Αρετή Γκούμα: “Το ανθρώπινο στοιχείο είναι αναπόσπαστο κομμάτι των εικόνων μου. Η δύναμη των χεριών, η κίνηση που λειτουργεί σαν τυφώνας σε μια εικόνα και σε παρασέρνει, τα μάτια που από μόνα τους είναι πηγή δύναμης, το πώς συνδέονται όλα αυτά με τον φυσικό χώρο και ταυτόχρονα η σύνδεσή τους με το άυλο”
- Για την instagrammers @aretizy, κατά κόσμο Αρετή, δε χρειάζεται πρόλογος μιας και είναι η αγαπημένη κάθε follower της. Μας εκπλήσσει ευχάριστα σε κάθε ανάρτησή της με τη δημιουργικότητα και την ιδιαίτερη ματιά της.
Αρετή, επέλεξα αυτή τη φωτογραφία ως συνοδεία αυτής της συνέντευξης στο photologio.gr, όχι μόνο γιατί τη θεωρώ χαρακτηριστική της δημιουργικότητάς σου αλλά και γιατί είναι μια εικόνα που αν τη δεις, δύσκολα τη βγάζεις από το μυαλό σου.
Θα ήθελες να μας ταξιδέψεις στη στιγμή της λήψης;
Εγκαταλελειμμένη στρατιωτική βάση κοντά στο σπίτι μου, ένα δωμάτιο με εκπληκτικό φυσικό φως και τα γνωστά πια παράθυρα που το στολίζουν. Δεν θυμάμαι τι ακριβώς σκεφτόμουν και μπήκα να φωτογραφίσω, θυμάμαι μόνο πως ήταν όλες σχεδόν οι λήψεις αποτυχημένες και εγκατέλειψα την προσπάθεια. Μετά από καιρό, σκαλίζοντας τον φάκελο με τις φωτογραφίες, την εντόπισα και τώρα πια είναι μια από τις αγαπημένες μου, γιατί αποτελεί την πρώτη μου απόπειρα πειραματισμού με το γυμνό σώμα.
Ποιό μυστικό θα έλεγες προσφέρει αυτή τη δύναμη στην εικόνα αυτή;
Κανένα μυστικό. Είναι πάντα το συναίσθημα που προσφέρει δύναμη και ταρακουνάει, γι αυτό και προτιμώ τις εικόνες που εμπεριέχουν ανθρώπινη παρουσία. Είναι λες και αυτό που νιώθεις διαχέεται σε ολόκληρο το χώρο και τελικά αποτυπώνεται και στην φωτογραφία.
Έχεις επιλέξει το δύσβατο δρόμο του διττού ρόλου φωτογράφου-μοντέλου ή σκηνοθέτη-ηθοποιού. Έχεις ήδη φανταστεί τα κάδρα σου και προ(σ)καλείς τον εαυτό σου στην υλοποίηση τους;
Αναλόγως. Ποτέ δεν είναι το ίδιο. Εξαρτάται απόλυτα από τις δυνατότητες (ελεύθερος χρόνος, κατάλληλο φως), από την διάθεση, την πρόσβαση στον χώρο που θέλω να φωτογραφίσω. Όλα παίζουν ρόλο. Το εντυπωσιακό είναι πως η φωτογραφία από μόνη της σε αναιρεί και ίσως αυτό να είναι το πιο δημιουργικό της κομμάτι.
Εξ’ ου και οι πιο αγαπημένες μου λήψεις έχουν βγει «κατά λάθος» ή σε φάση που ήθελα να βγάλω κάτι εντελώς διαφορετικό από το τελικό αποτέλεσμα.
Προτιμάς τον εαυτό σου μπροστά ή πίσω από το φακό;
Σίγουρα πίσω από το φακό, και αν ποτέ ασχοληθώ λιγάκι πιο σοβαρά, πιστεύω πως δεν θα ξαναπρο(σ)καλέσω τον εαυτό μου μπροστά από την κάμερα.
Συνοδεύεις πάντα τις εικόνες σου με λογοτεχνικά αποσπάσματα. Προηγείται ο λόγος της φωτογραφίας ή η ίδια η εικόνα σε προκαλεί να της δώσεις φωνή μέσα από ένα κείμενο;
Είναι αμφίδρομη σχέση. Μπορεί να είναι μία νότα, μία σκέψη, ένα ποίημα που θα σου δώσει την βάση της ιδέας. Από κει και πέρα η ανάπτυξη της ιδέας και η υλοποίησή της μπορεί να εκτελεστούν πολύ αργότερα, όταν θα βρεθεί ο κατάλληλος χώρος, διάθεση κλπ. Άλλες φορές δημιουργώ ένα κάδρο στο μυαλό μου, βλέπω αν στην πράξη μπορεί να λειτουργήσει και τότε είναι που προηγείται η εικόνα του κειμένου. Το ρίσκο είναι πάντα να μην πέσεις στην παγίδα να επιβάλλεις την δική σου οπτική στον δέκτη της εικόνας, γεμίζοντάς την με λέξεις, γίνεται κάπως εκβιαστικό, αλλά από την άλλη ο καθένας εισπράττει τα ερεθίσματα που εκείνος επιθυμεί στην θέα μιας φωτογραφίας. Υπάρχουν άτομα που δεν διαβάζουν σχεδόν ποτέ λεζάντες και παρόλα αυτά εμβαθύνουν τόσο στην εικόνα που πραγματικά με κάνουν να απορώ αν έχει νόημα να γράφω οτιδήποτε.
Δυσκολεύομαι να θυμηθώ εικόνες σου χωρίς ανθρώπινη παρουσία. Τι σε έλκει στο ανθρώπινο στοιχείο ώστε να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των εικόνων σου;
Τα πάντα… Η δύναμη των χεριών, η κίνηση που λειτουργεί σαν τυφώνας σε μια εικόνα και σε παρασέρνει, τα μάτια που από μόνα τους είναι πηγή δύναμης, το πώς συνδέονται όλα αυτά με τον φυσικό χώρο και ταυτόχρονα η σύνδεσή τους με το άυλο.
Μολονότι τα κάδρα σου είναι εξαιρετικά όταν αποφασίζεις να τους αφήσεις το χρώμα, τι είναι αυτό που σε κερδίζει στο ασπρόμαυρο και κυριαρχεί στη συλλογή σου;
Αν είχα τις γνώσεις και την εμπειρία, θα φωτογράφιζα αυστηρά και μόνο ασπρόμαυρα, ακριβώς επειδή ξεγυμνώνοντας την φωτογραφία από χρώματα, το φως και οι σκιές αποκτούν άλλη δυναμική και το αντικείμενο τονίζεται με μοναδικό τρόπο, αναλόγως πάντοτε με το τι θες να αναδείξεις. Κάπου εκεί, ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο, υπάρχουν εκατοντάδες χρώματα για να ανακαλύψεις και να πειραματιστείς.
Δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα από μια φωτογραφία προβάλεις κάποιο κοινωνικό θέμα. Θεωρείς υποχρέωση όλων, πόσο μάλλον των καλλιτεχνών, να μην κλείνουν τα μάτια στα προβλήματα της εποχής τους αλλά να παίρνουν θέση;
Θεωρώ υποχρέωση όλων να είναι άνθρωποι συμμέτοχοι στην κοινωνία και σε όλα όσα συμβαίνουν, με τον δικό του τρόπο ο καθένας. Γνωρίζω καλά πως εκείνοι που ξοδεύουν χρόνο και χρήμα στο να λύσουν τα προβλήματα, συνήθως το κάνουν σιωπηρά και με σεβασμό. Ένας λόγος παραπάνω αν έχεις το βήμα, να το εκμεταλλευτείς για να προβάλεις κάποια θέματα που αγγίζουν και θα έπρεπε να αγγίζουν. Είναι λεπτές οι γραμμές μεταξύ του να προβάλεις απλά την «καλοσύνη» σου και του να περάσεις ένα μήνυμα ουσιαστικό και ηχηρό. Σε εποχές κανιβαλισμού κάθε απόπειρα ανθρώπινης προσέγγισης είναι ένα βήμα θετικό.
Η μουσική είναι μια ακόμη καλλιτεχνική σου αναζήτηση. Έχει τη δύναμη η φωτογραφία να σε ταξιδέψει ή να σε γεμίσει όπως συμβαίνει με τις μελωδίες;
Ρητά όχι! Όσο και να αγαπώ την φωτογραφία, η μουσική για μένα είναι ένα στοιχείο που φτάνει σώμα, ψυχή και ολόκληρο τον κόσμο σου σε άλλο επίπεδο αντίληψης και αίσθησης. Κλείνεις τα μάτια και είσαι παντού, σε αναμνήσεις, σε άλλες εποχές. Διαμορφώνει η μουσική την διάθεσή σου, την δημιουργικότητά σου, τον χαρακτήρα σου.
Είναι κάποια ανάγκη της Αρετής που καλύπτεται με τη φωτογραφία ή μια εσωτερική ανησυχία που βρίσκει διέξοδο μέσα από αυτή;
Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ. Μου αρέσει και το κάνω κι όταν θα με κουράσει θα πάψω απλά να φωτογραφίζω. Αν επέλεγα, καθαρά για εγωκεντρικούς λόγους, θα διάλεγα την δεύτερη εκδοχή.
Υπάρχει κάποιο είδος φωτογραφίας που προτιμάς;
Τις εικόνες εκείνες που δεν σου αφήνουν περιθώριο να αντιδράσεις, είναι σαν ισχυρό σοκ, είτε με την δύναμη του περιεχομένου τους, είτε γιατί συμβαδίζουν με κάποιο βίωμά σου. Συνήθως αυτές οι φωτογραφίες είναι αποτύπωση κομματιών της κοινωνίας, φωτογραφίες από πόλεμο, πείνα, συμφορές και πιο σπάνια στιγμές επιτυχίας, χαράς και δημιουργικότητας.
Πιστεύεις ότι στο instagram μπορεί κανείς να συναντήσει καλλιτεχνικές δουλειές;
Παντού, ακόμα και στο κινητό του παππού σου (ναι εκείνες τις παντοφλέ μπακατέλες), μπορείς να βρεις φωτογραφίες που ίσως σε ξαφνιάσουν ευχάριστα. Πόσο μάλλον στο ίνσταγκραμ που περνάνε μπροστά από τα μάτια σου χιλιάδες λήψεις κάθε μέρα.
Ποιους μεγάλους φωτογράφους θαυμάζεις;
Είναι πολλοί και εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους και είναι μεγάλη χαρά όταν ανακαλύπτω κάποιον που μου διέφυγε. Αν έπρεπε να επιλέξω οπωσδήποτε, θα επέλεγα τις Diane Arbus και Francesca Woodman. Την πρώτη γιατί έχει κάδρα σκληρά, ανατρεπτικά και φαινομενικά ακατέργαστα που επιδέχονται πολλαπλές και διαφορετικές αναγνώσεις και τη δεύτερη γιατί παρόλο που έφυγε σε πολύ μικρή ηλικία, κατάφερε με πρώτη ύλη μόνο το σώμα και την φαντασία της να πάει την φωτογραφία σε άλλο επίπεδο.
Σε ευχαριστώ πολύ, Αρετή. Σου εύχομαι καλή δημιουργική φωτογραφική
Το profile της Αρετής στο Instagram https://www.instagram.com/aretizy
Η συνέντευξη δόθηκε στις 13.06.2016
