο, μηνύματα που παίρνεις από άλλες τέχνες;
Φυσικά! Αλίμονο αν δεν είχαν. Εξάλλου η τέχνη, ως διαδικασία έκφρασης, τοποθετείται στον ανθρώπινο κόσμο της αντίληψης, με αποτέλεσμα οπτικές και εικαστικές τέχνες να είναι ένα.

Το πρότζεκτ σαν ένα μέσο δημιουργίας, που παρακολουθεί μια διαδικασία εξέλιξης, βοηθά να ξεπεραστεί η απλή φωτογραφική καταγραφή;
Σίγουρα η καταγραφή αποτελεί την αναγκαία, αλλά όχι επαρκή συνθήκη για να εξελιχθεί ένα πρότζεκτ. Από κει και πέρα, υπάρχει η ανάγκη για μια θεσιληψία του δημιουργού απέναντι στα πράγματα, με βάση το πώς ο ίδιος τα βλέπει και παίρνει θέση απέναντι σε ό,τι φωτογραφίζει.

Dimitris Rapakousis

Αναδεικνύοντας φωτογραφικά ένα πρόβλημα, μπορεί να κάνεις τους ανθρώπους να νοιαστούν περισσότερο; Η φωτογραφία στις μέρες μας είναι ένα εμπόρευμα, επίσης φετιχοποιημένο μέσω της διαδικασίας παραγωγής. Δεν υπάρχει κίνδυνος να ξεφύγει από την λογική και την «ηθική» κυρίως, του δημιουργού;
Μπορώ με σιγουριά να σου πω ότι η φωτογραφική ανάδειξη ενός προβλήματος αφορά περισσότερο εμένα και με κάνει να σκεφτώ πολύ γύρω από αυτό και συνακόλουθα να νοιαστώ πάνω στο θέμα. Αν τελικά οι εικόνες μου καταφέρουν να ευαισθητοποιήσουν κι άλλους, αυτό θα είναι ευτυχές. Όσον αφορά τον κίνδυνο που αναφέρεις, πιστεύω πως αυτό είναι ένα αξιακό ζήτημα, που άπτεται του επαγγελματισμού κάθε φωτογράφου.

Άραγε η φωτογραφία, μπορεί να γίνει κάτι, πολύ φορτωμένο με συναισθηματισμό;
Σίγουρα, πάντα υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Για μένα η καλή φωτογραφία πρέπει να σιγοψιθυρίζει και όχι να φωνάζει.

Dimitris Rapakousis

Ένας άλλος κίνδυνος κατόπιν, είναι η εικόνα, η γεμάτη υπερβολή, να λειτουργήσει εθιστικά, να πνίξει τον σκοπό της – αν έχει κάποιο σκοπό φυσικά.
Συμφωνώ. Σε αυτό βοηθάει το κομμάτι του editing, το οποίο είναι εξίσου σημαντικό με το τι επιλέγεις να φωτογραφίσεις, ειδικά όταν μια φωτογραφία έχει σκοπό και συγκεκριμένη στιγμή που δημιουργείται.

Κροπάρεις τις φωτογραφίες σου; Στην πραγματικότητα ρωτάω αν αισθάνεσαι συγκεκριμένα πράγματα πριν φωτογραφίσεις κάτι ή οι εικόνες σου προκύπτουν κατόπιν.
Αισθάνομαι πολύ έντονα πράγματα την ώρα που φωτογραφίζω. Αναφορικά με το κροπάρισμα, κάθε λήψη είναι εκ φύσεως ένα κροπάρισμα χώρου και χρόνου. Εξάλλου, δεν υπάρχει αντικειμενική φωτογραφία. Ο κάθε φωτογράφος επιλέγει, με τα δικά του προσωπικά κριτήρια, το κάδρο του.

Dimitris Rapakousis

Για την φωτογραφία, ακόμα και αυτή του ρεπορτάζ, υπάρχουν πια πολλές σχολές που διαμορφώνουν τάσεις. Τι σκέφτεσαι σχετικά;
Σίγουρα υπάρχουν σχολές, αλλά η καλύτερη σχολή για μένα είναι ο δρόμος, εφόσον κάποιος θέλει να κάνει ουσιαστικό ρεπορτάζ.

“A place that gives no entry or exit” γράφεις στην κολεκτίβα Depression Era, όπου συμμετέχεις, μιλώντας για την οδό Αχαρνών, την δουλειά που παρουσιάζεις εκεί. Μίλησέ μου για αυτή και για τις άλλες δραστηριότητές σου.
Στο depression era μπήκα με το θέμα των Αχαρνών. Όλο αυτό το εγχείρημα προέκυψε πάνω στην οικονομική κρίση που υπάρχει στην Ελλάδα. Επίσης, αυτό τον καιρό δημιουργούμε μαζί με άλλα τέσσερα άτομα την κολεκτίβα verge collective. Είμαστε στη διαδικασία σύστασης μιας ανεξάρτητης φωτογραφικής κολεκτίβας, με προσανατολισμό την ανάδειξη προσωπικών ιστοριών που εκδραματίζονται στο όριο, είτε προσωπικό και κοινωνικό, είτε γεωγραφικό.

Dimitris Rapakousis

Σαν φωτογράφος, ρωτάς τον εαυτό σου κάτι;
Αυτό που συχνά ρωτάω είναι γιατί το κάνω αυτό και αν με αφορά η επιλογή μου. Πιστεύω ότι ψάχνω πάντα να βρω, ό,τι είναι κρυμμένο και οι άλλοι το προσπερνούν και δεν του δίνουν σημασία.

Σε ευχαριστώ… Όπως είπε ο μεγάλος Κώστας Μπαλάφας, πάντα μας αφορά «ένας άνθρωπος που κρυώνει» και ακόμα και «αυτή η γυναίκα που απόκαμε και ένας κόμπος ιδρώτα πέρασε στο πρόσωπό της». Έτσι συναντάμε την ιστορία.

Dimitris Rapakousis

Ο Δημήτρης Ραπακούσης γεννήθηκε το 1981. Αποφοίτησε από τη “Focus School of Art Photography Video & New technologies” το 2010. Eίναι ένας freelance documentary φωτογράφος, που συνεργάζεται με τα διεθνή πρακτορεία AP (Associated Press), AFP (Agence France-Presse) και με τα ελληνικά περιοδικά “Έψιλον” και “Unfollow”.

Ατομικές εκθέσεις
2009: “Traces”, National museum of modern art (Athens Greece)

Ομαδικές εκθέσεις
2015: Depression Era – Acharnon street – 5η Biennale of Contemporary Art, Θεσσαλονίκη
2015: Depression Era – Acharnon street – Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα
2014: Depression Era – Acharnon street – Le mois de la Photo, Paris
2014: Depression Era – Acharnon street – Fotohonap, Budapest
2014: Depression Era – Acharnon street – BOZAR, the Palais des Beaux-Arts & Atelier Bouwmeester, Brussels
2013: “Outsider” Booze Cooperativa
2012:”Inflow” Εθνικό μουσείο σύγχρονης τέχνης

http://www.rapakousisphotographer.com/
https://www.facebook.com/dimitris.rapakousis
https://www.facebook.com/drapakousis/
https://www.instagram.com/drapakousisstudio/