“Βρίσκομαι ακριβώς στο πουθενά” –  Χ. Κυδωνάκης / “Dirty Harry”

Η ζωή ουσιαστικά είναι δύσκολη έως αβάσταχτη και η μόνη ποίηση, η μόνη ομορφιά, πηγάζει μέσα από αυτή την επίγνωση;
Ωραία ερώτηση. Ίσως να περιέχει και την απάντηση.

Η λέξη «βρώμικο» απαραίτητα περιγράφει κάτι άσχημο;
Στη ζωή, μάλλον ναι, με τον τρόπο που χρησιμοποιείται. Στη φωτογραφία, προσωπικά δε βρίσκω ομορφιά στους πεντακάθαρους τόπους και σε ό,τι είναι χωρίς ψεγάδι.

Dirty Harry

Dirty Harry

Το μυστήριο είναι κάτι υπαρκτό ή κάτι που δημιουργούμε έντεχνα ακόμα και στην φωτογραφία; Η ανατροπή της λογικής σειράς των πραγμάτων απελευθερώνει δυνάμεις;
Χωρίς μυστήριο μετακομίζουμε αυτόματα σε αυτό που φαίνεται άμεσα, έτσι όπως είναι. Μ’ αρέσει να βλέπω ντοκιμαντέρ, αλλά δε μ’ αρέσει να αποτυπώνω την πραγματικότητα όπως φαίνεται, γιατί δεν ξέρουμε αν είναι τίποτα πραγματικό, ούτε υπάρχει αντικειμενικότητα κάπου εκτός από τα λεξικά. Η τέχνη δε βασίζεται στη λογική, το ίδιο και η εξέλιξη της επιστήμης και η θρησκεία, συχνά και η πολιτική, δηλαδή σχεδόν οτιδήποτε έχει καθορίσει την πορεία της ανθρωπότητας. Οπότε, πως να πάρει κανείς στα σοβαρά τη λογική;

Ναι, ακριβώς! Αλλά η φωτογραφία προτείνει, εξηγεί ή δεν κάνει τίποτα από αυτά τα δύο;
Δεν ξέρω αν κάνει κάτι από τα δύο, το σημαντικό είναι όταν μπορεί να συγκινεί ανεπιτήδευτα, όλα τα άλλα δεν πολυέχουν σημασία για μένα.

Dirty Harry

Ο φωτογράφος είναι ένας κλέφτης στιγμών, συχνά άλλων ανθρώπων, ο οποίος μπορεί και να παρανομεί ή μήπως είναι ένας μάρτυρας που καταθέτει;
Όπως πάνε τα πράγματα σε λίγο καιρό, έτσι κι αλλιώς, θα είμαστε παράνομοι με ό,τι κι αν σκεφτούμε… Έχω μπλέξει 2 φορές με την αστυνομία, λόγω της φωτογραφίας στην Ελλάδα, άλλη μία στη Ισπανία κι άλλες 2 στην Τουρκία, αλλά τι να κάνουμε… 2 περιπτώσεις υπάρχουν:

α. Αν θεωρείται ότι το να ρωτάει κάποιος με στολή κάποιον άλλο χωρίς στολή τι φωτογραφίζει είναι δουλειά, τότε κάθε που μου ‘ρχονται οι αστυνομικοί ο ένας μας δουλεύει τον άλλο μέχρι να μ’ αφήσουνε στην ησυχία μου.

β. Αν δεν το θεωρήσουμε ως δουλειά, τότε αυτοί νομίζουν ότι κάνουν τη δουλειά τους κι εγώ τη δική μου (που δεν είναι κι η δουλειά μου). Οπότε τελικά κανείς απ’ τους δυο μας δε δουλεύει κι έτσι ισορροπεί κάπως το πράγμα.

Δε νιώθω ότι παρανομώ ή πως καταθέτω κάτι με μια μηχανή στα χέρια, έχω τα δικά μου όρια που μου λένε πότε να σταματήσω κάθε φορά. Όταν δω κάτι που βρίσκω ενδιαφέρον, πάω και το τραβάω χωρίς να σκέφτομαι τις συνέπειες. Έχω φάει και ξύλο από 5 άτομα που πέσανε όλοι μαζί πάνω μου στη Νέα Υόρκη, οπότε το ένστικτο της πρόβλεψης δε δουλεύει πάντα.

Στις φωτογραφίες σου μέσα στα κάδρα απεικονίζεται ένα άλλος κόσμος, συμβαίνει νομίζω μια μεταμόρφωση. Είναι επειδή εσύ διακρίνεις το διαφορετικό που ήδη υπάρχει μέσα στην πραγματικότητα, ή απλά πρόκειται για μαγεία; Ο Brassai είχε πει «εγώ δεν εφευρίσκω τίποτα».
Μάλλον πρόκειται για μαύρη μαγεία.

Dirty Harry

Dirty Harry

Και βέβαια η Diane Arbus περιέγραψε ότι μέσα από τις φωτογραφίες βλέπουμε πράγματα που διαφορετικά δεν θα γνωρίζαμε πως υπάρχουν.
Ναι, αυτό έχει σχέση με τη μεταμόρφωση της προηγούμενης ερώτησης.

Αναρωτιέμαι αν η κάθε φωτογραφία προκύπτει από την λήψη ή κατόπιν από την επεξεργασία της.
Συνήθως από τη λήψη, αλλά κάποιες φορές προκύπτουν μη αναμενόμενα πράγματα, τα οποία που και που έχουν ενδιαφέρον, οπότε παρόλο που για άλλο πήγαινε η λήψη κι αλλού κατέληξε, τελικά δεν πολυέχει σημασία το πώς.

Dirty Harry

Dirty Harry

Υπάρχουν συμβολισμοί στις φωτογραφίες σου; Για να το θέσω αλλιώς, γίνεται να μην υπάρχουν;
Παρόλο που είναι διάφορα στο πίσω μέρος του μυαλού μου, δεν προαποφασίζω τι συμβολισμούς θέλω να κάνω όταν βγαίνω έξω να ψάχνω, μου φαίνεται ότι έτσι προδικάζονται τα πάντα, οπότε δεν υπάρχει λόγος να βγω αν ξέρω από πριν τι πρέπει να δώ. Όμως κατά τη διάρκεια του editing, χωρίς να σκεφτώ συμβολισμούς δεν μπορώ να οργανώσω τίποτα.

“What I did, anybody can do” είπε ο αγαπημένος Weegee. Τι συμβαίνει με την φωτογραφία και την κάνει τόσο δυνατή;
Για να το είπε ο Weegee κάτι θα ξέρει, όπως είχε πεί “My name is Weegee. I’m the world’s greatest photographer” . Μου θυμίζει το Βαμβακάρη που είχε γράψει κάμποσα τραγούδια για το μέγεθος του μεγαλείου του. Κι οι 2 όμως έχουν δίκιο. Νομίζω η σημασία της φωτογραφίας βρίσκεται στην οικουμενική της δύναμη, είναι μια γλώσσα που μπορεί να επικοινωνήσει μέσω αυτής και ο μουγγός και ο κουφός και όποιος δεν έχει ιδέα από ξένες γλώσσες. Ακόμη και ο αλλήθωρος μπορεί να δει κάτι σε μια φωτογραφία που δεν μπορεί να το δει το κοινό μάτι.

Dirty Harry

Dirty Harry

Είναι εξουσιαστική πάνω στο κοινό η φωτογραφία σαν κάθε τι που ελέγχεται από την παραγωγή; Γίνεται να αποκλίνει ο καλλιτέχνης από αυτό αποτέλεσμα; Πρέπει να το κάνει;
Ο καθένας βλέπει αυτά που θέλει να δει, οπότε αναλόγως εξουσιάζεται, όσο επιτρέπει στον εαυτό του. Για να είναι κάτι εμπορικό πρέπει να αρέσει στον πολύ κόσμο. Οπότε όταν υπάρχει αυτό το κριτήριο, μαζί με το ένστικτο της επιβίωσης, συνήθως γίνονται συμβιβασμοί. Όμως ρωτάω, ξέρουμε πολλούς καλλιτέχνες ή επιστήμονες που να ήταν συμβιβασμένοι;

Πώς φαντάζεσαι τις φωτογραφίες σου σε ένα μουσείο;
Με επιχρυσωμένες σκαλιστές κορνίζες σαν τους πίνακες του Rubens… ( ! @ * # : ) Δε νομίζω ότι θα μπούνε σε μουσείο, οπότε αυτό δεν το σκέφτομαι.

Dirty Harry

Dirty Harry

Στο βιβλίο σου “Back to Nowhere” γράφεις για το νησί σου, την Κρήτη, «the only place I ‘ll never have the chance to see how it looks in the eyes of a stranger». Μετά και το φωτογραφικό ταξίδι  ‘Warn’d in Vain’ στην Νέα Υόρκη, δεν συμφωνείς πως όλοι «στην χώρα μας είμαστε σε χώρα μακρινή»; Ξένοι, αλλά πάλι όχι τελείως.
Ναι, είναι μια ενδιάμεση κατάσταση, όπου κι αν βρεθώ. Νιώθω ξένος κι εδώ με πολλά πράγματα που με απογοητεύουνε και με θυμώνουν, αλλά είναι κι άλλα πράγματα που με έχουνε δεμένο με τον τόπο μου. Με την Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλονίκη και την Ισπανία νιώθω πιο κοντά από όσους ξένους τόπους έχω ταξιδέψει κι έχω περάσει λίγο καιρό. Στη Νέα Υόρκη, στις βορειοευρωπαϊκές χώρες και στην Αθήνα είμαι σαν εξωγήινος. Παρ’ όλα αυτά όλα τα μέρη είναι ωραία να τα δει κανείς, ακόμα και σαν εξωγήινος.

Dirty Harry

Dirty Harry

Κοιτάζοντας τους τίτλους των βιβλίων σου έρχεται άμεσα στο μυαλό μου το “Out of Nowhere” του Charlie Parker. Η τέχνη, και η φωτογραφία επίσης, μας βάζουν και μας βγάζουν από το πουθενά;
Ναι κάπου εκεί μοιάζει να είναι ένα πέρασμα ενός έργου προς την υπέρβαση. Η φωτογραφία κι ο κινηματογράφος με βάζουν να σκέφτομαι και με συγκινούν, παρόλα αυτά δε θυμάμαι να έχω δακρύσει στη θέα μιας ταινίας ή μιας φωτογραφίας, ενώ αντίθετα με τη μουσική έχω ανατριχιάσει και δακρύσει πολλές φορές.

Δεν θέλω συνεπώς να ρωτήσω που βρίσκεσαι, αλλά ρωτάω τι σκέφτεσαι αυτόν τον καιρό για την φωτογραφία.
Βρίσκομαι ακριβώς στο πουθενά… Για τη φωτογραφία σκέφτομαι διάφορα, αλλά είναι λίγα αυτά που μπορώ να κάνω λόγω της δουλειάς και αυτής της περίεργης κατάστασης τον τελευταίο χρόνο. Οπότε τραβάω λίγο, (δεν έχω όρεξη να τραβάω ανθρώπους έτσι που είναι τα πράγματα τώρα) και βάζω φωτογραφίες σε σειρά με μπερδεμένες σκέψεις για μελλοντικές υποθετικές ιστορίες. Οι φωτογραφίες εδώ είναι από απ’ όταν ήρθε ο κορονοϊός. Για περίπου ένα χρόνο τραβούσα μόνο ασπρόμαυρα, τα περισσότερα σε μια μηχανή που έχω μετατρέψει σε infrared. Τώρα άρχισα πάλι έγχρωμα. Επίσης βγάζω πότε πότε φακούς από παλιές χαλασμένες μηχανές και τους προσαρμόζω με τρυπάνια, κόλλες κτλ. στη μηχανή μου. Η σκέψη ότι με αυτά τα μαστορέματα θα έχω ένα δυο καινούρια εργαλεία όταν (πότε;)  ανοίξουνε τα πάντα να μπορώ να τραβάω πάλι ελεύθερα, μου δίνει χαρά.