Στρατής Παντερμαλής: “Με ελκύει το ευμετάβλητο της ανθρώπινης φύσης και οι ατέλειές μας σαν είδος”
Η συλλογή του Στρατή Παντερμαλή μετράει πάνω από πέντε χρόνια και μοιάζει να ξεκίνησε σαν μια καταγραφή στιγμών της ζωής του. Μεγάλο μέρος της έχει λειτουργήσει σαν λεύκωμα όπου, με ελάχιστες θεματικές εξαιρέσεις, περιελάμβανες απλά καθημερινά σου στιγμιότυπα. Τον τελευταίο χρόνο, όμως, κάτι έχει αλλάξει, διαφαίνεται μια πιο καλλιτεχνική σου διάθεση και περιορισμός των αναρτήσεων «ημερολογίου».
Τι κυρίως συνετέλεσε, Στρατή, σε αυτή την αλλαγή;
Σε μεγάλο βαθμό η αλλαγή ήρθε με την αγορά της πρώτης μου DSLR. Η αίσθηση του να κρατάς μια φωτογραφική μηχανή και όχι ένα κινητό νομίζω ότι σε οδηγεί σε ένα μονοπάτι πιο «καλλιτεχνικό» από μόνη της. Πλέον ξέρω ότι θα βγω από το σπίτι μου με ένα «εργαλείο» το οποίο έχει συγκεκριμένο σκοπό και χρήση. Παρόλα αυτά θεωρώ κάθε μου φωτογραφία ως μέρος ενός λευκώματος που από εγωκεντρικό έχει γίνει πιο εξωστρεφές. Όπως και εγώ άλλωστε.
Η φωτογραφική εξέλιξή σου ήρθε σαν φυσικό αποτέλεσμα της εμπειρίας και της εξάσκησης ή υποβοηθήθηκε από βιβλία, δασκάλους και μαθήματα;
Η εξέλιξη, αν όντως έγινε κάτι τέτοιο, ήρθε σίγουρα μέσω της εμπειρίας. Ποτέ δεν υπήρξα λάτρης της τεχνικής και του διαβάσματος άλλωστε. Έχω μάθει να κοιτάω πιο ανοιχτά στον δρόμο και να μην διστάζω τόσο πλέον να πατήσω την “σκανδάλη”.
Λόγω της προφανούς προτίμησής σου στη φωτογραφία δρόμου, θέλω να σε ρωτήσω αν ισχύει για σένα η εκπληκτικά απλή αιτιολόγηση του Γάλλου blackshootattack στη συνέντευξή του στον φίλο Δημήτρη Κρυστάλλη για το photologio.gr: «Είμαι φωτογράφος δρόμου επειδή ζω στην πόλη. Δεν είναι επιλογή. Αν ζούσα στην έρημο θα ήμουν φωτογράφος ερήμου!»
Συμφωνώ ως έναν βαθμό με αυτή την υπέροχη δήλωση!! Χρησιμοποιώ την πόλη σαν θέμα στις φωτογραφίες μου επειδή την αγαπάω και μου δίνει απλόχερα τεράστιες αντιφάσεις για να συλλάβω. Παρόλα αυτά πιστεύω πολύ ότι τον χώρο τον κάνουν οι άνθρωποί του. Ακόμα και σε φωτογραφίες κενές από ανθρώπους, πάντα αισθάνομαι την παρουσία που έχει περάσει από εκεί. Έχω βρεθεί σε αρκετές πόλεις στην ζωή μου και κάθε μια έχει ένα ξεχωριστό αποτύπωμα. Η Αθήνα για παράδειγμα την οποία, οι περισσότεροι κάτοικοί της, λατρεύουμε να μισούμε μπορεί να λειτουργήσει ακόμα και σαν έρημος. Δεν έχω δει πιο χαοτικά όμορφη πόλη.
Φωτογραφίζεις ρεαλιστικά θέματα. Σε ενδιαφέρει και εάν ναι πόσο εύκολα κατορθώνεις να υπερβείς το φωτορεπορτάζ και να δημιουργήσεις καλλιτεχνικό αντικείμενο;
Δεν μου αρέσουν οι στημένοι άνθρωποι και οι φωτογραφίες “πόζας”. Μου αρέσει να αποτυπώνω την στιγμή που το θέμα μου είναι χαμένο στις σκέψεις του. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος όταν σκέφτεται σε σημείο να θολώνει το βλέμμα του γίνεται απόλυτα αυθεντικός. Αυτή είναι η μορφή που με ενδιαφέρει και που θα μου τραβήξει το μάτι.
Μετά από τόσες φωτογραφίες έχεις γίνει πιο επιλεκτικός; Προσωπικά, έχω την εντύπωση ότι επιδιώκεις πια να κάνεις τη διαφορά μέσα από την φυσιογνωμική ιδιαιτερότητα των πρωταγωνιστών σου. Διατηρείται ο αυθορμητισμός ή έχεις πια συγκεκριμένα κριτήρια για να σηκώσεις την κάμερα;
Η μοναδική μου επιδίωξη είναι η φωτογραφία μου να μου μιλάει προσωπικά. Συνήθως αυτές είναι φωτογραφίες ανθρώπων ιδιαίτερων ή ανθρώπων που βρίσκονται σε ιδιαίτερες στιγμές στην καθημερινότητά τους. Δεν θα μου τραβήξει την προσοχή το εντυπωσιακό στην εμφάνιση ή το τρανταχτά όμορφο ή παράξενο. Πιο πολύ θα γυρίσω τον φακό μου στο συνηθισμένο που βρίσκεται όμως έξω από τα νερά του.
Έχεις αισθανθεί ποτέ να επαναλαμβάνεσαι; Σε κυριεύει ποτέ διάθεση «φυγής» ή έστω αλλαγής φωτογραφικής πορείας προς διαφορετική θεματολογία π.χ.;
Νομίζω ότι υπάρχουν κάποιες θεματολογίες που μιλάνε σε διαφορετικούς ανθρώπους. Δεν θα μπορούσα να είμαι φωτογράφος τοπίων ή φωτογράφος μόδας. Δεν μου βγαίνει η δίψα του να αποτυπώσω ένα ηλιοβασίλεμα ή μια ωραία παρουσία με μαγιό σε μια παραλία. Με ελκύει το ευμετάβλητο της ανθρώπινης φύσης και οι ατέλειές μας σαν είδος. Δεν θα μπορούσα να βρω ενδιαφέρον σε κάτι άλλο εκτός αυτού.
Η συλλογή σου στο ίνσταγκραμ νομίζω ότι παρέχει έμμεσα αρκετές πληροφορίες για την προσωπικότητά σου. Πρώτα πρώτα έχεις κρατήσει τα πάντα από την αρχή, όταν δεν χρησιμοποιούσες καν κάμερα – φαγητά, καφέδες, φίλους σου -, ενώ θα μπορούσες να έχεις κάνει ξακαθάρισμα, για να δείχνεις πιο «ποιοτικός». Αυτό μου δείχνει ειλικρίνεια και σιγουριά. Επίσης, οι selfies σου βγάζουν πολύ χαλαρή διάθεση και ο τρόπος που απαντάς στα σχόλια φανερώνει αίσθηση χιούμορ. Πού κάνω λάθος και τι άλλο θα ήθελες να ξέρουμε για σένα (και τι άραγε έκανες στο Ρότερνταμ);
Άμεσα τις παρέχει τις πληροφορίες και, αν όχι για την προσωπικότητά μου, σίγουρα για το ιστορικό μου. Πάντα λάτρευα να ξεφυλλίζω τα οικογενειακά άλμπουμ στο σπίτι των δικών μου ανθρώπων. Είναι ένας υπέροχος τρόπος να ζήσεις μια ανάμνηση. Δεν θα τις ξεσκάρταρα ποτέ τις αναμνήσεις μου και ειδικά στον βωμό της ποιότητας (ό,τι κι αν είναι αυτό). Δεν προσπάθησα ποτέ να φτιάξω ένα portfolio στο Instagram για να γίνω κάτι που δεν είμαι ούτε και για να προσελκύσω κόσμο να θαυμάσει την δουλειά μου. Προτιμώ ο λογαριασμός μου να έχει μια χαώδη ταυτότητα και δομή και να κλείνει μέσα κομμάτια που αν κανείς τα διαβάσει, θα καταλάβει ποιος είμαι και δεν είμαι (και τι έκανα στο Ρότερνταμ).
Επιστρέφοντας στην κουβέντα για τη φωτογραφία δρόμου, παρατηρούμε ότι σε ελάχιστες περιπτώσεις ο φακός σου συναντάει το βλέμμα των ανθρώπων, σαν να προτιμάς να περνάς απαρατήρητος. Είναι θέμα χαρακτήρα ή περιορισμών ηθικής φύσης;
Είναι θέμα χαρακτήρα 100%. Δεν αισθάνομαι βολικά στο να συναντάω τα βλέμματα των ανθρώπων στον φακό μου. Όχι ακόμη τουλάχιστον. Έχω κάνει πολύ μεγάλη δουλειά όμως στο να αρχίσω να εκτίθεμαι. Αν παρατηρήσεις τις φωτογραφίες που έχω στον λογαριασμό μου θα δεις ότι μέχρι ενός χρονικού σημείου δεν υπήρχε άνθρωπος μέσα. Παρόλα αυτά λατρεύω τους φωτογράφους που έχουν το θάρρος να σοκάρουν ξαφνικά τους ανθρώπους που συναντούν.
Η φωτογραφία που διάλεξα (σ.σ. κεντρική φωτο) ξεφεύγει τελείως από την αποστασιοποιημένη αυτή διάθεση. Μια γοητευτική, κινηματογραφική θα έλεγα ανδρική φιγούρα σε ευθεία αναμέτρηση με τον φακό σου! Μίλα μας παρακαλώ για αυτή την πολύ δυνατή λήψη.
Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι πραγματικά μια από τις αγαπημένες μου. Τραβήχτηκε στα κρυφά σε ένα καφέ στην Πλάκα μια ημέρα καλοκαιριού με αφόρητη ζέστη. Από τα κλασσικά μεσημέρια που η πόλη μπαίνει σε παύση. Η συγκεκριμένη φιγούρα μου θύμισε κάτι από Ιταλικό Νότο άλλης δεκαετίας και έτσι σήκωσα τον φακό μου προς το μέρος της. Η αίσθηση αυτής της συνάντησης δεκάτων του δευτερολέπτου δεν ξεχνιέται. Η φωτογραφία αυτή δεν γινόταν να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από ασπρόμαυρη.
Σε ενδιαφέρει να εξελίξεις περισσότερο τη σχέση σου με τη φωτογραφία και κατά ποιο τρόπο;
Η σχέση μου με την φωτογραφία είναι σχέση αγχολυτική κυρίως. Είναι μια έκφραση και μια σχέση αρκετά δυνατή την οποία ακόμη απολαμβάνω και εξελίσσω. Δεν ξέρω πώς θα βγει στην πορεία αλλά, όπως όλες, την ζω στο σήμερα.
Το profile του Στρατή στο instagram https://www.instagram.com/str_pantermalis/
Η συνέντευξη δόθηκε στις 21/11/2016
