Στράτος Ζωγράφος: “Ο δρόμος με προκαλεί να συναντήσω το τυχαίο και να αλληλεπιδράσω μαζί του”
Στράτο, σύστησέ μας τον άνθρωπο πίσω από τον φωτογράφο.
Γεννήθηκα και ζω στην Αθήνα. Σπούδασα στην ακαδημία εμπορικού ναυτικού στο τμήμα πλοιάρχων. Από μικρή ηλικία είχα σχέση με την αναμνηστική φωτογραφία και αγάπη για το φωτογραφικό μέσο. Από το 2010 η φωτογραφική διαδικασία με έβαλε σε σκέψεις και άρχισε να εξελίσσεται σε πάθος.
Με μόνο στοιχείο τη συλλογή σου, εύκολα κανείς θα σου έβαζε την ετικέτα του street photographer. Τον δέχεσαι αυτόν τον τίτλο; Υπάρχουν άλλα είδη που σε ενδιαφέρουν εξίσου;
Δέχομαι εν μέρει τον τίτλο, αφού ο δρόμος με προκαλεί να συναντήσω το τυχαίο και να αλληλεπιδράσω μαζί του, ο κόσμος, το άστυ, το φυσικό ή τεχνητό φως αλληλοσυμπληρώνονται, δημιουργώντας την μεγαλύτερη πρόκληση για εμένα. Η φωτογραφία γενικότερα για εμένα είναι ένα ημερολόγιο ζωής και μέσα από αυτό προκύπτουν διάφορα είδη φωτογραφίας.
Επαναλαμβάνεται διαρκώς μια ατέλειωτη συζήτηση γύρω από τη φωτογραφία δρόμου, με τους υποστηρικτές της να επικαλούνται αφενός την ασυλία της τέχνης και την τεράστια παρακαταθήκη που μας έχουν κληροδοτήσει οι σπoυδαίοι φωτογράφοι του είδους (Bresson, Frank, Winogrand, De Carava κ.ά.) και τους πολέμιους να προβάλλουν την ανάγκη προστασίας του ατόμου, ιδίως σε μια εποχή ιλιγγιώδους ταχύτητας και απίστευτης ευκολίας στην κυκλοφορία της εικόνας. Ως ασχολούμενος έμπρακτα με το είδος, πώς τοποθετείσαι;
Κατά την γνώμη μου ο κάθε φωτογράφος την στιγμή της φωτογραφίας, από τη διαστρέβλωση του φακού και του χρόνου που απαρτίζουν τον κόσμο μέσω της φωτογραφικής μηχανής, μέχρι το καδράρισμα, την σύνθεση και την φόρμα, σίγουρα δεν φωτογραφίζει την πραγματικότητα, ίσως κάτι που μοιάζει με μια στιγμή της ή και καθόλου, δημιουργώντας μια εντελώς φανταστική εικόνα στην οποία καθετί απεικονιζόμενο (άνθρωπος ή αντικείμενο) χάνει τις πραγματικές του ιδιότητες, ξαναγεννιέται με το κλικ του φωτογράφου και επαναπροσδιορίζεται από τον θεατή του και τον ίδιο.
Κοιτάζοντας με προσοχή τις φωτογραφίες σου και ιδίως το παιχνίδι των σκιών και τις θέσεις των ανθρώπων, αναρωτιέται κανείς αν άραγε είσαι πολύ τυχερός, ή αν, αντίθετα, επιλέγεις από πριν προσεκτικά το σκηνικό σου και περιμένεις υπομονετικά τον κατάλληλο πρωταγωνιστή.
Δεν πιστεύω στο τυχαίο, ούτε είμαι άνθρωπος της υπομονής, η τοποθεσία, το φως, και ο πρωταγωνιστής δένουν μετά από παρατήρηση περίπου ενός λεπτού.
Επιστρέφεις ποτέ στο ίδιο σημείο για να ξαναεπιχειρήσεις μια λήψη που δεν σου βγήκε όπως ήθελες;
Είναι πολλές φορές που ακολουθώ αγαπημένες διαδρομές, παρόλα αυτά οι περισσότερες λήψεις μου είναι αυθόρμητες. Δεν έχω επαναλάβει συγκεκριμένες λήψεις, αλλά δεν είναι κάτι που δεν θα έκανα.
Η φωτογραφία που επέλεξα νομίζω ότι υπακούει απόλυτα στη θεωρία του Bresson περί «αποφασιστικής στιγμής». Μίλησέ μας για αυτή τη λήψη.
Περιμένοντας το καράβι στο λιμάνι της Σάμου, φωτογραφίζοντας γύρω από έναν γερανό, σκιές και συνθέσεις, κάποια στιγμή αντιλήφθηκα ότι πλησίαζε η μικρή ποδηλάτισσα και ήθελα να την εντάξω στο φόντο του γερανού, όμως ξαφνιάστηκα όταν ο κύριος πέρασε και με μία κίνηση του χεριού του εντάχθηκε στην σύνθεση, έτσι ευθυγραμμίστηκαν ο γερανός, η ποδηλάτισσα, ο κύριος, η φωτογραφική μου και εγώ. Ήταν ένα ενστικτώδες κλικ.
Από την συλλογή σου δεν ξεχνώ τη φωτογραφία με τον κύριο που περπατάει μπροστά σε έναν τοίχο μισό κόκκινο, μισό γκρίζο. Η πλειοψηφία ωστόσο των φωτογραφιών σου είναι α/μ. Κάνοντας τον δικηγόρο του διαβόλου θα πω ότι πολλοί ισχυρίζονται ότι το α/μ είναι ο ασφαλής δρόμος, καθώς προσδίδει βαρύτητα ακόμα και σε αδιάφορες κατ’ αρχήν φωτο, ενώ αντίθετα το χρώμα απαιτεί μαεστρία για να δώσει αξιομνημόνευτο αποτέλεσμα. Ποιος είναι ο λόγος της δικής σου προτίμησης; Σου συμβαίνει να ξέρεις από πριν, να έχεις αποφασίσει δηλαδή κατά τη λήψη, αν η εικόνα που τραβάς θα «βγει» ως έγχρωμη ή ασπρόμαυρη;
Συνήθως όταν φωτογραφίζω επιλέγω το ασπρόμαυρο φορμά, οι περιπτώσεις που θα κρατήσω κάποια φωτογραφία έγχρωμη είναι όταν το χρώμα με κερδίσει σε τέτοιο βαθμό, που δεν μπορώ να το αγνοήσω. Συγκεκριμένα την στιγμή της λήψης γνωρίζω ήδη αν θα την κρατήσω έγχρωμη η ασπρόμαυρη. Για μένα η επιλογή εξαρτάται από πολλές παραμέτρους όπως η τοποθεσία, η ψυχολογία, η αισθητική και η στιγμή. Δεν μπορώ να βάλω στην ίδια κατηγορία ασπρόμαυρη και έγρωμη φωτογραφία. Είναι δύσκολα και τα δύο είδη αλλά σε διαφορετικά επίπεδα.
Προσωπικά, κάθε φορά που εμφανίζεται δική σου φωτογραφία μπροστά μου, σταματάω και την κοιτάζω, χωρίς καν να έχω δει το όνομά σου. Νιώθεις ότι έχεις καταλήξει στην φωτογραφική σου ταυτότητα κι αν όχι τι θα ήθελες να αλλάξεις;
Ελπίζω πως δεν έχω καταλήξει και δεν γνωρίζω τι θα ήθελα να αλλάξω, βρίσκομαι σε μία αναζήτηση, αλλάζω ο ίδιος και μέσω εμού αλλάζουν και οι φωτογραφίες μου.
Ζούμε στην εποχή της εικόνας. Όλοι φωτογραφίζουμε, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενθαρρύνουν την εύκολη και γρήγορη επικοινωνία των φωτογραφιών, η τεχνολογική εξέλιξη επιτρέπει αξιοπρεπές φωτογραφικό αποτέλεσμα, ακόμα και στους μέτριους… Μέσα σε αυτό το πλήθος φωτογράφων και φωτογραφιών τι πιστεύεις ότι είναι ικανό να κάνει τη διαφορά στο θεατή, αλλά και στην τέχνη;
Με χαροποιεί το γεγονός ότι η τεχνολογική εξέλιξη δίνει την ευκαιρία να ασχοληθεί ο οποιοσδήποτε με την φωτογραφία και όχι μόνο. Σίγουρα ο όγκος πληροφορίας είναι μεγάλος και χρειάζεται αρκετό ψάξιμο, όμως υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Η τέχνη είναι υποκειμενική, για μένα ξεχωρίζουν αρκετοί φωτογράφοι που επιλέγουν προσεκτικά τις φωτογραφίες τους και όταν τις διαβάζω καταφέρνουν και με κερδίζουν με την αυθεντικότητα και την αισθητική τους, ασχέτως των επιρροών τους.
Το προφίλ του Στράτου στο Instagram https://www.instagram.com/zografostratos
Η συνέντευξη δόθηκε στις 8.12.2016
