Πάνος (@rainman23): “Η ουσία είναι να κάνεις το ασήμαντο σπουδαίο και το καθημερινό αξιομνημόνευτο”
Ο Πάνος είναι ένας συνειδητοποιημένος Instagrammer, με μια υπέροχη εξέλιξη και μια φωτογραφική στάση που δεν αποκηρύσσει το παρελθόν του, αλλά το αγκαλιάζει και το αποδέχεται σαν μέρος αυτού που έγινε. Οι απαντήσεις του, εμπεριστατωμένες και απολαυστικές, ακολουθούν στην παρακάτω συνέντευξη.
“Οι τουλίπες μου τρώνε το οξυγόνο” Τι ήρθε πρώτο, Πάνο: Η Σύλβια Πλαθ ή η εικόνα; Μίλα μου λίγο τι είναι για σένα η φωτο αυτή και πώς “βγήκε” το κλικ; (φωτο κεφαλίδας)
Πάντα η εικόνα προηγείται της λεζάντας. Τουλάχιστον όσον αφορά εμένα. Αυτό που συμπληρώνει μια φωτογραφία ως λεζάντα έρχεται αυθόρμητα και εκ των υστέρων. Ίσως στοιχειοθετεί τη δική μου εξήγηση-ερμηνεία σε μια φωτογραφία χωρίς όμως αυτό να είναι απόλυτο. Σκοπός βέβαια είναι οι φωτογραφίες να μιλούν από μόνες τους και να κεντρίζουν το ενδιαφέρον του καθένα με διαφορετικό τρόπο. Επομένως όποια ερμηνεία και να δωσω με ένα ποίημα ή ένα απόφθεγμα σε μια φωτογραφία, ελπίζω αυτό να μην στερεί την προσωπική ερμηνεία του αποδέκτη. Όσον αφορά τη συγκεκριμένη λήψη προέκυψε μέσα στο σπίτι μου, σε εσωτερικό χώρο δηλαδή, πράγμα σπάνιο γιατί προτιμώ τους εξωτερικούς χώρους που έχουν έναν αέρα ελευθερίας. Η μητέρα μου, λοιπόν, συνηθίζει να έχει λουλούδια σε βάζα στο σπίτι και οι τουλίπες είναι ένα απο τα αγαπημένα της. Αρχικά δεν μου είχαν τραβήξει την προσοχή παρά μόνο όταν οι τουλίπες άρχιζαν να μαραίνονται. Δεν ξέρω αν φαίνεται στη φωτο αλλά η συγκεκριμένη τουλίπα ήταν σχεδόν μαραμένη ενώ ήταν η μοναδική που προεξείχε από το βάζο δίνοντας αυτή την προοπτική στην εικόνα. Ίσως αυτό να μου κέντρισε και το ενδιαφέρον μαζί με το παιχνίδισμα του φωτός που δίνει ένα εξωτερικό φως στη λήψη, δίνοντας ένα βαθύ κόκκινο, σχεδόν μαύρο χρώμα στην τουλίπα. Ο συνειρμός με το συγκεκριμένο ποίημα έρχεται σε δεύτερο επίπεδο καθώς οι τουλίπες στο σπίτι μου θύμισαν το ομώνυμο ποίημα με τις τουλίπες της Σύλβια Πλαθ. Για μένα ουσιαστικά, όπως και για την ποιήτρια η τουλίπα δεν αποτελεί ενα καλοπιστικό στοιχείο μέσα στο σπίτι καθώς αναπαριστά και προσωποποιεί την εσωτερική αγωνία του ατόμου, μετατρέποντας την τουλίπα σε δρων σαρκοβόρο φυτό που κατατρώει το οξυγόνο του παθητικού ατόμου μεσα στο σπίτι.
Με πολύ λίγες εξαιρέσεις, το φόντο στις εικόνες σου είναι το “λευκό της Ελλάδας,” όπως το περιέγραψες στην συνομιλία μας πριν την συνέντευξη. Πώς αντανακλά σε σένα ως φωτογράφο το λευκό; Φωτίζει ή ξεγελά όπως ξεγελά και το φωτόμετρο; Είσαι αισιόδοξο άτομο;
Το λευκό ως φόντο σε μια φωτογραφία είναι κάτι που με προσελκύει. Νομίζω ότι αποτελεί ένα είδος θεματολογίας στη συλλογή μου. Το λευκό δίνει ένταση, “βάθος”, θέτει το κέντρο στο κάδρο και τονίζει την ένταση της εικόνας. Πιστεύω πλέον πως είναι μια συνειρμική αντίδραση να “κεντράρω” στο λευκό. Ίσως γιατί το λευκό για μένα σχετίζεται κυρίως με το φως και πώς αυτό αντανακλάται και διαθλάται σε διαφορετικούς τόνους. Δεν ξέρω αν οι φωτογραφίες μου με το λευκό “ζωντανό” φόντο βγάζουν μια αισιοδοξία αλλά πιστεύω πως υπάρχει μια διττή ερμηνεία σε αυτό. Το λευκό πέρα απο τη ζωντάνια και την αισιοδοξία κρύβει επίσης μελαγχολία, εσωτερική απομόνωση και εσωστρέφεια. Ποια μεριά θα υπερνικήσει την άλλη είναι νομίζω προσωπικό θέμα του καθενός ξεχωριστά που θα δει την φωτο. Παρ’όλα αυτά ζούμε σε μια χώρα που το δίπολο “λευκό-φώς” μαγνητίζει και τραβάει την προσοχή του φωτογράφου, αναμφισβήτητα και νομίζω πως δεν ξεφεύγω ούτε εγώ από τον κανόνα. Δεν ξέρω, λοιπόν, αν θα με χαρακτήριζα φύσει αισιόδοξο άτομο. Προτιμώ περισσότερο να ειμαι ρεαλιστής θα έλεγα χωρίς αυτό να σημαίνει πως είμαι απαισιόδοξος. Απλά νομίζω έχει να κάνει με το πώς ο καθένας από εμάς οριοθετεί τον εαυτό του πάνω σ’ αυτή την λεπτή γραμμή.
Πότε ξεκίνησες να φωτογραφίζεις; Γιατί διάλεξες την φωτογραφία σαν έκφραση;
Για να είμαι ειλικρινής πριν το ινσταγκραμ δεν είχα φανταστεί ότι θα μου άρεσε η φωτογραφία ως τρόπος έκφρασης. Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου να φωτογραφίζω μικρός και μέχρι και σήμερα δεν μου αρέσει να με φωτογραφίζουν ιδιαίτερα. Έτσι το Ίνσταγκραμ μου έδωσε το έναυσμα εδώ και 4 χρόνια να ασχοληθώ με κάτι που μπορώ να το ονομάσω δημιουργικό. Το να επικοινωνείς με τους άλλους χωρίς να μιλάς ή να γράφεις νομίζω είναι αρκετά ουσιαστικό στην εποχή μας. Αυτό προσφέρει το ινσταγκραμ. Με μια εικόνα μπορείς να δείξεις τι αισθάνεσαι, τι βλέπεις, τι σε εκφράζει και πώς αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο. Η δύναμη της εικόνας είναι πολύ σημαντική αναμφισβήτητα και η φωτογραφία δίνει αυτή τη διέξοδο.
Έχεις συγκεκριμένο ύφος στο προφίλ σου – όχι ακριβώς μίνιμαλ, ίσως αφαιρετικό, θα έλεγα, συμφωνείς;
Δεν το είχα σκεφτεί ιδιαίτερα αυτό. Ίσως γιατί δεν μου αρέσει η κατηγοριοποίηση, ούτε το να βάζω ταμπέλες γιατί αυτό σε δεσμεύει καθώς θα πρέπει να ακολουθείς αναπόφευκτα μια καθορισμένη νόρμα. Και πιστεύω πως το Ίνσταγκραμ δεν εχει στεγανά και κανόνες. Παρ’όλα αυτά καταλαβαίνω ότι το “στυλ” μου μπορεί να χαρακτηριστεί μίνιμαλ ή αφαιρετικό, όμως αυτό για μένα δεν ειναι αυτοσκοπός. Η απλότητα είναι αναπόφευκτα κάτι που με γοητεύει. Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως κάτι απλό είναι και εύπεπτο ή εύκολα κατανοητό. Άλλωστε σε παλιότερες μου λεζάντες φωτογραφιών έχω μιλήσει για τον μινιμαλισμό ως την “πολυπλοκότητα της απλότητας”. Μπορεί να μοιάζει με λογοπαίγνιο όμως είναι κάτι πιο ουσιαστικό που σχετίζεται με τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο φωτογράφος και με το μήνυμα που θέλει να περάσει μέσα απο την φωτογραφία του. Έτσι αν και είμαι οπαδός του “less is more”, ως ελεύθερο πνεύμα, δεν μου αρέσει να δεσμεύομαι ούτε να ακολουθώ κανόνες που με περιορίζουν σχετικά με τις φωτογραφίες. Όλα αφήνονται στο μάτι, στη στιγμή και τη λήψη. Και απλά ακολουθείς το ένστικτό σου.
Εξελισσόμαστε στο ινστα, αναπόφευκτα – κοιτάζουμε τις πρώτες μας αναρτήσεις κ αναρωτιόμαστε -τουλάχιστον… Τι καθόρισε το σημερινό σου στυλ;
Θεωρώ πως η εξέλιξη είναι η φυσική συνέπεια των πραγμάτων. Κοιτάζοντας τις παλαιότερες μου φωτογραφίες αντιλαμβάνομαι τον τρόπο που εστίαζα τότε και πώς η μάτια μου πλέον έχει άλλη οπτική. Παρ’όλα αυτά υπάρχει μια γλυκιά νοσταλγία στις πρώτες φωτογραφίες και αυτός είναι ο λόγος που δεν θα ήθελα να τις διαγράψω. Βλέπεις άλλωστε μια πορεία που ξεκίνησε άδηλα και αυθόρμητα τότε και πως τώρα ο στόχος έχει μετατοπιστεί στο να καταγράψεις τη “σωστή ωρα” για μια καλή ληψη. Η ουσία είναι όμως η ίδια σε όλες τις φωτογραφίες. Και αυτή είναι η “στιγμή” που θέλεις να καθρεφτίσεις στην εικόνα. Να κάνεις αυτό το ασήμαντο σπουδαίο και το καθημερινό αξιομνημόνευτο. Αυτή είναι και η κινητήριος δύναμη στο να συνεχίζω να φωτογραφίζω μέχρι σήμερα και να προσπαθώ να εξελίσσομαι.
Τι είναι για σένα το Ίνσταγκραμ; Είσαι πολύ χαμηλών τόνων Ινσταγκράμερ. Είναι χώρος καλλιτεχνικής έκφρασης;
Το ινσταγκραμ νομίζω έθεσε νέα όρια στον τρόπο που εξελίσσονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και έφερε μια απρόσμενη αλλαγή. Έδωσε τη δυνατότητα στον χρήστη με λίγα μέσα να εκφραστεί και παράλληλα να επικοινωνήσει με όλους τους χρήστες παγκοσμίως. Το ινσταγκραμ πλέον σε προσωπικό επίπεδο είναι ένας τρόπος έκφρασης. Το αν αυτό εκλαμβάνεται ως “καλλιτεχνική” δεν είμαι σε θέση να το εκφράσω καθώς δεν θεωρώ τον εαυτό μου καλλιτέχνη με τη στενή έννοια του όρου μιας και ασχολούμαι με το ινσταγκραμ μόνο στον ελεύθερό μου χρόνο. Ίσως και γι’ αυτό θεωρούμαι χαμηλών τόνων ινσταγκραμερ. Δεν ανεβάζω καθημερινά φωτογραφίες παρά μόνο όταν βρίσκω κάτι ενδιαφέρον που θα ήθελα να το μοιραστώ. Ενώ η ιδέα της προσωπικής μου αυτοπροβολής μέσα από όλο αυτό με κουράζει και την αποφεύγω. Προτιμώ έτσι οι φωτογραφίες μου να λένε για μένα περισσότερα από όσα θέλω ή ενδεχομένως θα ήθελα να εκφράσω.
Πώς φωτογραφίζεις συνήθως, με κινητό ή χρησιμοποιείς πιο επαγγελματικό εξοπλισμό; Κυνηγάς εικόνες ή προκύπτουν;
Φωτογραφίζω αποκλειστικά με το κινητό μου. Αν και τον τελευταίο καιρό έχω μπει στον πειρασμό να αγοράσω μια φωτογραφική μηχανή που θα μου δώσει νέες δυνατότητες που το κινητό δυστυχώς δεν μπορεί να προσφέρει. Όπως προανέφερα οι φωτογραφίες μου είναι αυθόρμητες και νομίζω αυτός είναι και ο σκοπός. Όταν “κυνηγάω” τις φωτό συνήθως μου “ξεφεύγουν”. Ίσως γιατί προσπαθώ υπερβολικά και χάνω τη “μαγική στιγμή”, αν υπάρχει κάτι τέτοιο για έναν φωτογράφο. Έτσι απλά αφήνεσαι και ενστικτωδώς προκύπτουν οι λήψεις. Μια καθημερινή περιπλάνηση, μια βόλτα με φίλους ή ακόμα και μια τυχαία συγκυρία μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για μια φωτογραφία. Και κάπως έτσι η στιγμή γίνεται εικόνα, η εικόνα ανάμνηση και η φωτογραφία τέχνη, σε μια ίσως μεταφυσική ακολουθία.
Μελετάς τους “μεγάλους” φωτογράφους; Ξεχωρίζεις κάποιους;
Δεν θα έλεγα πως μελετώ άλλους φωτογράφους. Και αυτό γιατί δεν θέλω να πέφτω στην παγίδα της μίμησης. Είναι κουραστικό η ίδια θεματολογία να επαναλαμβάνεται ανάμεσα στους ινσταγκραμερς. Ενώ δεν θεωρώ πως υπάρχουν “μεγάλοι” φωτογράφοι, πιστεύω ακράδαντα πως υπάρχουν σπουδαίες φωτογραφίες που ο καθένας έχει στην συλλογή του -είτε είναι επαγγελματίας φωτογράφος είτε όχι. Παρ’όλα αυτά υπάρχουν ινσταγκραμερς που θαυμάζω και με εμπνέουν όχι μόνο ως φωτογράφοι αλλά ως φίλοι και ως άνθρωποι, όπως ο @teonikolako, o @brunofilipesa, o manthosv, η @beautelicieuse και ο @esposin
Και ίσως οι φιλίες και οι άνθρωποι που συναντάς στο ινσταγκραμ να είναι και το πιο πολύτιμο και ουσιαστικό κομμάτι που κάνει την εφαρμογή αυτή μοναδική.
Η συνέντευξη δόθηκε στις 24.06.2016
Το προφίλ του Πάνου στο Instagram https://www.instagram.com/rainman23/