Η Μαρία Ζέρβα – Θεοδώρου επιλέγει …
Η φωτογράφος Μαρία Ζέρβα – Θεοδώρου μας χαρίζει 4 + 1 φωτογραφίες και εμείς ακολουθούμε τις σκέψεις της.
Για το photologio, η Μαρία Ζέρβα – Θεοδώρου ανασύρει από το προσωπικό της αρχείο αγαπημένες της φωτογραφίες, μας τις παρουσιάζει μαζί με ιδιαίτερα μύχιες σκέψεις και αναμνήσεις και μας τις χαρίζει.
«IF IT MAKES YOU LAUGH, IF IT MAKES YOU CRY, IF IT RIPS OUT YOUR HEART, THAT’S A GOOD PICTURE»
(EDDIE ADAMS, PULITZER PRIZE-WINNING PHOTOJOURNALIST)
Μαρία Ζέρβα – Θεοδώρου – “Εγώ και εκείνος, συνάντηση με μας…” (Μάρτης 2018)
Bertolt Brecht, Ιστορίες του κ. Κόυνερ, Η Διαλεκτική σαν τρόπος ζωής, 1927
“Ποιος γνωρίζει ποιον; [απόσπασμα]”
Ο κ. Κόυνερ ρώτησε δυο γυναίκες για τον άντρα τους.–“Έζησα μαζί του είκοσι χρόνια… τον γνωρίζω όσο κανένας άλλος” είπε η πρώτη γυναίκα…
–“Τον γνωρίζεις λοιπόν;” ρώτησε ο κ. Κ.
— “Ναι, τον γνωρίζω” απάντησε–“Συχνά χανόταν για πολύ καιρό και ποτέ δεν ήξερα αν θα ξανάρθει…” είπε η δεύτερη γυναίκα.. και συνέχισε “.. έχει να φανεί εδώ κι ένα χρόνο. Δεν ξέρω αν θα ξανάρθει.. ποτέ δεν μου λέει τίποτα.. Κάποτε μούρχεται πεινασμένος, άλλοτε πάλι χορτάτος. Όταν τον φωνάζω ““σκοτεινό υποκείμενο”” γελάει και μου λέει: ““ό,τι είναι μακριά είναι σκοτεινό, ό,τι όμως βρίσκεται εδώ είναι φωτεινό””. Δεν ξέρω αν τον αγαπώ… Εγώ…”
–“Φτάνει, μην πεις τίποτ’ άλλο”, είπε γρήγορα ο κ. Κ. “Βλέπω ότι τον γνωρίζεις. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει έναν άνθρωπο περισσότερο απ’ όσο εσύ αυτόν.”
Εδώ και μερικούς μήνες δουλεύω μια σειρά φωτογραφιών, με αφορμή τον Bertolt Brecht και τη διαλεκτική του στις “Ιστορίες του κ. Κόυνερ”. Η ιδέα να ταυτιστώ εγώ κι ο σύντροφός μου με τους “ήρωες” της ιστορίας, καθώς η ιδέα της αυτοφωτογράφησης ήταν για καιρό καρφωμένη στο μυαλό μου, βγήκε στην επιφάνεια με αφορμή αυτή τη σειρά φωτογραφιών. Προσπαθώ να προσεγγίσω τον “άνδρα” μέσα από τη ματιά των γυναικών της ιστορίας του Brecht, τον άνδρα σε μια διαδρομή ζωής αλλά και τη “γυναίκα” και τη σχέση του μαζί της. Ακόμα το επεξεργάζομαι στο μυαλό μου, προσπαθώ να απαντήσω στο ερώτημα “έζησα μια ζωή κοντά του…τον γνωρίζω; ”.
Ως φωτογράφος μέχρι τώρα έβγαινα έξω σε αναζήτηση των δικών μου εικόνων, του δικού μου κόσμου και αυτό ήταν για μένα συναρπαστικό. Σ’ αυτή τη θεματική επιχειρώ να χρησιμοποιήσω τον φυσικό μου χώρο σε μια φωτογράφηση, να δημιουργήσω εικόνες βασισμένες στα δικά μου βιώματα …. να καθρεφτίσω τον εσωτερικό μου κόσμο, συμμετέχοντας η ίδια στο παιχνίδι του “παίζει” το φως…
Με προβληματίζει αλλά συγχρόνως με συναρπάζει, μου αφήνει περιθώρια για ενδοσκόπηση και αυτογνωσία. Ελπίζω η διαδρομή αυτή να με οδηγήσει σε ένα δρόμο ελευθερίας, στην ελευθερία αποδοχής της ωριμότητάς μου, της αποδοχής του εαυτού μου σε κάθε στιγμή και σε κάθε ηλικία.. είναι κάτι που νοιώθω έντονα, όσο περνάει ο χρόνος, ο χρόνος που είναι πολύτιμος για να τον σπαταλάς αλόγιστα…
Μαρία Ζέρβα – Θεοδώρου – Πορτραίτο, διαλεκτική σχέση και επικοινωνία”, (© Μαρία Ζέρβα, Απρίλης 2018)
Με συναρπάζει η διαλεκτική σχέση και οι κώδικες επικοινωνίας ανάμεσα στον φωτογράφο και το πρόσωπο που φωτογραφίζει! Το “πορτραίτο” και η αμεσότητά του είναι ίσως και ο λόγος εμπλοκής μου στη “φωτογραφία”, δεν αφήνει κανένα περιθώριο στον θεατή να ξεφύγει από την ανάγνωση που του προτείνει!
Είναι πορεία αναζήτησης και αυτογνωσίας, καμμιά φορά επώδυνη… Μέσα από τον φακό, αντανακλάται το “εγώ” του φωτογραφιζόμενου αλλά κυρίως του φωτογράφου, σε έναν διάλογο αποκαλυπτικό. Το στοίχημα είναι να καταφέρεις να αναπτύξεις κώδικες επικοινωνίας με το πρόσωπο που φωτογραφίζεις και να αποδώσεις μια πολυποίκιλη προσωπικότητα πολύχρωμη, … ακόμα κι αν φωτογραφίζεις σε άσπρο/μαύρο. Να καταφέρεις να μεταδώσεις, μέσα από τη σιωπή των εικόνων, το συναίσθημά σου χωρίς να παρεμβάλλεται ο εθισμός από την εικόνα του “Εγώ”. Να αποκρυπτογραφήσεις αυτό που εσύ βλέπεις, να γίνεις ο ίδιος “έκθεμα” μαζί με τον φωτογραφιζόμενο. Να αποτυπώσεις με ειλικρίνεια τις εύθραυστες ανθρώπινες σχέσεις, εκεί όπου όλα δοκιμάζονται μέσα από ένα διάφραγμα, μία ταχύτητα αλλά κυρίως μέσα από ένα ευαίσθητο υλικό, έναν αισθητήρα “εγγύτητας”!
Μαρία Ζέρβα – Θεοδώρου – “Ανθρώπινες διαδρομές” (© Μαρία Ζέρβα, Οκτώβρης 2016)
Κοινές διαδρομές ζωής, η καθημερινότητα όλων μας… αλλά και διαδρομές “κοινής μοίρας” για τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων γύρω μας. Συνταξιδιώτες του “ονείρου”, σε διαδρομές φωτογραφίας . Άνθρωποι κάθε ηλικίας και φύλου κινούνται προς όλες τις κατευθύνσεις, ανεξαρτήτως αφετηρίας, διασταυρώνονται και απομακρύνονται, σε έναν κοινό ή σε παράλληλο ή και σε αντίθετο άξονα, επηρεάζοντας ο ένας τον άλλον.
Μια σειρά λήψεων, που επιμένω φωτογραφικά αρκετά χρόνια τώρα. Φωτογραφίες που διηγούνται την αγωνία της διαδρομής αλλά και την προσδοκία μιας νέας αφετηρίας, προβάλλουν συναισθήματα και εικονογραφούν τα πιο “αιχμηρά”. Το ζητούμενο είναι οι άνθρωποι και οι εικόνες να συνομιλούν μεταξύ τους. Ένα πολύτιμο ταξίδι ζωής για την κατάκτηση της προσωπικής αυτογνωσίας.
Μαρία Ζέρβα – Θεοδώρου – “Pletena, Ζωή στο … συρματόπλεγμα” (© Μαρία Ζέρβα, Οκτώβρης 2013)
Μια αναπάντεχη βουτιά στο παρελθόν… Μια γεύση από Ελλάδα της δεκαετίας του πενήντα. Pletena, ένα μικρό χωριό στη νοτιο-ανατολική Βουλγαρία, στην επαρχία Satovcha. Η ψυχή μου γέμισε με εικόνες … και ο φακός μου με ρεαλιστικά και αυθόρμητα στιγμιότυπα από την καθημερινότητα των ανθρώπων που κατοικούν εδώ και εξακολουθούν να ονειρεύονται, γιατί το όνειρο για μια καλύτερη ζωή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης. Μια μικρή γεύση από «αληθινή» ζωή, σε ένα πομακοχώρι σκαρφαλωμένο στα βουνά της δυτικής Ροδόπης. Μιας ζωής που επιβάλλεται στους λαούς, ανάλογα με το γεωγραφικό στίγμα της πατρίδας τους και τις επιλογές κάποιων «ισχυρών».
Η φτώχεια όμως δεν είναι απλά μια λογιστική αποτύπωση του εισοδήματος των ανθρώπων. Είναι η έλλειψη επιλογών και δυνατοτήτων, είναι η αδυναμία να ορίσεις τη ζωή σου, να σχεδιάσεις το μέλλον σου, να έχεις ίσες ευκαιρίες, με άλλους ανθρώπους που κατοικούν σε άλλα γεωγραφικά πλάτη, στην εργασία, την υγεία και την εκπαίδευση αλλά και την δυνατότητα να ξεφύγεις κάποτε από την μοίρα που σου έχει επιβληθεί! Η φτώχεια βρίσκεται πίσω απο τους αριθμούς και τους πομπώδεις οικονομικούς όρους. Κρύβεται στα σπίτια με τα κλειστά παράθυρα, στην σιωπηλή απελπισία των περαστικών και στο σκυθρωπό βλέμμα ενός παιδιού. Εχει πολλά πρόσωπα αλλά συχνά ένα κοινό παρονομαστή, την απελπίσια που μπορεί να γίνει ποτάμι οργής…Ήθελα να αποδώσω με δραματικό τρόπο τη ματιά μου, γι’αυτό και επέλεξα το ασπρόμαυρο. Σ’ αυτές τις εικόνες συνήθως δεν υπάρχουν σπουδαία γεγονότα, αλλά η μαγεία καταγραφής της καθημερινότητας των ανθρώπων και του τόπου τους. Ευχαριστώ θερμά τους φίλους εκεί πάνω για την προθυμία, με την οποία με δέχτηκαν και τη ζεστασιά που εισέπραξα αποτυπώντας τις δικές τους εικόνες.
Η φωτογραφία, ως μορφή τέχνης, έχει την ικανότητα, εκτός των άλλων να θέτει και ερωτήματα. Ας ψάξουμε ο καθένας για τα δικά του!
Η Μαρία Ζέρβα – Θεοδώρου επιλέγει André Kertész
André Kertész – Elizabeth and me
“I took the photo of Elizabeth and myself in the early 1930s. Of course, we also took a picture of the two of us together, but this is the one I like—just her and my hand” (A. Kertész)
Αυτό που με συναρπάζει στον μεγάλο δάσκαλο André Kertéz και το έργο του, είναι η διεισδυτική του ματιά και τα ξεκάθαρα συναισθήματα που μεταφέρει στις φωτογραφίες του. H ποιητική του προσέγγιση στις σκηνές της καθημερινής ζωής προσφέρει μια νέα προοπτική στην πραγματικότητα της εποχής του. Ακροβατεί ανάμεσα στην εικόνα και την ποίηση και οι φόρμες του, που αποτελούν πρότυπα για μένα, υπηρετούν ξεκάθαρα το περιεχόμενο της φωτογραφίας. Έχουν τρυφερότητα, σουρεαλιστική προσέγγιση και διακριτό ύφος, είναι ο δικός του φωτογραφημένος κόσμος. Η φωτογραφία του είναι ένα οπτικό ημερολόγιο, ένα εργαλείο για να περιγράψει τη ζωή. Το γυμνό γυναικείο σώμα μπροστά στον καθρέφτη, μεταμορφωμένο σε σουρεαλιστικό γλυπτό, σκηνές δρόμου με παιδιά που παίζουν, ζητιάνοι που διατηρούν στο βλέμμα τους την αξιοπρέπεια, ζευγάρια που φιλιούνται, τοπία μελαγχολικά αλλά και απλά αντικείμενα όπως ένα πηρούνι κι ένα πιάτο πάνω στο τραπέζι, δημιουργούν το παράξενο σύμπαν του Κερτέζ, ο οποίος αντλούσε έμπνευση από το παιχνίδι του φωτός με τη σκιά.
Βαθιά αυθεντικός και ανθρωπιστής, διαμόρφωσε την αισθητική του ανάμεσα σε δύο πολέμους και δύο πρωτεύουσες της τέχνης και φωτογράφιζε πάντα με το ένστικτο και το συναίσθημα… “δεν αρκεί να βλέπεις” έλεγε “πρέπει και να αισθάνεσαι”!
Είναι μια αγαπημένη μου φωτογραφία αυτή που επέλεξα, με ιδιαίτερη επιρροή σε μένα. Μια φωτογραφία που μου μεταφέρει την οικειότητα των πρωταγωνιστών της. Μια ξεχωριστή οικειότητα, που καταγράφει με έναν μοναδικό και συμβολικό τρόπο ο Kertéz, μια ανάσα από τα μάτια της συντρόφου του. Την οικειότητα μιας πολύχρονης και πολύτιμης σχέσης, μιας σχέσης ζωής. Απεικόνιση των προσώπων αλλά και των συναισθημάτων, με πολύ «ανθρώπινα» και τρυφερά στοιχεία, που σε οδηγούν στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Η φόρμα είναι λιτή και καθαρή, ώστε να δώσει προτεραιότητα στη σχέση και να τη φωτίσει με συμβολισμό και δύναμη.
Στη δυνατή σιωπή των εικόνων του Kertész, ο “άνθρωπος” αποτελεί βασικό συστατικό είτε με την παρουσία του είτε με την απουσία του και το έργο του διαπνέεται από έναν βαθύ ανθρωπισμό. Ο Bresson έλεγε για τον δάσκαλό του “.. όταν η μηχανή του Kertez κάνει “κλικ” νοιώθουμε και τον χτύπο της καρδιάς του..”
Info:
(κάποια λόγια από την ίδια …)
“Φωτογραφία… μια εσωτερική παρόρμηση αυτογνωσίας”
Η περιπλάνησή μου στη φωτογραφία είναι μια βουτιά στο παρελθόν, είναι οικογενειακή υπόθεση, αρχίζει από τις πρώτες μου παιδικές μνήμες, στην Πάτρα, τη γενέθλια αγαπημένη πόλη.
Ανακαλύπτοντας τη “δημιουργική” φωτογραφία… τη φωτογραφία που θα σου ανοίξει ένα φωτεινό παράθυρο στον εσωτερικό κόσμο του δημιουργού… που έχει να σου διηγηθεί ίσως μια ιστορία, η φωτογραφία με μάγεψε, με άγγιξε με μια σχέση ερωτική… Είναι το μέσο για να εκφράσω τον εσωτερικό μου κόσμο, τον εσωτερικό μου “τόπο”, αλλά και να ξεφύγω πολλές φορές από τον πραγματικό κόσμο και να περιγράψω τον δικό μου, τον κόσμο όπως τον νοιώθω εγώ. Ταξιδεύοντας μαζί της είναι σαν να επανα-αιχμαλωτίζω τη χαρά που βρίσκεται στην παιδικότητα, που εμείς οι ενήλικες χάσαμε κάποια στιγμή!
Τα τελευταία πέντε χρόνια έχω παρακολουθήσει μαθήματα/σεμινάρια φωτογραφίας και οπτικής αντίληψης, βρίσκομαι δε συνεχώς σε μία διαδικασία μελέτης, σε μια διαδικασία αυτοβελτίωσης και έχω πάρει μέρος σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, την πόλη της καρδιάς μου. Αλλά κυρίως έχω συναντήσει ανθρώπους, που έχουμε μιλήσει την ίδια γλώσσα, που έχουν μοιραστεί μαζί μου απλόχερα τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους, που με έχουν εμπνεύσει, που με έχουν παροτρύνει να κάνω αυτό το ταξίδι, να γευτώ με όλη μου τη δύναμη τους καρπούς του και τους είμαι ευγνώμων. Αυτή η όσμωση είναι ένα μεγάλο ζητούμενο και εσωτερική ανάγκη για μένα.
Η φωτογραφία μου προσπαθεί να αγγίξει τη ζωή γύρω μου, άλλοτε ρεαλιστικά και άλλοτε συμβολικά, προσπαθεί να δώσει προτεραιότητα σ’ ένα βαθύτερο υπαρξιακό νόημα, λειτουργεί σε μένα ψυχοθεραπευτικά…. Έτσι αισθάνομαι ότι ζω, έτσι νοιώθω ότι αναπνέω. Η τέχνη για μένα είναι πηγή συναισθημάτων, ενέργειας, ζωής. Η φωτογραφία μου είναι μια προσπάθεια επικοινωνίας και έκφρασης, είναι ο ο κόσμος με τη δική μου ματιά. Αφήνομαι στη “σιωπή” των εικόνων μου σε ένα ταξίδι διαλογισμού, εσωτερικής ανακάλυψης αλλά και ανακάλυψης των ανθρώπων που με περιβάλλουν. Τέχνη δεν θα κάνω σίγουρα, αλλά θα κάνω ίσως καλύτερη φωτογραφία, προσεγγίζοντας την τέχνη.
Το ενδιαφέρον μου κινείται κυρίως στις φωτογραφίες που έχουν ανθρώπινο στοιχείο, με μεγάλο ενδιαφέρον για τα πορτραίτα. Όταν δουλεύεις με άλλους ανθρώπους, δουλεύεις επίσης και με τον εαυτό σου, βρίσκεσαι σε μια διαδικασία αυτογνωσίας, προσωπικής αλλαγής και ανάπτυξης. Επιχειρώ ιδιαίτερα την ασπρόμαυρη εικόνα. H απουσία συνήθως του χρώματος και η επιλογή του μαύρου/άσπρου είναι ένα βήμα μακρύτερα από τον κόσμο που βλέπουμε όλοι γύρω μας, για την αποκάλυψη του δικού μου κόσμου. Μέσα από τη φωτογραφία ζω τα όνειρά μου, την απολαυστική περιπέτεια της ελευθερίας, της πτήσης, του ταξιδιού.
Είναι η δική μου διέξοδος στο φως, στην τέχνη του φωτός… προσπαθώ να “δημιουργήσω”, ως ευαίσθητος δέκτης, σε έναν κόσμο που η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη δεν περισσεύει γύρω μας ….
Η εικόνα, η φωτογραφία… καταφέρνει να με παρασύρει σε ένα φανταστικό ταξίδι, στη «χώρα»… που ο ήλιος δεν δύει ποτέ.
Καλώς ήρθατε στον δικό μου κόσμο, στον κόσμο που βασιλεύει το φως!
