Αλέξανδρος Βρεττάκος: “Παραμυθάδες είμαστε που υπαινισσόμαστε αλήθειες και όνειρα”
“Η ζωή από μόνη της είναι τραγική. Κουβαλάει μέσα της λίγες στιγμές ευτυχίας, πολλές στιγμές δυσκολίας και ένα μεγάλο κομμάτι βαρεμάρας. Τελικά μας σφραγίζει όλους με τον θάνατο. Επειδή ακριβώς αυτή την τεκμηριωμένη πραγματικότητα δεν μπορώ να την δεχθώ θεωρώ ότι η τελευταία ελπίδα μας είναι η προσπάθεια για δημιουργία. Δημιουργία λοιπόν σε αντίδραση του χάους και του τέλους”. Last Hope / Αλέξανδρος Βρεττάκος
“Ονειρεύεσαι, μετά ξυπνάς και τραβάς φωτογραφίες αντί για όνειρα” περιγράφει ο φωτογράφος Misha Gordin. Θέλω να ρωτήσω άν πιστεύετε πως η ύπαρξη είναι τελικά μια αιώνια επανάληψη σε μια συνεχή ροή;
Πολλές φορές περνάει αυτό από το μυαλό μου. Στη δουλειά μου «Αιώνια Επανάληψη» (Eternal Recurrence) πραγματεύομαι την επανάληψη των κοινών γεγονότων στη ζωή των περισσοτέρων ανθρώπων, όπως είναι ο έρωτας, η απώλεια, η μετανάστευση και, τέλος, ο θάνατος. Είναι δέκα φωτογραφίες που κάθε μία έχει τον ανάλογο τίτλο.
Νομίζετε ότι ο φωτογράφος είναι ένας «αόρατος άνθρωπος» που τελικά ίσως μπορεί να κάνει ό,τι θέλει;
Όχι, δεν είναι αόρατος, μια χαρά ορατός είναι, απλά αόρατα είναι αυτά που έχει στο κεφάλι του μέχρι να μας τα αποκαλύψει με τις εικόνες του.
Alexandros Vrettakos – Free thoughts
Ένας άνθρωπος σε μια εικόνα θεωρείται πως είναι το κεντρικό αντικείμενο a priori. Κρύβοντας το πρόσωπό του δημιουργείται οπωσδήποτε ένταση αλλά του κλέβουμε την ψυχή κατά κάποιο τρόπο. Αυτός ήταν και ο αρχέγονος τρόμος απέναντι στην φωτογραφία και όχι άδικα τελικά…
Πράγματι, κρύβοντας το πρόσωπο δημιουργείς μια ένταση και ένα ερωτηματικό μέσα από αυτή την προσμονή της αποκάλυψής του. Μάλλον αναφέρεστε στη δουλειά μου «Χωρίς ταυτότητα». Δεν τη θεωρώ και τόσο πρωτότυπη σαν ιδέα γιατί έχει παίξει πολύ τα τελευταία χρόνια στην φωτογραφία αλλά μου άρεσε το project ως προσωπική άσκηση εξερεύνησης. Νομίζω πως η ψυχή έχει να κάνει με το πρόσωπο κατά κάποιο τρόπο. Αν δεν φωτογραφίσεις το πρόσωπο δεν μπορείς να κλέψεις την ψυχή του άλλου. (Μεταφορικά βέβαια αυτό)
Στο θέμα σας όμως για την αμαρτία το ανθρώπινο πρόσωπο είναι ξεκάθαρο και παρόν πέρα από κάθε αμφιβολία, καταδικασμένο να ζει…
Όπως το λέτε: ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να ζει με τις αμαρτίες του, να τον βασανίζουν και να επαναλαμβάνονται σαν πράξη πολλές φορές. Τελικά οι περισσότεροι υποκύπτουμε στις εξαρτήσεις ή στις ανάγκες μας. Δύσκολα μπορούμε να πολεμήσουμε με τον εαυτός μας. Γι’αυτό και το άλμπουμ ονομάστηκε «Πτώσεις».
Alexandros Vrettakos – Taste the soil
Φωτογραφίζουμε για να αποδείξουμε ότι υπάρχουν και άλλοι κόσμοι και άλλες αλήθειες ή απλώς υπάρχει μόνο μία και μοναδική σκηνή ενός θεάτρου;
Νομίζω ότι ο καθένας μας φωτογραφίζει για δικούς του λόγους πολύ διαφορετικούς. Δεν υπάρχει αλήθεια στην φωτογραφία. Την χρησιμοποιούμε όμως σαν εργαλείο ψέματος για να αναφερθούμε σε μεγάλες αλήθειες. Σαν φωτογράφος χαρακτηρίζομαι για τον πλουραλισμό των θεμάτων μου. Μου αρέσει να αντλώ θέματα από τις περιπλανήσεις μου, τα ταξίδια και από την καθημερινότητα αλλά ταυτοχρόνως στήνω και εννοιολογικές φωτογραφίες. Συσχετίζω πολλά πράγματα της καθημερινότητάς μου με πιο προσωπικές μου ιδέες και πιστεύω ότι αυτό αποτελεί εξαιρετική πηγή δημιουργίας φωτογραφικών εργασιών.
Το μόνο που δεν είναι μια φωτογραφία είναι ρεαλιστική. Τι σκέφτεστε πάνω σε αυτό;
Το πρωτογενές υλικό της δημιουργίας μας ως φωτογράφοι είναι η πραγματικότητα. Την τεμαχίζουμε με τα κάδρα των φωτογραφιών μας και φτιάχνουμε έναν δικό μας προσωπικό κόσμο. Όπως ανέφερα και πιο πάνω, παραμυθάδες είμαστε που υπαινισσόμαστε αλήθειες και όνειρα.
Alexandros Vrettakos – Quiet forest
Alexandros Vrettakos – Last hope
Φωτογραφίζοντας ανθρώπους και ομάδες τους δίνουμε την αξία που δικαιούνται. Είναι αυτό ένα χαρακτηριστικό που κάνει την τέχνη αυτή λιγότερο ταξική από άλλες;
Όλοι σήμερα φωτογραφίζουν. Η ψηφιακή τεχνολογία και το κινητό (smart) τηλέφωνο έφεραν την φωτογραφία κοντά στους περισσότερους ανθρώπους. Σε ένα πρώτο επίπεδο φαίνεται σαν κάτι πιο δημοκρατικό όπως λέτε. Αλλά δεν είναι έτσι. Το νιώθουν αυτό, αυτοί που αποφασίζουν να ασχοληθούν πιο σοβαρά μαζί της. Πάντως κατάλαβα ότι όσο βαθύτερα μπαίνει κάποιος στην καλλιτεχνική φωτογραφία τόσο το κοινό του μικραίνει. Θα σας παραπέμψω στην ρήση του Τσαρούχη (στην οποία συχνά αναφέρεται ο Πλάτωνας Ριβέλλης): «Η τέχνη είναι ένα σαλόνι. Πόσους να χωρέσει ένα σαλόνι;» Άρα η τέχνη παραμένει ταξική και πάντα έτσι θα είναι.
Alexandros Vrettakos – Sink high
Ο Alexey Titarenko έλεγε πως συμμεριζότανε αρχικά και κατόπιν προσπαθούσε να αποδώσει τα συναισθήματα των ανθρώπων που φωτογράφιζε στους δρόμους. Πώς νιώθετε σχετικά με αυτό;
Νομίζω ο Τιταρένκο φορτιζόταν από τα συναισθήματα του κόσμου και δημιουργούσε προσωπικούς φωτογραφικούς κόσμους που (σωστά) εξέφραζαν το κλίμα του θέματός του. Δεν με ενδιαφέρουν τα συναισθήματα γιατί είναι πολύ συγκεκριμένα και τελικά περιοριστικά στην περιγραφή τους. Οι περισσότεροι προσπαθούμε να προκαλέσουμε συγκίνηση μέσα από ένα έργο και όχι με τα συναισθήματα. Αυτά ξεφουσκώνουν γρήγορα ενώ η συγκίνηση είναι κάτι ακαθόριστο και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Προσπαθήστε να περιγράψετε με συναισθήματα αυτά που σας προκαλεί ένα έργο τέχνης ή μια φωτογραφία που σας αρέσει. Τότε θα δείτε πόσο μονοδιάστατα και φτωχά είναι απέναντι στην συγκίνηση, που εκπροσωπεί κάτι βαθύτερο.
Alexandros Vrettakos – Avoiding the pain
Στο θέμα σας «Ένα Βαλκανικό Γούντστοκ, ΓΚΟΥΤΣΑ» όντως κατ’ εμέ φωτογραφίζετε τη μουσική. Πώς το καταφέρατε αυτό;
Όταν ένας φωτογράφος φωτογραφίζει κάτι που του αρέσει πολύ, το αντιμετωπίζει με ειλικρίνεια και αυτό φαίνεται στο τελικό αποτέλεσμα. Το φεστιβάλ της Γκούτσας το δουλεύω δέκα έξι χρόνια. Από αυτή την εμμονή είναι αδύνατο να μην προκύψουν ενδιαφέρουσες εικόνες που να μεταφέρουν το κλίμα.
Alexandros Vrettakos – Lost soul
Ο φωτογραφικός φακός έχει μυαλό τελικά; Ένα κλικ φθάνει για να ολοκληρώσει για εσάς την φωτογραφική διαδικασία;
Ο φακός είναι άψυχο εργαλείο για τους περισσότερους, γι’ αυτό και συχνά τον αλλάζουν. Ο φακός πρέπει να γίνεται το μάτι μας όταν φωτογραφίζουμε. Πρέπει να τον γνωρίζουμε τόσο καλά ώστε να κάνουμε κάδρο προτού σηκώσουμε τη μηχανή να δούμε μέσα από αυτόν. Πίσω από τον φακό είναι ο εγκέφαλος του φωτογράφου, αλλά ούτε και αυτός με την ευφυία του και την πονηριά του είναι αρκετός, θέλει μια σύνδεση με την ψυχή του δημιουργού για να εκφραστεί. Για να απελευθερωθεί. Η φωτογραφία δεν είναι μόνο μια διαδικασία, είναι μια κατάσταση στην οποία μπαίνει κάποιος παίρνοντας την μηχανή στα χέρια του για να φωτογραφίσει. Γι’ αυτό και επιμένω στους μαθητές μου να μην φωτογραφίζουν με το κινητό τηλέφωνο. Χάνουν όλη την απόλαυση της διαδικασίας για να μπούν στη ζητούμενη κατάσταση. Δεν είναι θέμα μυαλού. Είναι θέμα εμμονικής έκφρασης μέσα από την εικόνα.
Alexandros Vrettakos – Tied to the destiny
Alexandros Vrettakos – Drive me to the light
Η χρήση του ΑΜ στην φωτογραφία εξωθεί τον δημιουργό στην φόρμα εξ ίσου όσο τον οδηγεί και στην αταξία;
Δεν είναι θέμα ασπρόμαυρου ή φόρμας. Είναι θέμα σύνθεσης. Δηλαδή κάδρου. Νομίζω ότι τα πάντα στην φωτογραφία είναι θέμα κάδρου, δηλαδή και πάλι σύνθεσης. Βέβαια εκεί είναι και άλλοι παράγοντες όπως το φως, η στιγμή, κλπ. αλλά όλα αυτά για μένα τελικά λειτουργούν μέσα από ένα πετυχημένο κάδρο. Αυτό θα αναδείξει το θέμα μας, όπου τα μορφολογικά και εννοιολογικά στοιχεία θα συσχετιστούν. Θα ανοίξουν διαλόγους θα δημιουργήσουν συσχετισμούς, υπερβάσεις για να οδηγηθούμε τελικά στον σουρεαλισμό. Αν μείνουν τα πράγματα «γήινα» παραμένουμε και εμείς σε μια απλή περιγραφή.
Φαντάζεστε το μέλλον στην φωτογραφία ή απλά το περιμένετε;
Δεν φαντάζομαι τίποτα για το μέλλον και δεν μπορώ να περιμένω τίποτα. Λέω να αρπάξω τη μηχανή μου και να πάω για φωτογραφίες…
Ο Αλέξανδρος Βρεττάκος γεννήθηκε το 1964 στην Κοζάνη, όπου ζει μέχρι σήμερα. Εργάζεται ως καθηγητής Φυσικής αγωγής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αποφοίτησε σχολή φωτογραφίας “ Branko Bajic ” στο Novi-Sad της Σερβίας, το 1988. Δίδαξε φωτογραφία στα ΝΕΛΕ και στα ΙΕΚ Κοζάνης τη δεκαετία του ‘90. Επίσης το ίδιο διάστημα οργάνωσε τμήματα φωτογραφίας και δίδαξε σε διάφορα προγράμματα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το 2002 δημιούργησε σε συνεργασία με το Δήμο Κοζάνης το Φωτογραφικό Εργαστήρι Φωτοδίοδος όπου τα τελευταία δεκαοκτώ χρόνια διδάσκει αναλογική και ψηφιακή φωτογραφία.
Ιστοσελίδα : www.vrettakos.gr
