Αλέξης (@jifos): “Η αισθητική μας δεν είναι μια ταινία που προβάλλεται σε λευκό πανί, αλλά σε ένα πανί που έχει την απόχρωση της ηθικής μας…”
Είσαι – επίτρεψέ μου τη λέξη – «γρίφος» στο instagram: δεν αναφέρεις όνομα ούτε άλλο στοιχείο σου, έχεις μια μικρή αλλά εντυπωσιακή συλλογή, χωρίς καν τίτλους ή περιγραφές στις φωτογραφίες σου, ώστε να αντλήσουμε – έστω έμμεσα – κάτι από σένα. Συνεπώς, θα ήθελα κατ’ αρχήν να μας πεις δυο – τρία πράγματα για σένα.
Τζίφος – γρίφος είναι κοντινά, δεν το είχα σκεφτεί ποτέ! Με λένε Αλέξη, η ληξιαρχική μου ηλικία είναι 29 έτη και δεν την ταυτίζω με την πραγματική, γιατί μάλλον αντιμετωπίζω δυσκολία ενηλικίωσης. Έχω ζήσει στην Πάτρα και την Αθήνα και φωτογραφίζω κάτι λιγότερο από 2 χρόνια. Στην καθημερινότητα ασχολούμαι με την έρευνα της χρήσης πολυμερών σε αεροναυπηγικές εφαρμογές και είμαι δίδυμος με ωροσκόπο λέοντα (αστειεύομαι! αλλά όντως είμαι…). Όπως καταλαβαίνεις ο συνδυασμός πατρινός και δίδυμος είναι ικανή συνθήκη για να βγαίνεις αποκλειστικά και μόνο πρώτα ραντεβού! Το γεγονός αυτό πυροδοτεί σκέψεις για τη ματαιότητα της ύπαρξης, που αμβλύνονται μόνο με την ενασχόληση με την τέχνη (ξανά αστειεύομαι!!!). Τίτλους δεν βάζω ποτέ, γιατί οι φωτογραφίες μου περιγράφουν το προφανές ή γιατί θά’ θελα να βρουν τόσους τίτλους, όσοι και οι άνθρωποι που θα τις παρατηρήσουν (εντάξει, αυτό το λέω σοβαρά).
Οι φωτογραφίες σου δείχνουν γνώση των βασικών κανόνων τεχνικής και σύνθεσης. Έχεις κάνει σπουδές, έχεις εμπειρία πάνω στη φωτογραφία;
Είχα από μικρός μια αγάπη σε εργαλεία και μηχανές. Αργότερα, λόγω σπουδών, εξοικειώθηκα αρκετά με οπτικά και ηλεκτρονικά όργανα (μικροσκόπια, συμβολόμετρα κλπ.), οπότε το τεχνικό κομμάτι της φωτογραφίας μού πήρε λίγο μόνο χρόνο για να το αντιληφθώ, μιας και η αρχή λειτουργίας όλων των συσκευών που αξιοποιούν την οπτική είναι κοινή. Προσπάθησα να μάθω γρήγορα μόνο όση τεχνική χρειαζόμουν για να κάνω το ύφος της φωτογραφίας που μ’ αρέσει. Η σύνθεση και η καλλιτεχνική πλευρά της φωτογραφίας είναι άλλο κεφάλαιο, πιο μυστήριο, εκεί πειραματίζομαι.
Πόσο σημαντική είναι για σένα η φωτογραφία; Είναι ένας τρόπος δημιουργικής, καλλιτεχνικής έκφρασης, που απλά προέκυψε κάποια στιγμή ή …έχετε παρελθόν μαζί;
Η φωτογραφία ήρθε στη ζωή μου με τη μέθοδο του αποκλεισμού. Το παρελθόν μας είναι η αναμνηστική, όπως στους περισσότερους φαντάζομαι. Αν και δεν είναι η μοναδική καλλιτεχνική διαδικασία, με την οποία νιώθω άνετα να καταπιαστώ, είναι η μοναδική της οποίας τα αποτελέσματα δεν ντρέπομαι να παρουσιάσω. Φωτογραφίζω για να ξορκίσω τον προσωπικό μου ερμητισμό και είναι το μοναδικό μέσο που μπορεί να υπηρετήσει αυτόν μου τον σκοπό. Θα πέθαινα από ντροπή αν κάποιος διάβαζε ένα κείμενό μου – ακόμα και αν ήταν κάτι ανάλαφρο, τύπου “μια ωραία πεταλούδα σε ένα κήπο μια φορά” – ενώ αισθάνομαι μια ανεξήγητη άνεση να δείξω φωτογραφίες μου, ακόμα και θεμάτων ταμπού, όπως ο υπόγειος κόσμος, οι εξαρτήσεις, το γυμνό. Η φωτογραφία μού δίνει μια τεράστια δύναμη, λόγω της απλότητάς της. Μπορώ να την ντύσω με το ρούχο της τυχαιότητας, του προφανούς και ευκαιριακού και απαλλάσσομαι από την έννοια του “τι θα πει ο κόσμος”, κάτι που θα με έτρωγε αν δημοσίευα κείμενά μου. Για αυτόν που δεν θα αφιερωθεί σε μια φωτογραφία μου η συλλογιστική πορεία ελπίζω να είναι “περπατούσε στον δρόμο – το είδε – το τράβηξε- end of story”.
Βάσει της συλλογής σου συμπεραίνει κανείς ότι προτιμάς το ασπρόμαυρο, είναι όμως πράγματι έτσι;
Ναι, έτσι είναι! Ένα τεράστιο ΝΑΙ, με κεφαλαία γράμματα και χιλιάδες πολύχρωμα λεντάκια πάνω του που αναβοσβήνουν (καν΄ τα μονόχρωμα τα λεντάκια, τώρα που το ξανασκέφτομαι). Φωτογραφίζω ψηφιακά, οπότε αναγκαστικά πρωτοβλέπω τις φωτογραφίες μου σε χρώμα, όμως δεν μου πάνε έτσι. Η λατρεία μου για το ασπρόμαυρο αγγίζει τα όρια του δόγματος, γεγονός που με ενοχλεί, αλλά για εκεί ξεκίνησα. Άρχισα να φωτογραφίζω θέλοντας να κάνω κι εγώ σαν τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες που με συγκινούσαν. Πειράζω τους “έγχρωμους” φίλους μου, λέγοντας πως η εφεύρεση της έγχρωμης φωτογραφίας είναι μαύρη μέρα για την τέχνη, αν και ζηλεύω την τόλμη τους. Πιστεύω ότι το χρώμα, για να πετύχει, θέλει φοβερό ταλέντο ή ένα πάντρεμα αθωότητας και άγνοιας κινδύνου.
Κάτι που αγαπώ πολύ στις εικόνες σου είναι ότι συμπεριλαμβάνεις πολύ συχνά κάτι έμψυχο, αξιοποιώντας, ωστόσο, την ανθρώπινη παρουσία κατά τρόπο που δεν προσβάλλει τον εικονιζόμενο, δεν τον εκθέτει. Ποια είναι η στάση σου στο θέμα της φωτογράφισης ανθρώπων χωρίς τη συναίνεσή τους;
Οι φωτογραφίες που με γοητεύουν περιέχουν σχεδόν πάντα φιγούρες, χαρακτήρες. Όταν βλέπω φωτογραφημένα κουταλοπίρουνα, κανάτες, πορτοπαράθυρα, έρχεται αυτόματα στο στόμα μου η φράση “ε και;”. Θα μου πεις είσαι απαίδευτος καλλιτεχνικά και το δέχομαι. Ο ίδιος λόγος που ηδονίζει τον φωτογράφο – αυτό το στιγμιαίο πάγωμα της ροής της ζωής – είναι κι αυτός που ταράζει τον φωτογραφιζόμενο. Εκ των πραγμάτων στη φωτογραφία δρόμου μπορείς να λάβεις μόνο μια άτυπη, μη λεκτική, καθαρά βλεμματική συναίνεση από τους ήρωές σου. Το γεγονός αυτό σου πετάει το μπαλάκι της ευθύνης, χαμογελάει πονηρά και σου εύχεται “με τις υγείες σου”. Επειδή φωτογραφίζω με νευρώδη ρυθμό, δεν έχω τη διαύγεια τη στιγμή της λήψης να κρίνω τι θα την κάνω τη φωτογραφία που παίρνω. Στο σπίτι, όταν πέσουν οι παλμοί, αποφασίζω αν θα την αφήσω να φύγει απ’ τα χέρια μου, αν θα την κρατήσω μόνο για μένα ή αν θα την σβήσω. Βαρόμετρο για αυτή την απόφαση είναι η προσωπική μου ηθική. Η αισθητική μας δεν είναι μια ταινία που προβάλλεται σε λευκό πανί, αλλά σε ένα πανί που έχει την απόχρωση της ηθικής μας…
Κοιτάζοντας τις φωτογραφίες σου νιώθω ότι φέρουν την επίδραση μεγάλων, κλασικών φωτογράφων, ενώ κάπoια από αυτές μου θύμισε πίνακα του Hopper. Έχεις δεχτεί επιρροές από καλλιτέχνες; Ποιές τέχνες παρακολουθείς και ποιους εκπροσώπους τους θα συμπεριελάμβανες στους αγαπημένους σου;
Καλλιτεχνικά είμαι αδούλευτος και αυτό στο φανερώνω με κάποια αμηχανία και όχι για να παραστήσω τον ανεπηρέαστο. Μέχρι πολύ πρόσφατα με απασχολούσαν αποκλειστικά θετικά και τεχνολογικά πεδία. Την φωτογραφία την παρακολουθώ πλέον στενά, χωρίς όμως να έχω προλάβει να αναπτύξω κριτήρια… Με το ένστικτο! Σίγουρα ο Winogrand και ο DeCarava έχουν καταφέρει να με κατακτήσουν απ΄ την αρχή. Συλλαμβάνω τον εαυτό μου να θέλει να ανατρέξει στις φωτογραφίες τους και να τις ξαναδεί.
Αν και οι εικόνες σου αντλούνται κυρίως από την αστική καθημερινότητα, έχουν συχνά κάτι ονειρικό, στα όρια της ψευδαίσθησης. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσω και αυτή που διάλεξα, όπου πραγματικά το αγόρι που παρακολουθεί κολλημένο στον φράχτη, δίνει μια αίσθηση απόκοσμη, σαν να μην ανήκει «εδώ». Είναι κάτι που επιδιώκεις;
Είναι κάτι που κυνηγώ με μανία. Αν τραβήξω ένα παιδάκι και στην φωτογραφία εμφανιστεί αυτό το ίδιο παιδάκι, χωρίς καμία “μετάλλαξη”, η φωτογραφία αυτή είναι χρήσιμη μόνο για το πορτοφόλι της μαμάς του. Δεν μπορεί να έχει καμία καλλιτεχνική αξία, είναι μια απλή καταγραφή. Στόχος μου είναι να αποδώσω το παιδάκι με τέτοιο τρόπο, ώστε η μητέρα του να μην θέλει να το βάλει στο πορτοφόλι της, γιατί δε θα της το θυμίζει, θα είναι ένα ξένο παιδάκι, όχι το δικό της.
Πώς φωτογραφίζεις; Κουβαλάς πάντα την κάμερα, έτοιμος να απαθανατίσεις ό,τι σε τραβήξει, οργανώνεις τις προσωπικές σου φωτογραφικές εξορμήσεις ή το αφήνεις στην τύχη;
Είμαι χομπίστας του Σαββατοκύριακου, των εθνικών εορτών και των επίσημων αργιών. Δοκίμασα να κουβαλάω καθημερινά στην τσάντα μου τη μηχανή για ένα διάστημα, αλλά δεν λειτούργησε. Έκανα το λάθος να αποκτήσω μια ογκώδη μηχανή, ώστε να μπορώ να βγάζω κρυστάλλινες φωτογραφίες απαράμιλλης ποιότητας, για να καταλάβω μια βδομάδα αργότερα – και αρκετά ευρώ φτωχότερος – ότι αυτό το ύφος δεν με ενδιαφέρει τελικά. Είμαι πιο πολύ του κόκκου. Λόγω της δυσκολίας στη μεταφορά, η ώρα για φωτογραφία είναι σχεδόν πάντα προαποφασισμένη. Βλέπω πως οι καλές φωτογραφίες βγαίνουν όταν είσαι μόνος, όμως απολαμβάνω πολύ τις φωτοβόλτες με φίλους ή και αγνώστους. Κάποιες φορές είναι πιο όμορφο απλώς να πεις τα νέα σου με κάποιον με μια μηχανή στα χέρια… κι ας την γυρίσεις σπίτι αδειανή…
Έχεις άλλους τρόπους να επικοινωνείς τις εικόνες σου, πλην του instagram; Είναι στις επιδιώξεις σου μια πιο ουσιαστική και εντατική ενασχόληση με την τέχνη αυτή;
Συνήθως δείχνω φωτογραφίες μου για κουβέντα και σχολιασμό σε φίλους και φωτοπαρέες. Θέλω να αρχίσω να τυπώνω, γιατί το ψηφιακό μπορεί να αποκοιμίσει αυτή την τεράστια χαρά της φωτογραφίας. To Instagram ξεκίνησε σαν ένα πείραμα, το οποίο έχω σχεδόν εγκαταλείψει γι΄αυτό είμαι και κάπως φειδωλός στις δημοσιεύσεις… Αφού κατάφερα να μείνω πιστός έστω και σε ένα χόμπι για 2 χρόνια, μπορώ να ελπίζω σε κάποιο μέλλον… Αν ξεκινήσεις να βλέπεις, είναι δύσκολο να θελήσεις να αυτοτυφλωθείς.
Ποια είναι η δική σου αγαπημένη φωτογραφία και γιατί;
Από τις ινσταγκραμιακές, αυτή με τον σκύλο! Γιατί είναι από τις πρώτες μου και με ξάφνιασε. Όταν την είδα να “εμφανίζεται” μου φάνηκε πολύ καλύτερη από όταν την τραβούσα! Ίσως για τις γραμμές, το ζωντανό που δεν ξέρεις αν είναι ζωντανό, τις πατημασιές που οδηγούν σε αυτή την κηλίδα λαδιού που μοιάζει με συννεφάκι ονείρου, τις υφές στα τσιμέντα. Δεν ξέρω… Μου είναι απείρως ευκολότερο να σου πω τι κακό έχουν οι άσχημές μου φωτογραφίες, από το τι συγκινητικό έχουν (αν έχουν) οι καλές μου. Το αισθάνομαι, γι΄ αυτό και τις παρουσιάζω, αλλά δεν μπορώ να το πω…
Το προφίλ του Αλέξη στο Instagram https://www.instagram.com/jifos/
Η συνέντευξη δόθηκε στις 26.10.2016
